Mjölnir - 25.09.1964, Side 5

OngNti í sfcóla-
mdluB il NtrðitMi
festra
200 sækja, 40 fó innqöngu.
Mikill skortur er nú á skólum fyrir unglinga
í Norðurlandskjördæmi vestra. Reykjaskóli, sem
upphaflega var reistur sem héraðsskóli fyrir
Strandasýslu, en er nú að öllu leyti rekinn af
rikinu, getur tekið við um það bil 40 nýjum
nemendum ó óri, cn inntökubeiðnir munu hafa
vcrið um 200 órlega síðustu órin. — Nú er
verið að byggja kennaraíbúðir og gera ýmsar
endurbætur ó Reykjum, og mun skólinn geta
haft allt að 140 nemendur aS þeim loknum.
110—120 börn Ijúka barna- eða fullnaðar-
prófi í kjördæminu órlega, utan kaupstaðanna,
sem hafa gagnfræðaskóla. Mundi þurfa Reykja-
skóla og tvo aðra skóla jafnstóra til þess að leysa
þörf dreifbýlisæskunnar í kjördæminu fyrir
framhaldsskóla til gagnfræða- eða landsprófs.
Heimavistarbarnaskólar.
Með þessu er þó ekki nema hólfsögð sagan
um skólavandræðin í kjördæminu. Víða í sveit-
unum horfir til vandræða með að veita börnum
nauðsynlega fræðslu. Telja forustumenn í þess-
um mólum nú vænlegast til úrbóta að reisa
stóra heimavistarskóla fyrir sveitirnar, jafnvel
svo stóra, að nægi heilum sýslum.
Vanræksla stjórnvalda.
Þvi miður mun svipaða sögu að segja úr
dreifbýlinu i öðrum landshlutum. Engin von er
til þess, að fólk uni þessu óstandi, enda er þörfin
til að veita börnum sínum viðhlitandi menntun
ein af algengari orsökum þess, oð sveitafólk
bregður búi og flytzt i þéttbýli bæjanna, þar
sem menntunarskilyrði eru betri.
Stjórnvöld landsins hafa brugðizt herfilega
í skólamólum drcifbýlisins ó undanförnum ór-
um. Það er löngu sannað, að engin fjórfasting
er arðbærari, þcgar til lengdar lætur, en sú,
sem varið er til fræðslu og menntunar æskunnar,
auk þess sem það er til skammar þjóðinni að
hafa vissa landshluta eða stéttir útundan í þessu
cfni. Og þegar tekið er tillit til hins góða órferðis
og hinnar miklu peningaveltu, sem verið hefur
i landinu um langt órabil, er erfitt að koma
auga ó nokkrar afsakanir handa stjórnvöldun-
um í þessu efni.
Reykir og Varmahlíð.
Austur-Húnvetningar hafa nú afróðið bygg-
ingu heimavistarbarnaskóla að Reykjum við
Reykjabraut. Er gert róð fyrir, að hann fullnægi
aS mestu þörf sýslunnar, að óbreyttum öðrum
aðstæðum. Bygging skólans tekur að likindum
nokkur ór, en forustumenn í skólamólum sýsl-
unnar munu hafa hug ó því, að þar rísi einnig
upp framhaldsskóli. I Skagafirði er cinkum rætt
um tvo staði fyrir heimavistarbarnaskóla:
Varmahlið og Hóla. Með Hólum mælir einkum
forn frægð staðarins og só möguleiki að
kennslukraftar nýtist betur, ef þar rísa fleiri
skólar við hlið bændaskólans. Hins vegar er
Varmahlíð óneitanlega betur í sveit sett, og
þar er gnægð af heitu vatni, enda munu þeir
fleiri, sem telja hana hentugra skólasetur.
