Mjölnir - 02.06.1948, Page 1

^tylufiariai'bíá
sýnir miðvikudaginn, fimmtu-
daginn og föstudaginn kl. 9:
SKYNDIFERÐ
Aðalhlutverk:
Carole Lombard
Fredric Marcli
Laugardaginn kl. 9:
EINN Á FLÓTTA
Aðalhlutverk:
James Mason
22. tölublað. 11. árgangur.
Miðvikudaginn 2. júní 1948
*
Verkamenn norðanlands íá veru
lega grunnkaupshækkun
Árangur af starfi Alþýðusambands Norður-
lands og kaupdeilunum í fyrra
Samkomulag uin breytingu á kjara : rmningi Þróttar og SR v&r
undinitaö himi 28. þ.m. Samkvæmt hc&um hækkar grunnkaup í
ahnennri vinnu ran 10 aura á klsí., úr kr. 2,70 í kr. 2,80. Eftir-
vinna, helgidagavinna og nætunrinna Iiækka í sama lilutfalli. —
Mánaðarkaup í aím. vinnu hækkar eiioig í sarna hlutfaíli. Þessi
hækkuii nær til alha síidarverksmíðja líkisins á Norðurl&ndi, og
inun leiða tii samsvaraindi liækkana við einkaverksmiðjurnar, og í
allri almennii vinuu á þeim stöðiun, þar sem síldarverksmiðjur eru.
Er þegar búið að ganga frá samn. urn þessa hækkun við Siglu-
f jarðarkaupstað síldarverksm. Rauðku, og fieiri aðila hér.
Á fundi sambandsstjórnar , mennri vinnu hækkar um 10
Alþýðusambands Norðurlands, aura um klst., og mánaðarkaup
sam haldinn var á Akureyri dag
ana 7.—9. ma'i s.L, var sam-
þykkt, með tilliti til launaskerð-
inga þeirra, sem leiddu af hin-
um svonefndu dýrtíðarlögum
síðasta Alþingis, að leita eftir
því við atvinnurekendur, og þá
fyrst og fremst Síldarverk-
smiðjur ríkisins, sem eru stærsti
vinnuveitandinn hér norðan-
lands, að lagfæringar yrðu gerð-
ar á gildandi kjarasamningum
án þess að til uppsagnar kæmi.
Fengjust hnsvegar engar við-
unandi lagfæringar með því
móti, taldi sambandsstjórnin,
að það hlyti að leiða til upp-
sagnar á samningunum, fyrr
eða síðar.
Þegar fulltrúar Siglufjarðar
á ráðstefnunni komu heim, var
haldinn fundur í trúnaðar-
mannaráði Þfóttar, og sam-
þykkt að leita eftir viðræðum
um slíkar lagfæringar við at-
vinnurekendur. Var síðan
stjórn SR, stjórn Rauðku,
Sigluf jarðarkaupstað og Vinnu-
veitendafél. Sigluf jarðar skrifað
bréf þess efnis. Tjáðu þessir að-
ilar sig fúsa til viðræðna við
Þrótt um málið, nema Vinnu-
veitendafélagið, sem ekki hefur
svarað bréfi Þróttar enn. í
samninganefnd Þróttar áttu
sæti, auk stjórnarmeðlimanna,
þeir Jónas Stefánsson, verka-
maður 'í Rauðku og Steingrímur
Magnússon verkamaður í S.R.
Voru þeir kosnir af trúnaðar-
mannaráði félagsins.
I síðastliðinni viku fóru svo
fram hér á Siglufirði viðræður
milli samnnganefndar Þróttar
og stjórnar S.R. Varð árangur-
nn sá, að 28. maí var undirritað
samkomulag þessara aðila um
breytingar á gildandi samning-
þykkt að leita eftir viðræðum
um. Er það birt á öðrum stað
hér í blaðinu. Er stærsta breyt-
jngin sú, að grunnkaup í al-
við almenna vinnu tilsvarandi.
Gildir samningurinn frá 1. júní
til 15. sept. í haust, og fram-
lengist síðan óbreyttur um einn
mánuð í senn, sé honum ekki
sagt upp með mánaðar fjTÍr-
vara.
Kjarabót fyrir öil stærstu verka
maimafélög norðaiilands.
Þessi samningur Þróttar mun
gilda um kaup og kjör verka-
manna í öllum síldarverksmiðj-
um ríkisins á Norðurlandi. Hef-
ur samninganéfnd Þróttar
þegar undirritað hann fyrir
hönd verkamannafélaganna á
Raufarhöfn og Skagaströnd. —
Auk þess hlýtur hann að leiða
til þess, að samskonar breyt-
ingar verði gerðar á kjarasamn-
ingum við allar síldarverksmiðj-
urnar á Norðurlandi og þá um
leið hækkun á kaupi í almennri
vinnu á öllum stöðum, þar sem
síldarverksmiðjur eru, sem
verður þá jafnhátt Dagsbrúnar-
taxta.
