Freyr - 01.06.1939, Blaðsíða 9

FREYF
87
En sá helmingur þeirra sem lifir, gefur
þegar á fyrsta árinu „bruttó“ arð, sem
nemur andvirði þess helmingsins, sem
drapst.
Er þá líka mikils virði að eiga þann
hluta ánna, sem lifir, því að í flestum til-
fellunum lifir meiri hluti þeirra, sem ekki
drepast á fyrsta ári, af veikinni.
í Reykholtsdalnum hafa bændur aldrei
lógað heilbrigðum ám, eftir að veik-
in gaus upp, og flestir þeirra lát-
ið eitthvað lifa af lömbum öll árin, þó þau
væru fá fyrstu tvö árin eftir að veikin kom
upp hjá þeim.
Fjártalan á þessum 14 bæjum, sem at-
hugunin var gerð á, var, áður en veikin
byrjaði, 3291 kind. Nú eru til á þessum
sömu bæjum 1576 kindur, þar af 1107 ær.
Hefðu þeir bændur, sem hér eiga hlut
að máli, tekið þá stefnu að lóga öllum lömb-
um og veturgömlu fé, fyrsta árið, sem veik-
innar varð vart hjá þeim, þ. e. haustið
1936, þá væru núna ekki til ær af þessum
árgöngum, en nú eru til 125 af lömbunum,
sem sett voru á haustið 1935 og 128 af
þeim, sem sett voru á haustið 1936, eða
alls 253.
Þessir bændur ættu því ca. 250 ám íærra
en beir eiga nú, eða ekki nema ca. 850 ær.
— Þá ættu þeir líka ca. 125 gemlingum
færra en þeir nú eiga, vegna þess að s. 1.
haust létu þeir flestir öll gimbralömbin
lifa.
Á komandi haust má gera ráð fvrir, að
beir fái a. m. k. 550 gibrar undan beim
1107 ám, sem beir eiga nú, og ætti að vera
hæo-t að setia bær bví nær allar á vetur.
En hefðu beir lógað öllum lömbunum og
vetnrgömlu fé. haustið 1936. gætu beir
ekki átt von í fleiri en ca. 425 gimbrum
næsta haust.
Er bví augljóst á bessum dæmum, að bá
hefðu þeir a. m. k. 500 fjár færra til ásetn-
ingar næsta haust, heldur en þeir hafa í
raun og veru.
Það er því hreinasta neyðarúrræði að
fækka fénu, með því að slátra heilbrigðu
fé samtímis því, sem veikin er að drepa,
eða áður en hún brýzt út. — Fækkunin
verður víðast of mikil, þótt hún sé ekki
aukin með því að drepa nokkuð af þeim
fáu kindum, sem geta lifað af mæðiveik-
ina.
Öll fjárfækkun af ótta við veikina, verð-
ur því til þess að viðhalda neyðarástand-
inu enn lengur en þyrfti að vera.
Vegna hinna ólíku staðhátta og búskap-
araðferða einstakra bænda, er ómögulegt
að benda á algilda reglu, sem helst væri
fær, til þess að takmarka sem mest hið
beina og óbeina tjón, sem mæðiveikin á ó-
umflýjanlega eftir að gera f jölda bænda.
Þeir, sem geta stundað mjólkurfram-
leiðslu eða aðrar arðbærar atvinnugrein-
ar, geta gert rétt með því að fækka nokk-
uð sauðfénu, en undirbúa kúafjölgun að
sama skapi.
Fyrir allan þorra sauðfjárbænda, þ. e.
þá, sem ekki eiga völ á að stunda aðra arð-
bæra atvinnu en sauðfjárrækt, og sem
hafa svo lítil bú, að þau mega varla
minnka, til þess að eigandinn geti haft
nóga vinnu við þau, virðist þó ráðlegast
að fækka ekki fénu, áður en veikin kem-
ur til þeirra.
Þegar veikin kemur svo upp hjá beim,
bá er siálfsagt að lóga bví sem veikist
fvrsta árið, þegar sér á bví, en ekki heil-
brigðu fé veturgömlu eða eldra, nema væn-
um, geldum ám og sauðum. — Varhuga-
vpi't er að revna að ala unr> lömb fvrsta
árið. sem mæðiveikin er í stofninum. nema
i smánm st.íl. En úr bví er ekki. nm aðra
kosti að velia. ef féð á ekki að devia út
að mestu leyti, en að bvrja á lamþaupp.