Dagana 5.—6. september héldu
Samtök hernámsandstæðinga 3.
landsfund sinn að Skjólbrekku í
Mývatnssveit. Fundur þessi
sýndi greinilega, að Samtök her-
námsandstæðinga hafa nú hafið
nýja sókn og eru nú samhentari
en nokkru sinni fyrr. Fljótt var
þó auðséð, að í einu hafði undir-
búningi verið nokkuð ábóta-
vant, en það var í því, að valið
hafði verið húsnæði, sem reynd-
ist of þröngt, en þó kom þetta
ekki mjög að sök, vegna þess að
veður var hið bezta, enda þótt
að þrengslin torvelduðu nokkuð
fundarstörfin. Bæði var að sam-
heldni og samvinna fundar-
manna var með ágætum og að
móttökur heimamanna voru til
mikillar fyrirmyndar. Áberandi
var, hve margir sóttu nú fund-
inn úr sveitunum einkum norð-
anlands og austan. Þarna voru
menn á öllum aldri allt frá hár-
um öldungum aldamótakynslóð-
arinnar, sem muna enn þjóð-
frelsisbaráttu þeirra tíma og tóku
þátt í henni, til unglinganna, sem
fæddir eru eftir hernámið og
hafa því aldrei séð land sitt al-
frj álst.
Það var ánægjulegast að sjá,
hve mikið har á ungu fólki, og
þegar kosið var í landsnefnd,
bættust í hana um það bil 10
ungir menn innan v.ið þrítugt.
Kjörnir fulltrúar voru nær 200
og auk þess allmargir áheyrnar-
fulltrúar, einkum úr nálægari
héruðum.
Steingrímur Baldvinsson bóndi
í Nesi setti landsfundinn með
ávarpi, en forsetar voru kjörnir:
Ingi Tryggvason kennari Laug-
um, Eiríkur Pálsson Hafnarfirði
og sr. Skarphéðinn Pétursson
Bjarnanesi. Framsöguræður
fluttu: Þórarinn Haraldsson
bóndi Laufási Kelduhverfi,
Magnús Torfi Olafsson blaða-
maður og ennfremur skáldin
Guðmundur Ingi Kristjánsson
Kirkjubóli og Þorsteinn frá
Hamri, en Ragnar Arnalds al-
þingismaður flutti skýrslu um
störf samtakanna.
Fundinum var slitið í Reyni-
hlíð með sameiginlegu borð-
haldi. Þar lásu þau upp skáldin
Jóhannes úr Kötlum og Halldóra
B. Björnsson, en Þóroddur Guð-
mundsson rithöfundur sleit fund-
inum með eldheitri hvatningar-
ræðu.
Ungur Siglfirðingur, Héð-
inn Jónsson, er nú á förum til
Frakklands, þar sem hann
mun dveljast a. m. k. næstu
tvö ár. Blaðið hafði snöggv-
ast tal af honum áður en hann
fór.
— Er það rétt, að þá œtlir
í dveljast í Frakklandi nœstu
ár?
— Já, ég geri ráð fyrir að
verða þar í ein tvö ár, ef til
vill lengur.
— Áttu tvö ár eftir til loka-
prófs?
— Já, ætli það ekki, ef allt
fer samkvæmt áætlun, og ekk-
ert verður til tafar, þá geri
ég mér vonir um að verða bú-
inn þá.
— HvaS ertu að lœra?
— Frönsku og franskar
bókmenntir.
— Þú ert fjölskyldumaður,
Héðinn. Verða kona þín og
sonur eftir hér heima, meðan
þú ert að Ijúka námi?
— Nei, þau fara líka. Kon-
an mín er að læra bókasafns-
fræði við sama skóla og ég,
lýkur sennilega prófi um svip-
að leyti, ef til v.ill þó eitthvað
seinna.
— Er ekki erfitt fyrir efnu-
lítil lijón með barn að stunda
háskólanám í Frakklandi í
tvö ár samfleytt eða lengur?
— Jú, þetta væri ekki
mögulegt, ef ég væri ekki svo
heppinn að hafa fengið at-
vinnu í Frakklandi, sem ég
Héðinn Jónsson.
get stundað með náminu. Ég
er ráðinn til að kenna is-
lenzku og íslenzk fræði við
háskólann í Caen, og geri mér
vonir um, að það starf geri
okkur kleift að ljúka námi án
þess að taka aukafrí.
— Hvar er Caen? Hefurðu
verið þar áður?
— Caen er norður við Erm-
arsund, í landnámi Göngu-
Hrólfs, og ég hef ekki verið
þar áður.
— Verða fleiri íslendingar
þar í vetur?
