Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2005, Side 4

4 LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 2005
Helgarblað DV
Ganga þessir aðilar jafnvel svo langt að
bjóða litháískan verkamann fyrir milli
þrjú og fjögur hundruð krónur á tímann,
sem er minna en helmingur þess sem
greiða þarf íslendingum í sömu vinnu.
Félagsmálaráðherra Boðaði aðgerðir og
reglur um starfsemi starfsmannaleiga. Ekk-
— hefur heyrst af þeim í rúmt ár og nefnd
ert hefur heyrst afþeim i rumt ar og nern
sem skipuð var hefur að sögn litlu skilað.
Fréttaskýring
Talið er að allt að þúsund draugaverkamenn frá Eystrasaltslöndunum og Póllandi séu
ólöglega á vinnumarkaði hérlendis. Þessir menn greiða ekki skatta og lág laun þeirra ógna nú markaðs-
launum í mörgum iðngreinum. Talið er að fleiri en einn aðili standi að ólöglegum innflutningi þeirra
hingað. Vægar refsingar við brotunum gera það að verkum að æ fleiri freistast til að taka þátt. Stjórn-
völd halda að sér höndum og enn bólar ekkert á reglum um starfsemi starfsmannaleiga.
Hvitt þrælahald prrist oareitt
meðan stiórnmálamenn líta undan
Undanfarið hafa stéttarfélög í nokkxum iðngreinum haldið úti
starfsmanni sem rannsakað hefur umfang svokallaðra drauga-
verkamanna á höfuðborgarsvæðinu. Að sögn Finnbjörns Her-
mannssonar, formanns Trésmíðafélags Reykjavíkur, eru niður-
stöður úr þeim rannsóknum sláandi. Svo virðist sem heilu
blokkirnar séu byggðar með erlendum verkamönnum sem
starfa hér án atvinnuleyfis og á launum langt undir taxta. Menn-
irnir koma hingað í góðri trú um uppgrip án þess að gera sér
grein fyrir stöðu sinni.
Umræða um erlenda verkamenn
á íslenskum vinnumarkaði var fram
á síðasta ár nær eingöngu bundin
við verkafólk í fiskvinnslu enda eru
Pólverjar orðnir meirihluti þeirra
sem starfa við fiskvinnslu víða um
land. öðru máli gegnir nú um fjölda
erlendra verkamanna sem annað
hvort starfa á vegum erlendra starfs-
mannaleiga eða dvelja hér og starfa í
skjóli þess að um ferðamenn sé að
ræða.
Starfsmannaleiga
Starfsmannaleigur hafa verið
mikið í umræðu síðan framkvæmdir
við Kárahnjúkavirkjun hófust fyrir
rúmum tveimur árum. Verkalýðs-
hreyfingin og síðar skattayfirvöld
hafa staðið í ströngu vegna þeirra
hundruða starfsmanna sem þar
starfa á vegum leiganna. Ágrein-
ingur um skattgreiðslur, launakjör
og aðbúnað hafa verið fyrirferða-
miklar og má segja að megindeilu-
efnið sé enn óleyst.
„Við bíðum enn niðurstöðu Yfir-
skattanefndar," segir Þorbjörn Guð-
mundsson, formaður Samiðnar og
fulltrúi í samráðsnefnd um virkjana-
samning. „Málið leysist í raun að
stærstum hluta ef niðurstaða skatta-
yfirvalda - á þá leið að Impregilo beri
að greiða skatta af starfsmönnum
sínum hér á landi - verður staðfest.
Þannig væri stærstur hluti málsins
leystur."
Litla-lmpregilo
Deilan er þó ekki einungis bund-
inn við Impregilo. Þannig hefur Fé-
lag iðn-og tæknigreina átt í sams-
konar deilu við fyrirtækið Stjörnu-
blikk í Kópavogi, en að sögn Hilmars
Harðarsonar hjá félaginu hefur fyrir-
tækið haft á sínum snærum milli tíu
og fimmtán Portúgala um nokkurra
ára skeið sem allir eru hér á vegum
þarlendrar starfsmannaleigu. Mál
Stjörnublikks er nú einnig til með-
ferðar hjá Yfirskattanefnd.
