Akranes - 10.06.1942, Page 1

Akcanes
--y-----
I. árg.
Akranesi júní 1942.
4. tbl.
Sió
d
jomannaaagurinn
Akranes
(Lag: Þú soguríka Svía byggð).
Ó,"Akanes, vér unnum þér,
í öldur þínar sækjum vér
vorn hug og hreystimátt.
Hvert harðnað barn þitt hljóðum verst,
er hetja prúð á sjónum ferst.
Hver drengur fram í dauðann berst,
þinn deyr við hjartaslátt.
Þú fest ert mitt i fjallahring,
er faðminn breiðir allt í kring,
með fætur frammi’ í sjá.
Ó, Faxadjúpsins fagra mær,
sem frjó og djörf mót suðri hlær,
þig hárið mikla hulið fær
frá höfða’ að flasartá.
Geirmundartindi’ og Háahnúk
sér hallar upp að brúður mjúk
með bak að Berjadal.
Og upp að Akrafjallsins brún,
er árla morguns gægist hún,
í möttli garðar tindra’ og tún
með tárhreint blómaval.
Um hana keppa’ — og halda vörð —
hann Hvalfjörður við Borgarfjörð,
þeir lifa að meyjar tám.
Á meðan hrönn um hafið brýzt
og heit er sól og jörðin snýst,
skal henni frjálsri að hjarta þrýst
und himni íslands blám.
Úr Krókalóni’ að Langasand
vér leggjum um þig mittisband
og knýtum Krossvík hjá.
En fram að Sundi falla hlaut
hin fríða svunta um þitt skaut.
Við fætur snjóhvítt brimið braut
óg bylgjugosin há.
Með systrum þín um Island allt
í öndvegi þú ríkja skalt
um aldir, daga’ og ár.
Vér heitum því að hefja þig
af heimsku ei að tefja þig.
Vér viljum djásnum vefja þig,
þér vígja bros og tár.
Ó, Akranes, við öll þín kjör /
vér unum oss með líf og fjör
því hér vort óðal er.
Og stormar þínir stæla oss,
er steypist aldan líkt og foss
og þrýstir fast á kletta koss
og kallar: „Vaki þér“!
Oddur SveinMon.
Sjómannadagur mun fyrst hafa
verið haldinn hér á Akranesi. Þor-
steinn Briem prófastur mun fyrstur
manna hafa stungið upp á því, að sjó-
mönnum væri helgaður einn sunnu-
dagur á árinu með messugerð og fyr-
irbæn. Síðan hefir því fyrsti sunnu-
dagur í febrúarmánuði verið þeim
helgaður og þann dag messað. Það
hefir vart komið fyrir að bátar að
heiman hafi róið þennan dag. Nokkru
síðar var þessi siður tekinn upp víðar.
Fyrir fimm árum tóku sjómenn sig til
og helguðu sér fyrsta sunnudaginn í
júnímánuði, til almennra hátíðahalda
um land allt.
Ein ástæðan til þessara hátíðahalda
var sú, að sjómenn töldu stétt sína
ekki njóta þeirar viðurkenningar sem
henni bæri. Það var sí og æ jarmað
um bændur og búalið, sem hafði skap-
að og viðhaldið allri menningu hér á
landi og ætti allan rétt. Bændadýrk-
unin getur gengið of langt. Það má
sjálfsagt taka tillit til hins fornkveðna
„Lofaðu svo einn konung að þú lastir
ei annan“. Sjómenn munu ekki fram-
vegis, frekar en hingað til, hopa af
hólmi í orustu þeirra við Ægi, um að
draga björg í bú, þrátt fyrir það, að
þeir hafi oft goldið mikið afhroð i
þeim fangabrögðum. Sjómenn vorir
hafa gert skyldu sína fyrr og síðar.
Það þarf ekki að örvænta um þeirra
menningu né að þeir úrættist, svo að
þeir þori ekki né geti ekki siglt til
næstu landa. En það verður ekki nema
um takmarkaðan tíma að þeir þoli
það að vera settir skör lægra en aðrar
stéttir sem að framleiðslunni vinna. —
Þeir hafa ekki í neinu lagt minna til
þjóðarbúsins. Þeirra vinna hefir ekki
gefið minna af sér. Þeir eiga sinn hlut
í þeim árangri, sem náðst hefir. Þeir
eiga sinn þátt í þeim vonum, sem við
framtíðina eru tengdar, og þær. vonir
munu rætast, ekki sízt fyrir þá sök, að
sjómenn gengdu skyldu sinni á nótt
sem degi í blíðu og stríðu, jafnt á frið-
ar- sem ófriðartímum.
Samtök sjómanna um sjómannadag-
inn virðast hafa leyst úr læðing ýtnsa
krafta, sem í sjómannastéttinni
bjuggu, en lítið hefir borið á. Þeir
fóru að gefa út sjerstök sjómannablöð,
sem ræddu hagsmunamál sjómanna,
og voru skrifuð af þeim að mestu, og
á margan annan hátt tóku þeir meiri
þátt í opinberu lífi en áður var. Þetta
hafa þeir gert á þann hátt, að sýnt er
að sjómenn standa ekki að baki öðr-
um stéttum á þessum vettvangi.
Ef sjómenn geta staðið saman á
sjómannadaginn sem einn maður, —
án tillits til flokka og isma, —aðeins
sem sjómenn og ekkert annað, þá
verður þess ekki langt að bíða, að
tekið verði álíka mikið tillit til þeirra
sem hverra annara stétta í landinu,
svo sem vera ber og verðugt er.
Akurnesingar munu ekki láta sitt
eftir liggja að heimta sjómönnum
þennan rétt.
Utsvörin 1942
I.
í síðasta blaði var birtur útsvars-
stigi sá, sem farið var eftir við álagn-
ingu útsvara hér í bænum í ár. Það
þykir hlýða að gera bæjarbúum nána
grein fyrir álagningu útsvara, þar sem
þetta snertir hag hvers útsvarsgreið-
anda, enda er það einn aðaltilgangur
þessa blaðs að fræða lesendur um
bæjarmál. Verður reynt að gera máli
þessu nokkur skil, þótt ekki sé um
tæmandi greinargerð að ræða.
Svo sem kunnugt er ákveður bæjar-
stjórn ár hvert hve há útsvörin skuli
vera. Þetta er gert þeg’ar fjárhags-
áætlunin er samþykkt. í fyrsta tölu-
blaði gerði ég fjárhagsáætlunina að
umtalsefni og þörf bæjarins til þess að
koma fjárhag sínum í betra horf með
því að greiða skuldir bæjarfélagsins,
eignast varasjóð, auk þoss, sem marg-
ar f járfrekar framkvæmdir bíða lausn-
ar. Um þetta þarf ekki að fjölyrða,
það mun engum ágreiningi valda. —
Hins vegar héldu sumir menn því
fram, að ráðist væri í of margt og að
bæjarbúar gætu illa risið undir þeim
álögum, sem á þá væru lagðar. Bæjar-
fulltrúar bjuggust þó við því, að nokkr-
ir hæstu gjaldendurnir gætu borið svo
há útsvör, að útsvör almennings yr-ðu
bærileg, m. a. með tilliti til þess, hve
afkoma almennings var yfirleitt góð.
Þegar breyting á lögum um stríðs-
gróðaskatt var samþykkt á síðasta
Alþingi, breyttist þetta viðhorf. Mögu-
leikar bæjarfélaganna til þess að
leggja útsvör á háar tekjur voru skert-
ir. Bæjarfélögum var, samkvæmt lög-