— Ekki svo að ég viti, og
ég held, að mér sé óhætt að
fullyrða, að við verðum einu
íslendingarnir þar. Flestir ís-
lenzkir námsmenn, sem til
Frakklands fara, leggja leið
sína til Parísar. Og aðalástæð-
an til þess, að ég fer þangað
nú, er sú, að mér býðst þessi
atvinna þar.
— Hefurðu unnið hér í
sumar?
— Ég hef verið á Akureyri
í sumar, og hef sáralítið ann-
að gert en að lesa, kynna mér
það, sem ég á að kenna í
vetur.
Ég minnist þess, að Héð-
inn hefur alltaf verið ágætur
velunnari og stuðningsmað-
ur blaðsins, síðan hann tíu
eða ellefu ára gamall aðstoð-
aði við afgreiðslu þess og út-
burð, og fer þess á leit við
hann, að hann sendi því lín-
ur um frönsk málefni, ef tími
og aðstæður leyfa.
— Ég skal hugsa málið,
segir Héðinn. Ég geri ráð
fyrir að hafa rýmri tíma og
þægilegri aðstöðu í vetur
heldur en undanfarna vetur,
svo það er ekki óhugsandi að
ég geti gefið mér tíma til þess.
Héð.inn er yngsti sonur
hjónanna Elínar Flóvents-
dóttur og Jóns heitins Jó-
hannssonar skipstjóra. Guðný
kona hans er elzta barn Þor-
bjargar Gísladóttur Hagalín
og Sigurðar Helgasonar, full-
trúa bæjarfógeta á Akureyri.
Þau eiga eitt barn, dreng á
öðru ári.
Caen er háskóla- og hafnar-
borg í Normandí, við ósa
fljótsins Orne. Hún er á stærð
við Reykjavík, var lögð í
rústir að mestu leyti í stríð-
inu. Tala stúdenta við há-
skólann, sem var stofnaður
árið 1432, skiptir þúsundum.
í borginni er margt minja frá
tímum Normannahöfðingj-
anna, m. a. tvær frægar kirkj-
ur frá 11. öld. Geymir önnur
þeirra jarðneskar leifar Vil-
hjálms sigursæla og drottn-
ingar hans, en Vilhjálmur er
talinn stofnandi borgarinnar.
Eru kirkjur þessar einhver
frægustu sýnishom, sem til
eru, af byggingarlist Nor-
manna.
Greinorjerí frd skólastjóra Bornaskóla Siglnfjaróar
Fátt hefur vakið meiri athygli
og umtal í Siglufirði undan-
farna daga, en málefni barna-
skólans og þá fyrst og fremst
uppsögn umsjónarmanns af
hendi bæjarstjórnar.
Ég tel því ekki óeðlilegt að
ég dragi fram helztu staðreyndir
í málinu og skýri það frá mínu
sjónarmiði.
Síðast í maí var lagt fyrir
fund í Fræðsluráði bréf frá bæj-
arstjórn, þar sem þess var farið
á leit, að ráðið segði upp öllu
starfsfólki skólanna, til þess, eins
og komizt var að orði, að auð-
velda bæjarstjórn að koma á
vinnuhagræðingu í störfum bæj-
arins. Látið var í veðri vaka, að
þetta væri nánast formsatriði,
hvað skólana snerti, en vegna
samræmis yrði að segja öllum
upp. Það var mín skoðun, að öll
þau störf, sem innt voru af hendi
við barnaskólann væru nauðsyn-
leg og unnin af samvizkusemi,
enda að starfskraftar nýttust þar
vel og að ýmsu leyti betur en á
sumum öðrum vinnustöðum.
Aftur á móti hafði mér fundizt
lítillar hagsýni gæta að sumu
leyti um ráðningarkjör sumra
starfsmanna, en þar hafði bcejar-
stjóri og hans menn einir samið
og alls ekki leitað míns álits eða
skólanefndar, og get ég skýrt
þetta nánar, ef óskað er. Það
upplýstist ennfremur á fundi
þessum, að allar tillögur til breyt-
inga skyldu komnar fram fyrir
1. júlí. Ég flutti því tillögu um,
að fræðsluráð ályktaði að ráða
sama fólk aftur án auglýsingar,
ef engar tillögur kæmu fram til
breytinga. Þessi tillaga mín var
samþykkt af fræðsluráði, en
sjálfur hef ég ekki atkvæðisrétt
í fræðsluráði. Nú gerði ég ráð
fyrir að hagræðingarnefnd bæj-
arins, en bæjarstjóri mun vera
formaður hennar, mundi óska
viðræðna við mig og fræðsluráð
um hugsanlega vinnuhagræð-
ingu einhverntíma í júnímánuði.
