Ný vikutíðindi - 11.10.1974, Blaðsíða 4

4
N Ý VIKUTÍÐINDI
SETJARAVÉL og PRENTVÉL
til sölu á mjög hagstæðu
verði og lág útborgun.
Nánari upplýsingar veittar í
síma 41161.
Góðir bílar — Góð þjónusta
Á Indlandi þeir eiga fíl,
sem eigra á veiðum;
á Islandi þeir biðja um bíl
frá Bæjarleiðum.
BÆJARLEIÐIR
SIMI33500
Mannlaust skip
SÖNN FRÁSÖGN
Dag nokkurn á miðri 17. öld
komu sjómennimir á Easton
Beach, Rhodeseyju, saman í
fjörunni og voru allir sammála
um að ófært væri til sjóróðra
þennan dag vegna brims og
vaxandi óveðurs.
Þegar komið var undir kvöld
stóð einn af fiskimönnunum
út við gluggann í húsi sínu og
horfði á óveðursskýin og liaf-
rótið. Sá hann þá grilla í stórt
seglskip, sem virtist stefna
bcint á klettótta ströndina.
Hann þaut niður til sjávar
og hrópaði og veifaði skipinu
til aðvörunar. Fjöldi sjómanna
kom strax til hans, og
tóku þeir undir hróp hans upp
í storminn og óveðrið, ef ske
kynni að skipverjar heyrðu til
þeirra. En allt kom fyrir ekki.
Sá, er stjórnaði þessu skipi,
virtist hvorki heyra til þeirra né
sjá þá, en stefndi beint á rifið,
skammt framan við þorpið.
Sjómennirnir biðu með
öndina í hálsinum. Þeir vissu
að skipið lilaut að faast á rif-
inu, því að engum ókunnum
manni var fært í slíku veðri að
hitta hinn þrönga ál, sem fara
varð um, við innsiglingu á
höfnina.
En hið ótrúlega skeði. Skipið
sigldi beint í álinn og slapp
óskennnt inn fyrir rifið og upp
í fjömna, þar sem sjómenn-
irnir biðu. Þeir voru ekki seinir
á sér að klifra um borð í
skipið, til að heilsa upp á liinn
slynga skipstjóra, en einu líf-
verurnar, sem þeir fundu um
borð í skipinu, voru kjölturakki
og köttur.
Skipshöfnin virtist öll hafa
yfirgefið skipið og farið í bát-
ana, er skipið nálgaðist brotsjó-
ana við Rliodes-eyju, en síðan
farist, því aldrei fréttist til
þeirra síðar.
Þetta var enskt skip, sem hét
Sea Bird, og enn í dag er það
óleyst ráðgáta hvaða ósýnilcg
hönd stýrði því gegn um brim
og boða, inn um þröngan ál
og upp í fjöruna á Rhodes-
eyju.
Hitt og þetta
Skammbyssan
Ameríski uppfinningamað-
urinn Samuel Colt var aðeins
14 ára þegar liann smíðaði
Colt-skammbyssuna sem
hann varð brátt heimsfrægur
fyrir.
Hann var vikadrengur á skipi
og komst þá eitt sinn til Lon-
don; þar skoðaði hann meðal
annars Tower og gafst þá færi
á að skoða gamla hermanna-
byssu frá dögum Hinriks VIII.
Þessi gamla byssa á að liafa
gefið Colt hugmynd sína.
Fyrst smíðaði liann skarnin-
byssuna úr tré en endurbætti
hana síðar, tók einkaleyfi á
uppfinningunni og kom henni
í notkun í ameríska hernum.
Hann dó sem einn stærsti
iðjuhöldur Ameríku, árið 1862,
48 ára garnall.
Járnbrautarslys
Fyrsta jámbrautarslys, sem
sögur fara af, varð í Englandi
árið 1834.
Járnbrautarlest rakst á stóran
vagn, sem var hlaðinn smjöri
og eggjum, skannnt frá Leicest-
er. Áreksturinn olli miklu
tjóni, en mannskaði varð þó
enginn.
