Mjölnir - 02.02.1949, Blaðsíða 3

M J Ö L N I R
3
\
I
íslenzk æska og Atlanzhafsbandalagið
Um fátt er nú meira rætt og f
ritað hér á landi en afstaðu ísl. I
'þjóðarinnar til hins væntanlega
Atlanzhafsbandalags, sem á að
verða hernaðarbandalag ríkja
við Atlanzhaf. Hugmyndin um
þetta bandalag er fyrir nokkuð
löngu komin á dagskrá, og í
erlendum fréttum heyrðu Is-
lendingar að rætt var um þátt-
töku þeirra í því.
Á innlendum vettvangi kemur
fyrst skriður á umræður um
það, þegar séra Sigurbjörn Ein-
arsson ræddi um það í ræðu
1. des. í Hátíðasal Háskóla Is-
lands. Má segja, að við þá ræðu
hafi Islendingar vaknað. Mál-
gögn og málpípur afturhaldsins
helltu sér yfir klerkinn, báru
hann þungum sökum; kölluðu
hann útsendara Stahns, „smurð-
an Moskvu-agent“ o. fl. heitum,
sem þeir töldu til svívirðingar.1
Ekkert blað, nema Þjóðviljinn,
vildi birta ræðu hans: „Haldi
hver vöku sinni.“
Síðan má segja að málið hafi
verið stöðugt á dagskrlá, enda
skýrst mjög mikið, og það kom-
ið betur í ljós, sem mælir með
og móti þátttöku íslands í þessu
bandalagi.
Yfirgnæfandi meirihluti stúd-
enta og annarra menntamanna
eru fylgjandi stefnu þeirri, sem
séra Sigurbjörn markaði í ræðu
sinni 1. des# — þeirri, að íslands
einasta bezta skjól í stormsveip-
um stórveldanna, væri hlutleysi
út á við, enda lýsti ísland 1918
yfir ævarandi hlutleysi gagnvart
hverskonar hernaðarsamtökum
og aðgerðum þjóða á milli.
Hafa menntamenn og aðrir,
sem meðlimir eru í Þjóðvarna-
félaginu, gert sitt ítrasta til að -
skýra fyrir þjóðinni sjónarmið
sín, sanna henni rök sín.
Gegn þessum samtökum ham-
ast blöð ríkisstjórnarinnar, —
kalla þau „kommúnistauppþot,"
„kommúnistaáróður" o. s. frv.
Til hindrunar þjóðvarnar-
mönnum eru settar ýmsar tak-
markanir, t.d. fékk séra Sigur-
björn ekki að halda ræðu í húsi
einu, sem hann hafði þó fengið
loforð fyrir; varð að fara 1 ann-
að minna hús. Ríkisútvarpinu
hefur verið bannað að birta
fréttir af fundum þjóðvarnarfél.
og samþykktir annarra félags-
samtaka um þetta mál o. s. frv.
Formaður Framsóknarflokks-
ins, Hermann Jónasson, hefur í
nýjársboðskap sínum i Tíman-
um, tekið afstöðu gegn hemað-
arbandalaginu. Ennþá nær sú
afstaða ekki til flokksins, sem
heildar, þvd Tíminn skrifar mjög
loðið um málið. Form. tveggja
stjórnmálaflokka hafa báðir
birt stefnu sína, — með banda-
lagi, — Ól. Thors í Morgunblað-
inu og St. Jóhann Stefánsson í
nýjársboðskap sínum á gamlárs
kvöld, — landriáðaræðunni —
sem fræg er orðin.
Islenzkir sósíalistar eru eini
stjórnmálafl., sem tekið hefur
ótvíræða afstöðu gegn hemaðar
bandalagi, en með málstað ísl.
þjóðarinnar. Sem einstaklingar
munu þeir flytja boðskápinn um
að lúutleysi sé Islands eina vörn
ef til ófriðar dregur, — sem
samtakaheild munu þeir gera
það sama. Þeir eru samtaka
mönnum úr öðrum flokkum,
sem sömu • skoðunar hafa, um
að hvetja þjóðina til andstöðu
við þau innlend öfl, sem gera
viljá þjóðina að hernaðaraðila
og landið að herstöð stórveldis,
sem hyggur á styrjöld.