í byrjun júlí hafði hins vegar
ekkert heyrzt frá bæjarstjórn og
hagræðingarnefnd. Um það
leyti átti ég tal við formann
fræðsluráðs og kom okkur þá
saman um, að allt mundi verða
óbreytt að þessu sinni af fram-
angreindum ástæðum. Það varð
því að samkomulagi, samkvæmt
ósk formanns, að ég talaði við
þáverandi umsjónarmann Arnór
Sigurðsson og segði honum, að
hans starf mundi verða óbreytt,
enda mun formaður þá hafa tal-
ið ástæðulaust að segja upp um-
sjónarmanni gagnfræðaskólans,
þar sem engar tillögur til breyt-
inga höfðu komið fram á tilsett-
um tíma.
En þremur dögum áður en
haustskóli á að byrja samþykkir
svo meirihluti bæjarstjórnar að
leggja niður störf umsjónar-
manna beggja skólanna og ráða
einn mann við báða skólana frá
1. október. Auðvitað var ekki
haft samráð við neinn, sem
kunnugur var málavöxtum, enda
ber samþykkt þessi það með sér.
Ráðningartími umsjónarmanns
rann út 31. ágúst, en nýjan um-
sjónarmann átti ekki að ráða
fyrr en 1. október, og jafngilti
þetta auðvitað að leggja skóla
niður í september, einkum þar
sem ákveðið var að bjóða niður
hreingerningu og reyna þannig
að komast fram hjá taxta verka-
kvennafélagsins. Það var því
ekki hægt að ráða stúlkur til
hreingemingar, þótt ég eða ein-
hver annar hefði viljað taka á
sig störf umsjónarmanns enda
lét einn bæjarstjórnarfulltrúi
meirildutans þau orð falla, að
kennararnir væru ekki of góðir
til að gera hreint, og eflaust
gerir hann sjálfur hreint á sín-
um vinnustað, einkum þar sem
hann vinnur hjá bæjarfyrirtæki.
Fræðsluráð hélt nú þegar
fund og mótmælti þessu ein-
róma, ég gerði svo fræðslumála-
stjóra aðvart og vissi ég að hann
herti á bæjarstjórn að leysa mál-
ið hið allra fyrsta, til þess að
kennsla gæti hafizt.
Bæjarstjóri mætti á fundi
fræðsluráðs og lét lítinn bilbug
á sér finna, en mun þó hafa séð,
að hann var kominn út á hálan
ís, því að nú kallar hann Amór
fyrir sig og býður honum ekki
aðeins sömu kjör og áður, held-
ur og ný fríðindi. Þá hafði það
hins vegar gerzt í millitíð, að
Arnóri hafði boðizt staða sem
umsjónarmaður bamaskólan* í
Borgarnesi við allmikið betri
kjör en hann hafði hér.
Nú var ekki um annað að gera
en að reyna að finna nýjan um-
sjónarmann og vissi ég til að
bæjarstjóri gerði einhverjar mis-
heppnaðar tilraunir í þá átt.
Ekki hafði hann þó neitt sam-
ráð við mig eða fræðsluráð.
Mánudaginn 7. september gekk
ég svo á fund bæjarstjóra til að
freista þess, hvort hægt væri að
leysa málið. Varð þá að sam-
komulagi okkar, að ég skyldi
reyna að tala við Einar Her-
mannsson bílstjóra og ráða
hann, ef hann væri fáanlegur.
Einar lofaði, að gefa mér svar
næsta dag og var það jákvætt.
Hafð.i ég gert ráð fyrir, að Ein-
ari byðust sömu kjör og bæjar-
stjórn hafði samið um við starfs-
mannafélag bæjarins á síðast-
liðnu ári. En nú krefst bæjar-
stjóri þess að fá að tala við
Einar, og setur nú fram ýms
skilyrði, sem Einar vildi alls
ekki ganga að, svo að nú var sá
draumur búinn.