En þetta varð tilefni til þess,
að upijfinningamaður eim-
vagnsins, George Stephenson,
setti gufuflautuna sem merkja-
og aðvörunar-tæki á járnbraut-
arlestir.
Kol
Enginn vcit með vissu, hvet-
fyrstur fann kol og hagnýtti
þau. Kol hafa verið notuð í
Kína mörgum öldum fyrir fæð-
ingu Krists.
Orðið kol kemur fyrir í biblí-
unni og öðrum görnlum ritum
og merkir þar alls staðar viðar-
kol.
Spil
Fyrstu spilin, sem vitað er
um, voru framleidd á Ítalíu og
Spáni um 1320.
Álitið er, að hugmyndin sé
upphaflega komin frá rnann-
taflinu, en það er upprunnið
austur í Asíu. Margar tilgátur
hafa komið fram um það, hver
hafi fundið upp spilin, svo sem:
Arabar, EgyjDtar, krossfararnir,
Sígaunamir eða jafnvel sjálfur
fjandinn.
Táknin á spilunum merktu
upphaflega kirkjuvaldið, aðal-
inn, kaupmennina og bænd-
urna, Eftir því sem spilin
náðu meiri útbreiðslu, breytt-
ust táknin meir og meir og
skiptu um nafn. Það, sem nú
er hjarta, var í fyrstu diskur
eða kaleikur og táknaði kirkju-
valdið. Spaðinn var áður sverð
(á spönsku espados) og táknaði
aðalsmenn. Tígullinn var gull-
klumpur og táknaði kaup-
menn. Laufið var kylfa og
táknaði bændur.
Blindra-letrið
Franskur maður, að nafni
Louis Braille, sat dag nokkurn
og spilaði domino, þegar
skyndilega mótaðist ómetan-
lcg hugmynd í heila hans.
Fingurgómar hans voru fram-
úrskarandi tilfinninganæmir,
og hann veitti því J>ess vegna
athygli, að hann gat talið dopp-
umar á domino-taflinu, án þess
að horfa á þær.
Út frá þessari tilviljun skap-
aðist blindraletrið hjá þessum
franska snillingi, og varð hann
þar með velgjörðarmaður rnillj-
óna manna um allan heim.
Billiard
Billiard-spilið er meira en
300 ára gamalt. Lúðvík XIV.
kom því í notkun í Frakklandi,
og hafa Frakkarnir alltaf síðan
verið álitnir fremstir allra
þjóða í billiard-leik.
Billiard-leikur nýtur mikillar
hylli við konungshirðir enn
þann dag í dag.
Ritvélar
Mark Twain, hinn heims-
kunni ameríski rithöfundur,
var fyrsti rithöfundur sem not-
aði ritvél. Hann sagðist vera
fljótari að skrifa á ritvél, og auk
þess sparaði hún pappír, en
særsti kosturinn við hana væri
sá, að hún frelsaði mann frá
öllum blekklessum.
Fyrsti rithöfundur Evrópu,
sem notaði ritvélina var Leo
Tolstoy.
Hagkvæm viðskipti
Kaupsýslumaður fór til
bónda í nágrenni Amsterdam
og reyndi að fá keypt hjá lion-
um hálfpund af smjöri. Bónd-
inn vildi eKki selja smjörið, en
hann var fús til að skipta á
því og einum ullarsokkum.
Þegar kaupsýslumaðurinn kom
heim, sagði hann konu sinni
þetta, og hún fann lausn á
málinu.
— Við eigum garnla rúm-
ábreiðu, sagði lnin, ég get rakið
hana upp og prjónað sokka úr
upprakinu.
Hún byrjaði á augabragði,
og nokkrum dögum síðar var
skipt á sokkunum og smjöri.
Og síðan hélt hún áfram að
rckja upp og prjóna, og sokk-
amir breyttust í meira smjör.
En að lokum var ekki til band
nema í einn sokk. Þá fór kaup-
maðurinn til bóndans og
spurði, hvort hann vildi skipta
á sokknum og hálfum venju-
legum smjörskammti.
