Nýi tíminn - 30.03.1950, Blaðsíða 3

Fbnmtudagrir 30. marz. 1950.
Framhald af 2. síðu.
kauphækkana, þrátt fyrir þau
rök, sem færð hafa verið í
þessari greinargerð og víðar,
sem sýna. að með almennum
kauphækkunum eru launþeg-
arnir fyrst og fremst að taka
hver frá öðrum, þarf að vera
búið svo um hnútana, að geng-
islækkunin komi samt að fullu.
gagni“. Á bls. 55 stendur:
„Launþegasamtökin geta ekki
bætt afkomu allra launþega
með almennum kauphækkun-
um, en þau geta bætt afkomu
einstakra hópa launþeganna, á
kostnað þeirra í heild sinni, þar
með talið þeirra, sem vinna í
útflutningsframleiðslunni". Og
á bls. 57: „Kaupstreitan svokall
aða er í rauninni innbyrðis bar-
átta um skiptingu þjóðartekn-
anna milli launastéttanna, en
hefur þegar til lengdar lætur,
lítil eða engin áhrif á skipt-
ingu þjóðartekna milli laun-
þega og atvinnurekenda, þó
svo kunni að virðast við fyrstu
sýn“. O. s. frv. sama tuggan,
með lítið eitt breyttu orðalagi.
Að vísu er gert ráð fyrir, að
ofurlítið af slíkum launahækk-
unum kunni að vera tekið af
útflutningsframleiðslunni. En í
rauninni aðeins í fyrstu umferð.
Því það leiðir til aukins halla-
relcsturs og þar af leiðandi
aukinnar verðþenslu og hækk-
aðs verðlags.
. Undir forustu Ólafs Bjöms-
sonar prófessors, hefur Banda-
lag starfsmanna ríkis og bæja
krafizt allt að 36%; launahækk-
unar fyrir starfsmenn hins op-
inbera og sættir sig ekki við
minna en 20% hækkun. Sam-
kvæmt kenningu hins sama
prófessors, er allt þetta fé tek-
ið af öðrum launþegum og
styrkþegum, munaðarleysingj-
um og ekkjum og rennur drjúg-
ur hluti þess til manna með
40—60 þúsund króna árstekj-
ur. Hitt er svo annað mál,
hvort starfsmönnum hins opin-
bera finnst líklegf að aðrir
launþegar hefðu mikinn áhuga
fyrir að styðja þá í kjarabar-
áttunni, ef þeir tryðu þessu.
Og hvort þeim finnst vænlegt
til samstarfs við önnur laun-
þegasamtök að velja mann til
forustu sem heldur slíkum
kenningum fram.
Önnur ályktun hagfræ’ing-
anna er þessi: Aukin 'fíúrfest-
ing leiðir aðeins til rukinnar
ver^þptisiu; Það ,£k|.pas£, föjsk
k^HPgeta , og, ,þar afjciían^,
ls^}c}fpn, r^pnv^rulegrti launa.
þe,ifrar fjar^estinga^,, sem und-
anfarið hefur átt sér stað, og
sem talin er nema meiru en
sparifjármyndun, afskriftum og
óúthlutuðum arði.
Ráðið við hallarekstri og
dýrtíð er því ofur einfalt, sam-
kvæmt kenningu hagfræðing-
anna: Lægri laun og minni f jár-
festing. Þessu er hægt að
ná bæði með verðhjöðn-
un, þ. e. beinni kauplækkun
og,með gengislækkun snmfnra
miklum niðurskurði verklegra
framkvæmda. Hagfræðingamir
mæla með síðari leiðinni.
Nú er það alveg augljóst, að
NÝI TÍMINN

rinnar
og örbirgð bjargraðanna
kenningin um óumbreytanleik
launanna getur því aðeins ver-
ið rétt að tvennum skilyrðum
sé fullnægt. I fyrsta lagi að
engin breyting á skiptingu
þjóðarteknanna milli fram
leiðslustéttanna geti átt sér
stað. Enginn tilflutningur á
tekjum til vinnandi stéttanna
frá atvinnurekendum í verzlun
og framleiðslu og öðrum þeim,
sem ekki vinna þjóðfélags-
lega nytsama vinnu, sé mögu-
legur. Annað hvort hlýtur því
að vera, að verkamenn og
bændur og annað vinnandi fólk
fær í sinn hlut allan afrakstur
framleiðslunnar, eða hlutur at-
vinnure'kenda, heildsala o. s.
frv. er föst og óumbreytanleg
stærð, sem ekki verður raskað.