I þessu greinarkorni verður
ekki farið út í það að skýra af-
stöðu hinna tveggja andstæðu
skoðana til þessa máls, né held-
ur að færa rök fyrir hinum ísl.
málstað gegn þeim ameríska. —
Tilgangurinn var aðallega sá, að
benda á hvílíkum ofsa Banda-
ríkja-agentarnir eru haldnir, og
hver afstaða íslenzkrar æsku til
Iþessa máls hlýtur að vera. —
I því sambandi þarf að gera sér
ljóst eftirfarandi: Gerist Island
aðili að hernaðarbandalagi verð
ur það að leggja jafnt af mörk-
nm og hin bandalagsríkin að
tiltölu. Her eiga Islendingar eng-
an, og kann því svo að fara, að
við verðum neyddir til að koma
honum á fót. Vegna mikilvægr-
ar hernaðarlegrar legu landsins
myndi fjölmennt setulið hafa
hér bækistöðvar um ófyrirsjáan
lega langan tíma, jafnt á friðar-
tímum og ef til Ófriðar skyldi
draga.
Hvernig yrði þá hlutur ísl.
æsku kominn, ef hún þyrfti að
fóma starfsþreki sinu fyrir hinn
fámenna ísl. málamyndaher eða
verða undirlægja og fótaþurrka
bandanísks hers, sem hér myndi
dvelja eins f jölmennur og þjóðin
sjálf, eða fjölmennari? Getur
íslenzk æska mótmælalaust sætt
sig við að land hennar, ísland,
verði lagt að fótum hinna banda
rísku auðdrottna, sem vegna
ofsagróða síns ’i síðustu styrjöld
þrá ekkert heitar en styrjöld á
ný, og í „deleríum tremens" —
afleiðingu gróðadrykkjunnar á
stríðsárunum, sjá alls staðar
djöfla og púka í rússnesku gerfi
ógna sér og hræða sig.
Nei, það getur æskan ekki.
Þess vegna mun hún taka upp
merki þjóðar sinnar, vernda
menningararfinn, þjóðemið og
tunguna, með skeleggri baráttu
gegn Bandarikjaþjónunum. —
Hún varar alla góða Islendinga
við því að hika í því að taka
aJfstöðu með þjóðinni af ótta við
að þeir verði kallaðir kommúnist
ar. Allir sannir menn, sem reyn-
ast sannfæringu sinni, þjóð og
Iandi trúir, hafa ætíð af aftur-
haldinu verið kallaðir kommún-
istar.
Afturhaldsblöðin, þ. á. m. Sigl
firðingur, reynir að nota „komm
únistagrýluna" til að hræða fólk
frá að taka afstöðu um þetta
mál. En það er ekki hægt lengur.
Fólk er hætt að trúa lygum
Siglfirðings og slíkra blaða.
Ennþá hefur hvorki Siglfirð-
ingur né Neisti tekið eindregna
afstöðu, — farið í kring um
þetta eins og köttur kring um
heitan graut. Hér með er beint
til þessara blaða og þá um leið
til F.U.S. og F.U.J. eftirfarandi
spurningum:
1. Teljið þið, að hlutleysisyfir-
Um þessar mundir leggja
Bandaríkjámenn mikla áherzlu
á áróður um frelsi bandaiískra
borgara til að velja sér hvert
það starf, sem þeir kjósa sjálfir.
Hefur áróðursútvarpsstöð
Bandaríkjastjórnar, „The Voice
of America” og bandarísk blöð
utap heimalandsins, t.d. Morg-
unblaðið á Islandi, lagt mikla
áherzlu á þetta atriði.
Sannleikurinn er sá, að hvergi
í menninganþjóðfélagi er tíðk-
uð jafn dýrsleg atvinnukúgun
og einmitt í Bandarikjunum. I
erlendum blöðum er um þessar
mundir mikið rætt um bók eina,
sem ber titilinn: „Þvingunar-
vinna í Bandaríkjunum“. Heitir
höfundur hennar Walter Wilson
og mun vera Bandaríkjamaður.
