Alþýðublaðið - 31.12.1923, Blaðsíða 2

3
AL&YÐUSLA3BIÖ
Réttur verkaíjistas
að enga hafðar.
Síldarolíuverksmiðja ein mikil
stendur nokkuð fyrir utan Ak-
ureyrarbæ. Er húa köliuð í
dagiegu tali >Krossanesverk-
smiðjan« og neínd eftir bónda-
býli, sem hún stendur hjá. Ann-
ars held ég, að hennar rétta nafn
sé »Ægir«, samnefnd hlutafélag-
inu, sem á verksmiðjuna. Hlut-
hafar í h.t. >Ægi« eru allir
norskir stóreignamenn, en samt
er verksmiðjan rekin með fs-
lenzkum réttindum.
Margir munu víst halda, að
þessir norsku atvinnurekendur
væru ekki verri en íslenzklr með
að borga sæmilegt kaupgjald og
fleira, en þeim til skýiiagar, sem
eru þeirrar skoðunar, skai það
fljótt sagt, að h.f. »Ægir« er eitt
hið illræmdasta okurfélag, sem
hér á landl rekur atvinnufyrir-
tæki. Til að sanna, að þetta sé
ekki sagt út í loftið, skal ég
geta þess, að atvinnurekendur á
Akureyri borguðu í sumar eina
krónu í algengri dagvinnu og
ég heid kr. 1,60 í eftirvinnu; í
skipavinnu var borgað kr. 1,25
á tímann í dagvinnu, en kr.
2,00 f eftirvinnu. H.f. >Ægir«
>gat« ekki borgað meirafen 77
aura fyrir alla vinnu, sem unnin
vaf, frá kl. 7 að morgni til kl.
7 að kveldi. Eftlrvinnafvar borg-
uð 25% hærra.
Nú ber að gæta þess,[jað eftir
að verksmiðjan byrjaði að starfa
í sumar, var vinnunni skift niður
í vaktir, og vann hver maður
6 tíma í elnu, en fékk svo hvíld
, f aðra 6; með öðrum orðum:
| vinnutíminn var 12 t'mar í sólar-
hdng. Ekki var fólki frjálst að
fara í mat þennan tíma, sem
það vann, og oít kom það fyrlr,
að yfirmaður lét falla ónot til
þeirra, sem svo djarfir gerðust
að fara og fá sér kaffi í vinnu-
tfma. Ait vinnulag var þárna
afar-gamaldags, þáð er að segjá
við útivinnu; til dæmis var út-
skipun framkvæmd á þann versta
og óhaganlegasta hátt, sem hægt
var. Þannig var síldarmjölssskkj-
unum ekið í kerru, mjög stórri,
og 200 kg. látin í hverja, Svo
yar vegurinn, sem e'tir var ekið,
svo slæmur, að hjólin sukku oft
upp að öx’i. Aldrei var kveikt
Ijós á leið þeirri, sem eftir var
ekið, svo að í myrkri lá oft við
slysum. Verkstjórar gengu svo
á milli verkamánna og ráku á
eftir og hötðu oft óviðeigandi
orð, og ef nokkur var svo
djarfur að svara yfirmanni, var
vana viðkvæðið: >Þó getur farið
til helAj ..,.!«
Húsrúm það, sem verksmiðjan
léði verkamönnum til að búa f,
var ekki eftir nýtfzku-reglum;
tll dæmis vár ekki eldfæri í neinu
af íbúðarherbergjunum. Engir
klefar voru tii að hafa fataskifti
í, þegar menn komu úr vlnnu,
heldur urðu menn að gera það
inni f svefnklefunum. Ekkert
herbergi var til að borða í fyrir
íslendingana nema svefnklefarn-
ir. Aftur höíðu Norðmenn borð-
sal einn mikinn. HreingernÍDg á
svefnklefnm var afar-ábótavant,
sem ekki var nema eðlilegt, þar
sem forstjóri verksmiðjunnar
bannaði konu þeirri, sem her-
bergjaþvottinn hafði með hönd-
um, að gera það oftar én elnu
sinni í viku. Sjá allir, hve mikil
svfvirðing það var, en verka-
menn svo illa launaðir, að þeir
gátu ekki keypt þvott á her-
bergjunum.
Síðast Íiðið vor var Iftil at-
vinna á Norðurlandi, sem vitan-
iega oftar, svo að ekki hefði verið
vánþörf á, að menn úr næstu
piássum hefðu fengið að njóta
þeirrar atvinnu, sem verksmiðjan
gat veitt, og hún hefðl borgað
líkt og aðrlr, en í staðinn fyrir
að láta piássmenn sitja fyrir at-
vionunni flutti ýerksmiðjan inn
yfir 60 norska verkamenn, en
ails voru þar um 90 menn. Svo
setti framkvæmdárstjórinn kórón-
una á alt sároan með þvf að
borga lægra kaup en nokkur
íslenzkur atvinnurekandi hefir
vogað sér að borga á sfðast
liðnu sumri. Ekki mun þessi at-
vinnurekandl geta borið því við,
að verksmiðjan sé rekin með
tapi, síður en svo, þvf áð það
er á allra vitorði, að verksmiðj-
an gí addi of fjár f fyrra suraar,
og f sumar fór gróði verksmiðj-
unnár ekki lángt frá því að vera
2 milljónir. Þetta er vitanlega
ekki hægt að sanna fuilkomlega,
því að reikningar fyrirtækisins
Konurí
Munlð eftlx* &ð blðja
um Smára smjörlíkið.
Dæmið sjálfar nm gæðln.
Hjálparstöð hjúkrunarfélags-
ins >Líknar« er opin:
Mánudaga . . ,kl. 11—12 f. h.
Þrlðjudagá ... — 5—6 ~
Miðvikudaga . . — 3—4 0. -
Föstudaga ... — 5—6 *. -
Laugardaga . . — 3—4 «. -
Verkamaðurlni)) blað jafnaðar-
manna á Akureyri, er bezta fréttablaðið
af norðlenzku blöðunum. Flytur gððar
ritgerðir um itjórnmál og atvinnumál.
Kemur út einu zinni í viku. Kostar
að eins kr. 5,00 nm árið. Qoriot áskrif-
endur á aigreiðslu Álþýðublaðsins.
Útbralðlð Alþýðublaðlð
hwar sem þlð eruð oq
hwert eem þlð farlðl
Bjarnaigreifarnir, Kvenhatar-
inn og Sú þriðja fást i Tjarnar-
götu 5 og hjá bóksöluro.
Maltextrakt frá ölgerð-
inni Egill Skaílagrímsson er bezt
og ódýrast.
Skyr og rjómi ódýrast og bezt
í mjólkurbúðinni á Laugavegi 49
og Þórsgötu 3.
eru ekki birtir, en við tækifæri
væri hægt að sýna fram á, að
þettá er ekki langt frá því að
vera rétt. Á verksmiðjuna var
lagt 15 þúsund króna útsvar,
sem vitanlega var alt of lágt,
en framkvæmdarstjórinn neitaði