Ég hafði orðið þess var, að
bæjarstjóri og varabæjarstjóri
höfðu í millitíð rætt við Odd
Jónsson um að taka að sér starf-
ið. Og nú hafði bæjarstjóra far-
ið það fram í umgengnisvenjum,
að hann spurði mig hvort ég
gæti samþykkt manninn. Ég
svaraði honum því, að ég hefði
úr því sem komið var enga
ástæðu til að leggjast gegn ráðn-
ingu Odds, þar sem ég hefði
einungis góð kynni af honum,
að svo miklu leyti, sem ég þekkti
hann. Hinn 9. sept. leggja svo
bæjarstjórnimar fram tillögu
um að ráða Odd samkvæmt er-
indisbréfi, sem þeir höfðu alls
ekki sýnt mér, og raunar ekki
Oddi heldur, enda kom í ljós,
þegar á átti að herða, að Oddur
vildi ekki ráða sig samkvæmt
því bréfi, og er því enn allt óljóst
um það, með hvaða kjörum
hann verður ráðinn.
Að lokum vildi ég segja það,
að hugmyndin um sama umsjón-
armann fyrir báða skólana finnst
mér fráleit, fyrst og fremst af
því að starf slíks manns mundi
alls ekki notast. Umsjónarmaður
er allan daginn vinnandi við að
halda skólanum þrifalegum, en
allir bæjarbúar vita, hve mikill
aur berst inn á fótum 300 barna,
sem ganga fjórum sinnum út og
inn daglega. í starfi umsjónar-
manns er einnig falin hreingern-
ing á hluta af skólanum, sem
kosta mundi, ef hún væri keypt
út með taxta allt að kr. fjögur
þúsund á mánuði. Annars væri
langt mál að telja upp öll störf
umsjónarmanns og væri vel, ef
allir starfsmenn bæjarins ynnu
n
Sauðárkrókur er
sjáleg borg“
Þeir, sem í vor óttuðust stór-
framkvæmdir af hálfu bæjarins
í ár geta nú hvað úr hverju and-
að léttar. Sumri er tekið að halla
og veður gerast oft váleg með
haustinu og ekki árennilegt að
byrja á nýjum framkvæmdum.
Þó hefur einni framkvæmd verið
hrint af stað nú nýverið ein-
göngu fyrir harðfylgi framsókn-
arfulltrúans sem er okkar Don
Quijote. Er það viðbótarbygging
við sundlaugina, sem var mjög
aðkallandi. Var verkið boðið út
fyrir skömmu og eina tilboðinu
sem barst tekið, en það var upp
á tæpar 1,3 millj. króna. Verður
þetta áhorfendasvæði fyrir um
400 manns og bætir úr brýnni
þörf þar sem áhorfendur hafa
oftast verið fjölmennari en kepp-
endur og kemur alveg í veg fyrir
þau óþægindi, sem sundfólkið
hefur af því að hafa áhorfendur
ofan í lauginni. Er þess að vænta
að aðsókn aukist til muna þegar
tryggt verður að áhorfendur geti
horft á þessa göfugu íþrótt þurr-
um fótum.
Menn taka hér almennt undir
með dagblaðinu Vísi og telja
skattana smáræði og borga þá
„með gleðibros á vör“. Þó eru
alltaf nokkrir óánægðir eins og
gengur og telja þá, sem búa
við norðurhluta Aðalgötunnar
greiða óeðlilega lítil gjöld, en
því er til að svara að rykið er
þeirra vinur í óþægindum sín-
um. Það myndar þykka ábreiðu
á spjöld og blöð verzlunarbóka
og hylur eða máir út margar töl-
ur, sem vafalaust hefðu áhrif á
skattaframtalið. íbúar Aðalgöt-
unnar myndu því mótmæla harð-
lega, ef bæjaryfirvöldin létu mal-
bika götuna eða hefta rykið á
nokkurn hátt.
Mikil vinna hefur verið í
frystihúsunum í sumar, en aðal-
uppistaðan í vinnuaflinu eru
húsmæður, sem þurfa að vinna
og vilja vinna, en margar hverj-
ar eiga illa heimangengt vegna
barna. Það væri því vænlegt til
árangurs að kvennasamtökin í
bænum beittu sér fyrir stofnun
dagheimilis því bæjarstjóranum
jafnvel fyrir kaupi sínu, bæjar-
stjóri ekki undanskilinn.
