Akranes - 01.06.1944, Blaðsíða 7

akranes
67
Enginn vegur, heldur aðeins slóðar. Ekkert
tseki, nema páll og reka og handbörur. Ritchie
mun og hafa komið hér með hjólbörur um þetta
leyti. (Voru þær rauðmálaðar og þótti mikið
til þeirra koma).
Hér var þá enn enginn læknir, ekkert félag,
ekkert hljóðfæri. Fimm árum fyrr, eða 1859,
byrjaði Hallgrímur þó að berjast fyrir að byggja
og stofnsetja barnaskóla. Og það var einmitt
hann, sem þetta ár, 1864, kom á fót lestrarfélagi,
Sr. Arnliótur Ólafsson.
Þingmaður Borgfirðinga 1864, þegar löggiltur
er verzlunarstaður á Akranesi.
sem enn starfar. Hann var og um þetta leyti
frumkvöðull að stofnun Ekknasjóðs Borgar-
fjarðarsýslu. Gaf honum stórgjafir og studdi
alla tíð. Sá sjóður lifir og starfar enn í dag.
Þegar minnst er þessara tímamóta, þykir við
eiga að gera grein fyrir hverjir hafi þetta ár
1864, stjórnað hreppsmálum. En því miður er
rnjög erfitt að grafa það upp. Hreppsbækur frá
Þessum tíma bera þetta ekki glögglega með
sér, nema að litlu leyti. Hins vegar er nú ekki
mögulegt að kanna skjöl sýslumannanna um
Þetta efni. Þá voru ekki hreppsnefndirnar
komnar, heldur voru hreppstjórar, og munu
hér venjulegast hafa verið fimm. Sennilega má
Þó fullyrða, að eftirtaldir menn hafi verið hér
hreppstjórar þetta ár:
1. Hallgrímur Jónsson, Miðteig.
2. Tómás Erlendsson, Bjargi.
3. Jón Jónsson, Bakka.
4. Bjarni Brynjólfsson, Kjaransstöðum.
5. Magnús Sigurðsson, Lambhúsum. Magnús
andaðist í ágúst þetta ár, og mun Magnús, son-
ur hans, á Traðarbakka, hafa tekið við starfi
hans.
Prestur í Görðum var þá Stefán Stephensen,
en 1865 kamur þangað sr. Jón Benediktsson.
Þingmaður Borgfirðinga er þá sr. Arnljótur
Ólafsson.
Sýslumaður er þá Jón Thoroddsen, skáld, og
býr á Leirá.
Árið 1870 eru hér þessi hús og býli: ívarshús,
Gestsstaðir (þ. e. Vegamót), Geirmundarbær,
Nýlenda, Melshús, Teigakot, Miðteigur, öðru
nafni Guðrúnarkot, Heimaskagi, Bræðrapartur,
Lambhús, Háteigur, Nýibær, Grund, Bakki,
Bjarg, Traðarbakki, Brekkubær, Hákot, Kirkju-
vellir, Efstibær, Melur, Sandgerði, Hlið, Hala-
kot, Skarðsbúð, Garðhús, Sýrupartur (3 býli),
Litliteigur, Árnabúð, Litlibær, Krókur, Sandur, •
Sandabær, Litlubrekka, Götuhús og Smiðju-
vellir.
Það vorar
Nú má af mörgu sjá, að hér er koanið „vor í
loftið". Ræktun eykst verulega, sérstaklega
kartöflurækt. Skepnum og skipum fjölgar.
Lestrarfélag er stofnað, hugsað um stofnun
barnaskóla, stofnaður ekknasjóður. Hreinlæti
íer verulega fram utan bæjar og innan. Nú eru
hér um skeið margir kappsfullir, duglegir sjó-
menn, sem sækja sjóinn fast á opnum skipum,
sjálfsagt stundum um of, og hljótast þar aí
mörg sár og stór. En hvar er meðalhófið í þeim
eínum? Byggingar batna nú verulega, svo sem
fyrr er sagt, og svona má lengi telja.