— Nei, sagði bóndinn, þér
getið fengið hálfpund eins og
vant er. Ég notaði sem sagt
ekki sokkana. En konan mín
rekur þá upp og prjónar rúm-
ábreiðu úr upprakinu. Nú
vantar hana bara ofboðlítið,
og þess vegna nægir mér að
fá einn sokk.
Vetur kvaddur —
sumri heilsað
Á sumardaginn fyrsta óku
skrautvagnar um götur Reykja-
víkur, annar úr austurbænum
— hinn úr vesturbænum, og
mættust ]x:ir í miðbænum. í
öðrum vagninum var ung
blómarós, með laufsveig og
blómakrans — það var vorgyðj-
an. í hinum var hvítklæddur
öldungur með kórónu á höfði
— það var .Vetur konungur.
Þótt sumardagurinn fyrsti sé
þjóðlegur íslenzkur tyllidagur,
og livergi annarsstaðar liátíð-
legur haldinn, er vor- og sum-
ar-konunni þó fagnað með
margvíslegum og mismunandi
hætti í öðrum löndum.
Áður fyrr var það t.d. siður
í Þýzkalandi, að menn ,tákn-
uðu veturinn með mynd, sem
máluð var á stórt spjald. Svo
þegar vorið kom var „vetur-
inn“ borinn út — burtu úr
bænum eða þorpinu, og fylgdi
unga fólkið honum úr garði
með söng og gleði, en á sama
tíma var vorið borið inn í borg-
ina. Síðar var þessi athöfn gerð
einfaldari — á þann liátt, að
tveir unglingar léku hlutverk
Vetrar og Vors; það kom til
árekstra milli þeirra en viður-
eigninni lauk að sjálfsögðu
með því, að Vorið lagði Vetur-
inn gamla að velli.
Baðmull
Sú var tíðin, að menn voru
dæmdir í fangelsi í Englandi
fyrir að ganga í baðmullarnær-
fötum, svo liörð var baráttan
fyrir vemdun innlenda ullar-
iðnaðarins.
Engin þjóð þráaðist jafn
lengi við að nota baðmull í
fatnað eins og Kínverjar. Þar
gengu jafnvel fátæklingar í
silkiklæðum lengi vel.
Rússar hafa fundið aðferð til
að lita baðmullina, áður en
hún var tekin af akrinum. Talið
er að baðmull, sem þannig er
lituð, haldi litnum betur, en
ef hún er lituð eftir 'á)1
Forsetarnir skiptu
daglaununum
Daginn, sem Truman lét af
forsetaembættinu í Bandaríkj-
unum og Eisenhower tók við,
gat eitt blaðið ekki á sér setið
að spyrja Trurnan, livor þeirra
Eisenhower tækju daglaun for-
setans þann dag. Truman
kvaðst ekki hafa hugsað málið,
en blaðið vildi fá úr þessu skor-
ið og hringdi til fjármálaráðu-
ráðuneytisins í Washington.
Kvað það upp þann úrskurð í
málinu að forsetalaununum
skildi skipt til jafns milli frá-
farandi forseta og hins nýja —
það er að segja 135 dollarar til
hvors þeirra.
Málshættir um konur
Flestar þjóðir eiga málshætti
um konur, en þeir eru mis-
munandi meðal hinna ýmsu
þjóða. Hér eru nokkrir:
Kína: Konusálin er eins og
kvikasilfur — hjartað sem vax.
Búlgaría: Það er aðeins
tvennt, sem konan varðveitir
ein með sjálfri sér: aldurinn
og það, sem hún ekki veit.
Llolland: Augu konunnar
gera umhverfið bjart.
írland: Viljirðu útbreiða eitt-
hvað fljótt, þá trúðu konu fyrir
því sem leyndarmáli.
Tékkóslóvakía: Konuhöndin
er mjúk —• einnig þegar hún
slær.
Skotland: Sá, sem á sér hús-
freyju, hefur eignast yfirmana