Búið er að ganga frá tilsvar-
andi breytingum á gildandi
samningum Þróttar við síldar-
verksmiðjuna Rauðku og Siglu-
fjarðarkaupstað, og forráða-
menn tveggja söltunarstöðva,
Söltunarfélagsms h.f. og Sam
vinnufélags Isfirðinga, hafa
tjáð Þróttarstjórn, að þeir muni
greiða sama kaup frá 1. júní.
Vinnuveitendafélag Siglufjarð-
ar hefur hinsvegar ekki enn
svarað tilmælum Þróttar um
viðræður, en varla er að efa,
að samkomulag við það takist
einnig fljótlega.
Afleiðiag af samheldni verka-
lýðsins í kaupdeilunni í fyrra
Það er óhætt að fullyrða það,
að þessar kjarabætur eru afleið-
ing af stofnun Alþýðusambands
Norðurlands og hinni einörðu
framkomu verkamanna í kaup-
deilunni þá, þótt því miður
kæmu þá fram sundrungaröfl,
sem létu einskis ófreistað til
þess að bregða fæti fyrir heild-
arsamtökin. Alþýðusamband
Norðurlands setti sér það mark-
mið að samræma allt kaupgjald
norðanlands, og þá fyrst og
þá fyrst og fremst við allan
síldariðnað. Er því marki nú að
miklu leyti náð, þar sem mörg
minni félögin innan þess njóta
nú sömu kjara og hin stærstu.
Náðist það fyrst í hinni harð-
vítugu kaupdeilu í fyrra, en þá
var sem kunnugt er, fyrst og
fremst barist fyrir samræmingu
(Framliald á 3. síðu)
iglufjördur
HugEeiðingar á 30 og 150 ára aímælinu
„Vi tillacle allernaadigst at Sigle-
l'jorden í öéfjordssyssel í Nord- og
Ösler-Amtet i Island maa betragtes
som authoriseret IJdliggersted,
r.egtet det ilcke er anfört som
saadunt í Forordn. af 11. Septbi’.
Í81().
Kjöbenhavn den 20. Maji 1818.“
Þannig hljóðar orðrétt tilskip-
un konungs um löggíldingu
Siglufjarðar, sem verzlunar-
staðar. Þegar þetta er gjört eru
hér í kaupstaðnum aðeins 8
manns og í öllum hreppnum 161.
En hin góða höfn og fiskisældin
á nærliggjandi miðum voru at-
riði, sem ekki varð framhjá
gengið.
Sjávarútvegurinn hefur alltaf
verið aðalatvinnuvegurinn 19.
öldina alla, fyrst og fremst há-
karlaveiðin. Fyrst framan af
var hún stunduð á opnum bát-
um, smáum og illa útbúnum,
síðar á dekkskipum, misjafn-
Afkvæðagreiðsla um vakfafyrirkomulagið
í síldarverksmiðjunum
Dagana 28. og 29. maí fór
fram atkvæðagreiðsla meðal
verkamanna, sem vinna hér í
síldarverksmiðjunum um hvaða
hátt menn vildu hafa á vakta-
fyrirkomulaginu þar. Höfðu
komið fram raddir um að leggja
niður sex tíma vaktafyrirkomu-
lagið en taka upp átta tíma eða
tólf t'íma vaktir í staðinn. Var
greitt atkvæði um, hvort menn
vildu sex tíma, átta tíma eða
tólf tíma vaktir.
Þátttaka í atkvæðagreiðsl-
unni var fremur treg. Greiddu
92 menn atkvæði. Féllu atkvæði
þannig, að 69 kusu gamla fyrir-
komulagið, sex tíma vaktirnar
vildu helzt 8 tíma vaktir, og 6
vildu 12 tíma vaktir.
Þó að þátttakan væri ekki
mikil, sýnir hún samt ótv'írætt,
að verkamenn vilja halda
áfram því fyrirkomulagi, sem
verið hefur á vöktunum.
I kjörstjórn voru Jónas Stef-
ánsson, Gunnar Guðbrandsson
og Jóhann G. Möller.
lega stórum og útbúnum. Mörg
voru þessi hákarlaskip smíðuð
hér á Siglufirði, enda voru hér
síðara hluta 19. aldarinnar
góðir skipasmiðir. Um 1870 voni
gerð út frá Siglufirði 14 eða
15 hákarlaskip og mun svo
hafa verið næstu árin á eftir.