Nú fara imenn að hugsa hér til dekkskipa
sem annars staðar, þrátt fyrir hafnleysið og alla
erfiðleikana. Sýnir það ljóst, að hugur og dug-
ur var nokkur í mönnum. Hefur það verið rak-
ið nokkuð hér áður í blaðinu og skal því ekki
frekar gert nú.
Barnaskóli er byggður 1880, læknir sezt hér að
1885. Félagsstarfsemi hefst, Æfingarfélagið og
Bindindisfélagið og síðar Góðtemplarareglan,
allt milli 1880 og 90. Kirkjan er færð hingað
frá Görðum 1895, templarar byggja samkomu-
hús, svolítið er farið að leggja vegi o. s. frv.
Syndir þannig flest í rétta átt, þótt hægt fari.
Hægt og bítandi fjölgar fólkinu, það „vorar“
hér sem annars staðar með þjóðinni. Alltaf eru
hér ungir menn og aldnir, sem vilja upp og
áfram fyrir bæ sinn og byggð, land sitt og þjóð.
Þeir fylgjast eftir megni imeð tímanum: Vél-
tæknin og breyttar veiðiaðferðir, stærri skip,
þar sem árar og keipar þekkjast ekki lengur,
heldur er „þrællinn látinn róa“ (það er vélin).
Skipin stækka, það er ýtt lengra frá landi, sótt
fastar og meira í greipar Ægis. Hagurinn batn-
ar, kröfurnar vaxa og ef til vill eyðslan að
sama skapi. En hvað sem öllu líður, og um
þetta allt má segja, hefur hér sem annars stað-
ar gerst ævintýri með þjóðinni. Ævintýri, sem
enginn vildi hafa verið án. Og þrátt fyrir allt
það, sem miður hefur farið í þessari þróun, vildi
enginn hverfa til hins gamla allsleysis sem áð-
ur var.
Pétur Ottesen.
Núverandi þingmaður Borgfirðinga.
Þú skalt fram!
Nckkru fyrir og eftir aldamótin síðustu má
segja, að opnu bátarnir leggist hér niður. Á því
tímabili fer héðan fjöldi sjómanna á skúturnar.
Eftir aldaimótin koma mótorbátarnir, sem fjölg-
ar smátt og smátt. samhliða sem þeir líka
stækka. Árið 1907 er byggt hér hið fyrsta opin-
bera mannvirki. Bryggjan í Steinsvör. Var að
því mikil framför. Fyrir byggingunni stóð Ak-
urnesingur, Guðmundur Þorbjarnarson frá Há-
teig.
Það má segja að fyrst verði „bylting" í sögu
Akraness og framförum eftir að útgerðin flytzt
algerlega heim 1928. Þ. e. hætt er að „fara í
verið". Skipum fjölgar enn og þau stækka. Þau
stunda margbreyttari útveg en áður. Fjöldinn
af fólkinu fer að stunda atvinnu sína heima, í
stað þess að heiman.
Um þetta leyti eru Garðamir keyptir, og þar
hafin mikil ræktun og umbætur. Farið er að
hugsa um hafnargerð, og þar með hafin fram-
kvæmd að þvl mesta mannvirki og heilladrýgsta
sem hér þekkist enn. Liti Akranes nú í dag
mjög á annan veg út, ef ekki hefði þá verið í
þetta ráðist.
Síðan 1928 hefur m- a. þetta verið gert hér
fyrir tilverknað hrepps- eða bæjarfélagsins, ým-
ist að nokkru eða öllu leyti: Kaup á jörðinni
Garðar. Þar voru þegar gerðir framræsluskurð-
ir, ræktunarvegir, og öll landareignin girt. Síð-
astliðin tvö sumur hefur þar enn veriö að verki
skurðgrafa til framræslu. Má segja, að aðal-
framræsla sé nú gerð á megin hluta landsins.
Elzta mynd,
scm til er af
Akranesi
IMursotö á ítkranMi,— »f<ú t*iknirvan íttajRÚw ©iofnonMr fyn» tfyo