Lýsir hann með skýrum dæm-,
um hinum ýmsu kúgunaraðferð-
um, sem bandarísku hringasam-
steypurnar beita starfsmenn
s'ina. Er það, sem hér fer á eftir,
tekið úr norska blaðinu „Fri-
heten“.
„Tökum sem dæmi Samuel
Dean. Hann er sagskerpari í
timburverksmiðju, er til'heyrir
félaginu „Bræðurnir Slocurn" í
Wyoming. Hann er giftur og á
þrjú börn. Til þess að geta
framfleytt lífi sínu og fjöl-
skyldu sinnar neyðist hann til
að kaupa nauðsynjar sínar í
verzlun, sem félagið á, því þar
fær hann að skulda. En hann
getur ekki hætt starfi sínu hjá
félaginu, því hann getur ekki
greitt skuld s’ina. Laun hans eru
lækkuð, en verðið hækkar. En
Samuel Dean skuldar ekki ein-
ungis 1 búðinni. Fyrir þrem ár-
um undirritaði hann samning
við fyrirtæki, sem lét honum í
té efni í hús, svo hann gæti
eignast þak yfir höfuðið. Hann
fær að greiða efnið smám sam-
an með afborgunum, en verðið
á því var 30% hærra en eðli-
legt markaðsverð. Á hverjum
mánuði verður hann að borga
af skuld sinni. Bregðist það,
verða eignir hans seldar á nauð-
ungaruppboði. Og Samuel Dean
er neyddur til halda áfram að
vinna þau þrælaskilyrði, sem
vinnuveitendur hans ákveða.
Á atvinnuleysist’imum, þegar
vinnuframboð er óéðlilega
lýsing Islands fríá 1918 sé úr
gildi fallin?
2. Eruð þið með eða móti því
að Island gerist aðili að
væntanlegu Norður-Atlanz-
hafsbandalagi ?
3. Teljið þið, að framkvæmd
samningsins um Keflavikur
flugvöllinn sé samkvæmt því,
sem kveðið er á um í samn-
ingunum ?
4. Teljið þið, að hlutar Islands
- við framkæmd hans sé vel
eða ílla gætt af dómsmála-
ráðherra landsins?
5. Álítið þið að íslenzk lög séu
brotin og sniðgengin á Kefla
víkurflugvellinum ?
Eftir svari við þessum spurn-
ingum biður siglfirzk og raun-
ar íslenzk æska.
mikið, neyða atvinnurekendur
verkamenn til að undirrita svo-
nefnda „hundasamninga“. —
Samkvæmt þeim skuldbinda
verkamennirnir sig „af fúsum
og frjálsum vilja“ til að taka
hvorki þátt í verkföllum né
krefjast kauphækkana. Síðan
Taft-Hardley þrælalögin gengu
í gilldi, en skv. þeim eru verkföll
bönnuð og verkalýðsfélögin
skylduð til að vinna eið að því,
að ekki séu kommúnistar meðal
meðlima þeirra, eru allir kjara-
samningar félaga í raun og veru
orðnir þrælasamningar.
Milljónir Kínverja, negra,
Indíána og manna af ýmsum
minnihlutaþjóðum og þjóðern-
um á .Bandaríkjunum eru
neyddir til að vinna hin sóða-
legustu, óhollustu og erfiðustu
störf fyrir svávirðilega lágt
kaup. Þetta er afleiðing kyn-
þáttapólitík þeirri, sem atvinnu-
rekendur og hinir afturhalds-
sömu foringjar verkalýðssam-
bandanna CIO og AFL reka
með góðu samkomulagi sín á
milli. Öllum heimi er kunn hin
skefjalausa kúgun og arðrán á
negrum 'i Bandaríkjunum, eink-
um í Suðurrkjunum, þar sem
þeir njóta ekki einu sinni hinna
frumstæðustu mannréttinda. —
Hinn mannréttindalausi her
landverkamanna i Suðurríkjun-
um samanstendur aðalleg af
negrum. Allar tilraunir þeirra
til að rísa gegn kúguninni eða
láta í ljós óánægju með rikjandi
ástand, eru miskunnarlaust
barðar niður með hinum frægu
bandarísku aftökum án dóms og
laga, mannaveiðum með blóð-
hundum, eða „chain gangs“ —
þrælkunarstofnunum, þar sem
negrar eru látnir vinna hlekkj-
aðir saman í hópum.