íbúatala hér 'i hreppnum er þá
komin upp i 318. Miðað við
fólksfjölda var þetta því mikil
útgerð. Að sjálfsögðu voru ekki
eingöngu Siglfirðingar á þess-
um skipum, heldur margir að-
komumenn, aðallega úr Fljót-
um og nærliggjandi sveitum.
Fyrst í stað eru það bændur
sjálfir, sem eiga skipin, en þetta
breyttist þannig, að smátt og
smátt komust skipin á hendur
verzlunarinnar og voru ílest
eða öll í hennar höndum um
aldamót. Það þurfti harðgera
menn til hákarlaveiðanna, enda
var að mestu úrvalið úr mönn-
um, sem stunduðu þær. Flestir
skipstjóranna voru afburða-
menn. Væri vel að einhver tæki
sér fyrir hendur að skrifa um
veiðiferðir þeirra, það sem ekki
er enn fallið í gleymsku. Af hin-
um gömlu afburðaskipstjórum
og einn sá fremsti er Theódór
Pálsson. Hann mun nú vera sá
eini á lífi, er 75 ára gamall, en
í fullu fjöri andlega og hressi-
legur.
Rétt eftir aldamótin, eða 1903
byrjuðu Norðmenn síldveiði frá
Siglufirði, fyrst með réknetum
og svo með snurpunót. Fljótlega
tóku Siglfirðingar þessar veiðar
upp, en lengst af fram til þessa
dags, hafa þó Siglfirðingar gert
frekar lítið út á síldveiðar.
Með komu vélbátanna 1904—
1906, stórjókst þorskútgerð frá
Siglufirði og hélzt það fram
yfir 1930, síðan hefur sú útgerð
af ýmsum ástæðum minnkað og
verið sum árin sama og engin.
Jafnhliða og Norðmenn tóku
að stunda hér síldveiðar og
síldarsöltun, tóku þeir á leigu
lóðir við sjóinn og reistu hús og
síldarpalla. Árin 1903—1906 eru
flestar lóðir að sjó leigðar.
Árið 1904 tók T. Bakkevig á
leigu lóð þá, sem Óskar Hall-
dórsson hefur nú austan á Eyr-
inni ;byggði Bakkevig hús og
bryggju ásamt stórum síldar-
plönum og síðar síldarbræðslu-
verksmiðju. Fleiri s'ildarverksm.
voru byggðar. Voru þær litlar,
miðað við það, sem nú tíðkast,
2—400 mála sólarhrings afköst.
Allar voru þessar verksmiðjur
í eigu útlendinga, og það er ekki
fyrr en 1930 að íslendingar
byggja sjálfir síldarverksmiðju,
en þá er fyrsta síldarverksmiðj-
an byggð, S,R.’30.
Árið 1918 fékk Siglufjörður
bæjarréttindi eftir mikið þóf og
eftirgangsmuni. Að þetta fékkst
í gegn, var mest að þakka séra
Bjarna Þorsteinssyni, þáverandi
hreppsnefndaroddvita, en hann
var þá aðal forystumaður Sigl-
firðinga, mikill framfara- og
dugnaðarmaður, sem auk þess
var gæddur óvenjulegum gáfum
og hafði óbilandi trú á fram-
tíðarmöguleikum Siglufjarðar,
enda var hann aðal hvatamaður
að öllum framförum í Siglufirði,
meðan hans naut við, svo sem
byggingu rafveitu, vatnsveitu,
barnaskóla o.fl, o.fl.
Eftir að Siglufjörður fékk
stjórn eigin mála, urðu
framfarir örari, sérstaklega
hvað snertir síldveiðar og síld-
verkun, og byrjuðu Siglfirðing-
ar sjálfir um þetta leyti að reka
þennan atvinnuveg meira og
meira. Stundum brást síldin en
jafnan kom hún aftur, og á ár-
unum 1930 og fram að styrj-
öldinni voru síldveiðarnar svo
mikill þáttur í þjóðarbúskapn-
um, að segja má að f járhagsaf-
koma þjóðarinnar stæði og félli
með síldinni og er 'það að miklu
leyti enn.
Þrátt fyrir þetta var Siglu-
fjörður þó alltaf hornreka hjá
þingi og stjórn, og hélzt það til
1942, að Siglufjörður var gerð-
ur að sérstöku kjördæmi og
fékk sinn eigin þingmann.
Urðu Siglfirðingar líka fyrir
því happi, að fyrsti þingmaður
þeirra, Áki Jakobsson er óvenju
lega duglegur maður og fylginn
sér, enda hefur Siglufjörður
ekki verið sniðgenginn á þingi
síðan. Áki tók þar sæti. Nú
virðist hinsvegar vera heldur að
snúast til hins verra, þar sem
(Framliald á 4. síðu)
V