„Það sem er alvarlegast við þetta
er að við vitum að mennirnir eru á
launum sem samræmast ekki mark-
aðslaunum og eru því ódýrari en ís-
lenskir samstarfsmenn þeirra," segir
Hilmar.
Ógnar heilli starfsgrein
Hilmar segir vandann speglast
best í stétt blikksmiða. Þar sé inn-
flutningur á vinnuafli þegar farinn
að hafa áhrif til hins verra og mark-
aðslaun hafi hreinlega lækkað vegna
hás hlutfalls erlendra og ódýrari
starfsmanna. Hætta á útlendinga-
hatri hafi líka stóraukist.
„Það versta við þessa þróun er að
ég tel að hún geti alið á hatri á út-
lendingum líkt og hefur verið að ger-
ast í nágrannalöndum okkar," segir
Hilmar. „Við höfum ekkert á móti
því að hingað komi erlent vinnuafl
svo lengi sem samningar um kaup
og kjör á íslenskum vinnumarkaði
eru virtir og mönnum séu tryggð
réttindi til jafns við íslendinga,“ seg-
ir hann.
Svartamarkaðsbrask
með fólk
Alvarlegasta birtingarmyndin er
þó mikill fjöldi verkamanna sem
hingað koma ár hvert ólöglega með
svokölluð ferðamannavegabréf.
DV hefur undanfarið fjallað um
málefni fjögurra Litháa sem fyrir-
tækið GT-Verktakar fékk til landsins
með aðstoð lettneskrar konu sem
hér býr og fullyrt er að sé umfangs-
mikil í slíkum innflutningi. Eftir því
sem næst verður komist reynir kon-
an að nýta sér undanþáguákvæði
dvalarleyfissamþykkta þannig að
sótt er um leyfi fyrir mennina eins
og um svokölluð þjónustuviðskipti
sé að ræða og því koma mennirnir
Formaður Samiðnar Segir alvarlegt ástand muni
skapast efekki verði tekið á starfsmannaleigumálui
og vmnu ólöglegs vinnuafls hér á landi.
hingað og vinna án þess þó að
greiða hingað opinber gjöld af neinu
tagi.
„Þetta er mun umfangsmeira en
við töldum og við fáum sífellt fleiri
svona mál á okkar borð,“ segir
Tryggvi Marteinsson, starfsmaður
Eflingar-stéttarfélags.
Unnið í skjóli nætur
Það kom iðnaðarmannafélögun-
um á óvart hversu umfangsmikill
markaður virðist hafa skapast fyrir
ódýrt erlent vinnuafl. Þannig hafi
skipulagt eftirlit félaganna undan-
farna þrjá mánuði staðfest að fleiri
hundruð - og jafnvel upp f þúsund
verkamenn án atvinnuleyfa, séu við
vinnu hér á hverjum tíma. Bíræfnin
sé sl£k að þegar fulltrúi félaganna
hafi farið á staði þar sem ábending-
ar hafi borist um veru þessara
manna þá hafi þeir verið fjarlægðir
af vinnusvæðum og jafnvel látnir
vinna á nóttunni til að minna bæri á
þeim. Verktakar í byggingariðnaði
segja það ekki óalgengt að símtöl
með tilboðum um ódýra erlenda
starfsmenn berist þeim. Segja þeir
að laun sem í boði séu fýrir drauga-
verkamennina svokölluðu séu langt
undir kjarasamningum. Ganga
þessir aðilar jafnvel svo langt að
bjóða litháískan verkamann fyrir
milli þrjú og fjögur hundruð krónur
á tímann, sem er minna en helming-
ur þess sem greiða þarf íslendingum
fýrir sömu vinnu. Ávinningurinn er
því umtalsverður og áhættan að
sama skapi lítil eins og eini dómur-
inn sem fallið hefur í máli gegn at-
vinnurekanda, og sagt er ffá hér á
síðunni, sýnir svo glögglega.
Eráþað bent að fé-
lagsmálaráðherra
hafí þrátt fyrir fögur
fyrirheit ekki lagt
fram eitt einasta
þingmál tengtstarfs-
mannaleigum áþeim
tíma sem deilanhefur
staðið.
Hvar eru stjórnvöld?
