Freyr - 01.06.1939, Síða 7

FRE YR
85
ar á Gilsbakka, lakari kind í eðli sínu og
alls ekki líkur Erp, var notaður um skeið
á Gilsbakka. Af 37 dætrum hans, sem til
voru þegar veikin kom upp, eru nú 20 eft-
ir lifandi.
Svipuð reynsla fékkst á Skáney, þar sem
ær undan einum hrút af Gottorpskyni
hafa þoiað veikina tiltöluiega vel, en dæt-
ur annars hrúts frá Gottorp drepist flest-
ar.
Hvað geta bændur, sem hafa fengið
mæðiveikina í fé sitt, lært af reynslu und
anfarinna ára?
Fyrir þá ríður mest á að gera sér ljóst,
hvort reynandi er að leggja kapp á að
fjölga fénu aftur með miklu lambauppeldi,
þar sem veikin hefir verið lengst, eða hvort
þeir verða að bíða enn um skeið og snúa
sér að öðrum viðfangsefnum, þar sem því
verður við komið.
Reynslan um afkomu unga fjárins á
þessum bæjum í Reykholtsdal er að vísu
of lítil og nær yfir of stutt tímabil til þess
að öruggt sé að byggja mjög mikið á henni.
Hún gefur þó mjög góðar vonir um, að
vanhöldin verði ekki mikil af völdum mæði-
veikinnar, á því fé, sem alið er upp eftir
að veikin hefir verið í stofninum í 1*4 til
2 ár. Þegar önnur tvö meginatriði þessa
máls eru líka athuguð, það hve ærnar eru
víða orðnar fáar og gamlar, vegna f járdauð-
ans og hins litla uppeldis síðustu árin, og
að þorri þeirra bænda, sem mest hafa
misst af fjárstofni sínum, geta alls ekki
stundað arðvænlegan búskap, nema með
sauðfjárrækt, og ríkisvaldið finnur sig
nauðbeygt, að veita þeim aðstoð, meðan
þetta neyðarástand helzt, til þess að geta
haldist við á jörðum sínum, þá er freist-
andi að byrja á að ala fjárstofninn upp
aftur, strax og veruleg von er fengin um
að það geti tekist.
Á mörgum bæjum þar sem veikin hefir
geysað í 2 ár, er nú ekki lifandi nema
Vs hluti af þeirri ærtölu, sem var þegar
veikin byrjaði þar, og þær flestar roskn-
ar. Þótt þar sé hafist handa og öll gimbr-
arlömb látin lifa, þá fjölgar fénu hægt
fyrstu 2—8 árin, því að bæði eru fáar
gimbrar til hvert árið og gömlu ærnar
ganga ört úr sér. En einmitt þar, sem
svona er ástatt, munar miklu, hvort byrj-
að er aftur á lambauppeldi árinu fyrr en
síðar.
Gangi vel með uppeldi unga fjárins, þá
er mikið unnið fyrir alla, sem hlut eiga að
máli. Þá fara bændurnir að geta rekið bú-
skapinn aftur á sæmilega heilbrigðum
grundvelli, og ríkið hætt að veita of fjár
í styrki, sem í flestum þessum tilfellnm er
eiginlega ekki annað en nokkurskonar at-
vinnubótafé. Hitt er ekki síður mikils vert,
ef hægt er að koma fénu upp aftur, áður
en allt of miklum fjármunum er sökkt í
ýms önnur vafasöm fyrirtæki, eins og t. d.
mjólkurbú eða rjómabú, í þeim héruðum,
þar sem vitað er að ekki er hejjpilegt að
stunda nautgriparækt, nema rétt til heim-
ilis nota, eða í loðdýrarækt í stórum stíl.
Ég vil því eindregið leggja það til, að
þeir bændur, sem hafa haft mæðiveikina
í fé sínu, a. m. k. l1/^—2 ár, og farið er
að draga mjög úr fjárdauða hjá, snúi sér
að því, þegar á næsta hausti, að ala upp
stofninn aftur.
Þarf nauðsynlega að styrkja bændur til
þess, a. m. k. þá sem fátækastir eru, því
að bæði er enn sú áhætta, að eitthvað af
þessu fé farist úr mæðiveikinni, og einnig
hitt, að mörgum veitist erfitt að komast af
án þessara fáu gimbralamba til innleggs.
Á næsta ári fæst mikil viðbótar reynsla
um þetta og verður þá hægt að gefa stað-
betri leiðbeiningar og ráð, en við höfum
ekki efni á að bíða lengur eftir þeirri