1 sumum Suðurríkjanna er
þvingunarvinna helguð með sér-
stakri löggjöf, sem beint er gegn
negrum og hvítum erfiðisvinnu-
mönnum, sem ekki vilja við þau
skilyrði una, er plantekrueigend
urnir ákveða. I rikinu Arkans-
as má t. d. handtaka fyrir
„flakk“ hvern negra, sem náð
hefur f jórtán ára aldri, ef hann
hefur ekki atvinnu. Samskonar
Ifyrirkomulag er í Suður-Karó-
Æ.F.S.-félagi
„Land starfsíreisisins“
. .Afgreiðsla Mjölnis og Þjóð-
viljans vill enn minna þá áskrif-
endur, sean eftir eiga að greiða
áskriftargjöldin frá fyrra ári,að
gera það nú þegar.
Afgreiðslan
línu og nokkrum fleiri Suður-
ríkjanna. Ennfremur eru í
mörgum þessara ríkja i gildi lög
sem takmarka frelsi negranna
til að skipta um dvalarstað. —
Með þessu móti eru negrar, sem
vinna landbúnaðarstörf, tengdir
æf jlangt við ákveðna plantekru-
eigendur og neyddir til að vinna
við hver þau skilyrði, sem þeim
er boðið upp á.
Kjör mexíkanskra verka-
manna á Bandarikjunum eru
látið frábrugðin kjörum negr-
anna. Mexíkanska stjórnin hef-
ur oft mótmælt hinu hryllilega
og dýrslega arðráni, sem mexi-
könsku innflytjendurnir á
Bandaríkjunum eru beittir, en
þessi mótmæli hafa engin áhrif
haft. Mexikanarnir eru, eins og
negrarnir og Kánverjarnir, —
látnir vinna verstu störfin og fá
svívirðilega lágt kaup. I Rió
Grande-dalnum .Kolorado, Suð-
ur-Karólínu, og víðar, eru þeir
látnir erfiða við stiflubygging-
ar, áveituskurðargröft og aðra
hliðstæða erfiðisvinnu. Sökmn
hinnar erfiðu vinnu, lélegs viður
væris og heilsuspillandi að-
búðar, sem þeir eiga við að búa,
er dánartalan meðal þeirra
mjög há.
I bandarísku nýlendunum, —
Porto Rico, Hawai, Guam, Sa-
moa og fleiri bandarískum yfir-
ráðasvæðum — er vinnukúg-
unin rekin með enniþá kaldrifj-
aðra miskunnarleysi og enn
opinskárra en i heimalandinu. Á
styrjaldarárunum 1929 til 1932
undirrituðu hundruð þúsunda
soltinna atvinnuleysingja þræla-
samninga við amerísk félög og
skuldbundu sig með þeim til að
vinna sem þrælar á plantekrum
þeirra æfilangt. L'ifskjör þess-
ara óhamingjusömu manna má
nokkuð marka af kaupi þeirra
en það er samkvæmt upplýsing-
umum Walters Wilson fjórir
dollarar á mánuði. Framfara-
sinnuð blöð og tímarit hafa oft
hreyft þvá, að nauðsynlegt væri,
að vinnuskilyrðin á plantekrun-
um og i námum, sem bandarísk
auðfélög starfrækja í Afráku,
væru rannsökuð, en án árang-
urs. Þjónar einokunarauðvalds-
ins i þinginu og í öðrum valda-
og áhrifastöðum gæta dyggi-
lega hagsmuna húsbænda sinna.
★
Þannig er hið raunverulega
ástarid í „landi starfsfrelsisins",
sem áróðursmenn hins hálf-
fasistiska kapitalistaskríls
Bandaríkjanna nefna svo. Það
er ekki að undra, þótt t.d. Val-
týr Stéfánsson óski islenzkum
verkalýð slikra lífskjara, sem
verkalýðurinn þar á við að búa,
og nefni Bandaríkin „mesta lýð-
ræðisland heimsins". Hann væri
ekki trúr þjónshlutverki sínu,
ef hann gerði það ekki.