Litlar sem engar umræður hafa
verið um þessi mál á þingi, utan um-
ræðna um starfsmannaleigur í kjöl-
far Kárahnjúkavirkjunar. Félags-
málaráðherra skipaði nefnd fýrir
rúmu ári sem skoða átti aðkomu
starfsmannaleiga að íslenskum
vinnumarkaði en sú nefhd hefur
enn ekki skilað ffá sér tillögum. Er á
það bent að félagsmálaráðherra hafi
þrátt fyrir fögur fyrirheit ekki lagt
ffam eitt einasta þingmál tengt
starfsmannaleigum á þeim tíma
sem deilan hefur staðið. í samtölum
við aðila innan verkalýðshreyfingar-
innar er þetta sagt til marks um að
pólitískan vilja skorti hreinlega
til að takast á við málið -
'erju sem það nú
sætir.
helgi@dv.is
Þrælahald borgar sig
- Saga Eysteins Gunnars Guðmundssonar er lyginni líkust
Einn dómur hefur fallið í máli þar
sem um var að ræða skipulagðan
innflutning á vinnuafli. Það var
fýrirtækið Eystrasaltsviðskipti sem
fékk dóm í héraði vegna níu Litháa
sem störfuðu við byggingarvinnu á
vegum fyrirtækisins. Eigandi
fyrirtækisins, Eysteinn Gunnar
Guðmundsson, fékk 300 þúsund
króna sekt í héraði vegna málsins en
óhætt er að fullyrða að tekjur
fyrirtækisins af mönnunum, sem'
heimildír herma að haft verið á
kjörum lángt undir því sem lög rrtæla
fyrir um, hafi verið margfaldar
miðað við sektargreiðsluna. Þetta
segir . Tryggvi Marteinsson,
deildarstjóri hjá Eflingu-stéttar-
félagi, vera út úr öllu korti.
„Sá maður sem þarna um ræðir
héJt líka uppteknum hætti straxeftir
að dómur féll enda má ségja að
dómurinn haft í raun ekki refsað
manninum fyrir brotið þar sem
ávinningurinn af því var
margfaldur,“ segir Tryggvi.
Eigandi Eystrasaltsviðskipta
hefur enda haldið uppteknum hætti
frá því dómurinn féU og er dómsmál
á hendur honum nú rekið fyrir
héraðsdómi Reykjaness vegna
samskonar brota.
Þetta eru þó ekki einu
afskiptin sem höfð hafa verið af
honum frá því hann fékk dóm.
Þannig er sagt frá því í nýjasta
tölublaði Fréttablaðs Efiingar að
í desember síðastliðnum hafi sjö
Litháar gefið sig fram á
skrifstofu
stéttarfélagsins
og óskað
aðstoðarvegna
launa sem þeir
töldu sig eiga
inni hjá fyrirtækinu Perlunni ehf,
sem einnig er skráð á nafn Eysteins
Gunnars. Litháarnir sögðu frá því að
hjá fyrirtækinu störfuðu þá 25 landar
þeirra seirt. ekki hefðu atvinnuleyfi
hér á landi.' Var haft samband við
lögreglu ',sem hándtók í kjölfarið
nokkra' LÍtháa. Að sögn Tryggva
MarteinSsonar hjá Eflingu virðist þó
sem málið hafi fengið skjótan endi
og var mönnunum sleppt.
'„Við höfum traustar heimildir
fyrir því áð þessir menn hafi svo farið
aftur lil viiinu hjá sama fyrirtæki
enda virðist $em lögregla hafi
hreinlega sleppt þéim án þess að
málinu væri fylgt éftir," segi Tryggvi.
Nýverið sögðu svo tveir liháískir
iðnaðarmenn, sem tengjast hvorugu
hinna málanna, DV sögu sfna af
viðskiptum við Eystein Gunnar sem
þeir fullyrtu að skuldaði þeim laun
og hefði ekki staðið við samninga.
Eysteinn Gunnar virðist þrátt
fyrir þetta fá óhikað að taka þátt í
útboðum við hin ýmsu verk og í
krafti ódýrra starfsmanna og lágs
launakostnaðar fær hann verkin
oftar en ekki - enda ávinnmgur hans
margfaldur á við áhættuna og sektir
sem þeim fýlgja.