Það er ljótur blettur á bæjar-
félaginu okkar, að það skuli hafa
komið svo illa fram við jafn-
ágætan starfsmann og Arnór var.
Nú verður fróðlegt að sjá, hvort
haldið verður áfram á þessari
braut, en tíminn á eftir að leiða
það í Ijós, hvort mikill spamað-
ur verður að þessu brölti.
Hlöðver Sigurðsson.
ætlar sýnilega ekki að endast
kjörtímabilið til þess að kynna
sér stofnun og rekstur dagheim-
ilis, sem honum var falið af bæj-
arstjórn fyrir einu og hálfu ári
síðan, en allir kaupstaðir og
mörg þorp hafa komið sér upp
fyrir löngu.
Rétt og skylt er að geta þess,
að hafin var borun eftir köldu
vatni í bæjarlandinu í sumar, en
henni hætt aftur alveg á réttum
tíma, það er að segja áður en
árangur varð nokkur. Sérfræð-
ingar töldu vatn vera á um 30
metra dýpi en borun var hætt á
þrettán metrum. Það verður því
bæjarbúum mikið gleðiefni að
fá áfram að hafa sitt jökulvatn
brúnt, þykkt og næringarríkt.
H. S.
Skagfirzk býli fá raf-
magn
Nú í sumar fengu 42 sveita-
bæir í Viðvíkursveit, Hjaltadal
og Óslandshlíð rafmagn. Tekið
hefur tvö ár að leggja rafmagns-
línuna. Þessi 42 býli fá rafmagn
frá Gönguskarðsárvirkjun fyrir
ofan Sauðárkrók og virkjunum
í Húnavatnssýslu, sem eru sam-
tengdar henni.
Hólar og Hofsós fengu raf-
magn í fyrra frá sömu virkjun-
um, sem eru eign Rafmagns-
veitna ríkisins.
AUGLÝSEN DU R
ó
SAUÐÁRKRÓKI
og
SIGLUFIRÐI
Mjölnir kemur ó mair en
annaff hvert heimili i
kjördæminu.
Bezta auglýsingin er í Mjfflni.
Sildrdðj vii BoWðn!
Norski fiskfræðingurinn Finn
Devold hefur nýlega sett fram
þá skoðun, að síldveiðar við
vesturströnd Svíþjóðar (Bohus-
lán) muni stóraukast á næstu
árum, sökum breyttra gangna
hafsíldarstofnsins, sem færir sig
til árlega um hafið milli íslands
og Skandinavíu. Samkvæmt
sögulegum heimildum hefur
jafnan verið lítil eða engin síld
við Vestur-Noreg þegar síldin
hefur gengið upp að Bohuslán,
og öfugt. Undanfarna áratugi
hefur verið mjög lítið um síld
við Bohuslán en aftur mikil veiði
við Noreg. Síðustu árin hefur
allt gerzt í senn: veiði hefur
hraðminnkað við Noreg og
Norður-ísland, og göngurnar
færzt sunnar og austar.
Sé kenning Devolds rétt, má
gera ráð fyrir vaxandi síldar-
gengd við Færeyjar, og að síldin
við ísland haldi áfram að færast
lengra austur, ennfremur, að
síldargengd við Færeyjar fari
vaxandi.
„Norsku tímabili er að ljúka
og „bohuslánskt“ tímabil að
byrja, segir Devold. Þess skal
getið, að ekki eru allir fiski-
fræðingar sammála kenningu
Devolds um þetta.
TILKYNNING
Nr. 34/1964
Verðlagsnefnd hefur ákveðið eftirfarandi hámarksverð á
fiski í smásölu og er söluskattur innifalinn í verðinu:
Nýr þorskur, slægður:
Með haus, pr. kg........... kr. 4.50
Hausaður, pr. kg........... — 5.60
Ný ýsa, slægð:
Með haus, pr. kg........... — 6.00
Hausuð, pr. kg............... — 7.50
Ekki má selja fiskinn dýrari, þótt hann sé þverskorinn í stykki.
Nýr fiskur, flakaður ón þunnilda:
Þorskur, pr. kg........... kr. 11.80
Ýsa, pr. kg.................. _ 14.30
Fiskfars, pr. kg............. — 16.00
Reykjavík, 4. september 1964.
Verðlagsstjórinn.