1 öðru lagi, að engin aukning
hinna raunverulegu þjóðar-
tekna geti átt sér stað, engin
aukning á verðmætum fram-
leiðslunnar.
Til þess að ályktunin um
fjárfestinguna geti staðizt verð-
ur hvort tveggja að vera: Því
fé, sem veitt er í fjárfestingu
er ekki skilað aftur í auknum
verðmætum fyrir aukin afköst
framleiðsluaflanna og ekki eru
til fjármunir í þjóðfélaginu til
að leggja í fjárfestingu nema
með aukinni seðlaútgáfu, sem
rýrir verðgildi peninganna.
Kenningin um óumbreytanleik
raunverulegs kaupgjalds á ekki
aðeins við ísland heldur virð-
ast þeir líta á það sem almennt
lögmál. Þeir vitna m. a. í Eng-
land og önnur nágrannalönd.
„Verkamannastjórnir“ þessara
landa eiga að hafa fundið það
út af sinni óvéfengjanlegu
vizku og góðvild að hækkað
kaupgjald geri engum gagn
heldur aðeins tjón.
Á bls. 55 í áliti þeirra stend-
ur:
„Með almennum kauphækk-
unum reyta launþegamir fyrst
og fremst hver af öðrum, og
það sem umfram er, er af út-
flutningsframleiðslunni tekið“.
„Það sem sagt hefur verið
hér að framan um stefnu
verkalýðsfélaganna í kaup-
gjaldsmálum, gildir um al-
mepna kaupgjaldshækþun^ Lag-
é x«oáMi
stendur svo sem ekki á að
atvinnurekendur séu allir af
vilja gerðir til að hækka laun-
in á sinn kostnað, eins og þeir
mögulega geta. Það er heldur
ekki verið að efast um að nýt-
ing framleiðslutækjanna og
allra möguleika tækninnar, sé
alfullkomin. Hver efast t. d.
um að þeim milljörðum, sem
varið er til framleiðslu atóm-
sprengna, vetnissprengna ,og
annars slíks góðgætis, sé vel
varið ?
í Englandi er talið að millj-
ónir manna búi við næringar-
skort. Ef þessi staðreynd á að
köma heim við kenninguna,
vinnur brezka heimsveldið ekki
fyrir mat sínum, ekki einu
sinni fyrir brýnustu þörfum íbúa
heimalandsins þrátt fyrir allan
auðinn, sem streymir úr öðr-
um heimsálfum frá striti hinna
mörgu milljóna nýíenduþræla.
1 brezka heimsveldinu er sam-
kvæmt þessu enginn ónauðsyn-
legur gróði, allur afraksturinn
rennur til hinna vinnandi stétta
og skiptist í neyzlu og nauðsyn-
legt viðhald og aukningu fram-
leiðslutækjanna, samkvæmt á-
kvörðun þeirra sjálfra.
Mikið var að þeir vitnuðu
ekki einnig í Ameríku. Þar eru
nú allar , vöruskemmur fullar
og aðeins brot af framleiðslu-
getunni er þó nýtt til fram-
leiðslu almenningsþarfa. Samt
búa þar tugir milljóna við
skort og 15 milljónir verka-
manna eru ýmist atvinnulausir
eða hafa ekki fulla atvinnu.
Samkvæmt yfirlýsingu Tru-
njans forsefa býr sjöundi hver
maður í borgum Baridaríkjanna
i V; ' -! S'
við næringarskort. Samtimis er
korninu brennt, kj'öt'ið eýðilagt
og kartöflunum breytt í óæti.
Það væri vissulega verkefni
fýrir hagfræðingana að láta
jöfnur sínar og „jafnvægislög-
mál“ skýra þessar staðreyndir.
Bandaríkin eru þó hið klassíska
land „kapítalismans og hinnar
„frjálsu samkeppni" í skilningi með óbreyttum þjóðartekjum
nærri að þjóðartekjumar á
- mann hafi a. m. k. áttfaldazf
á tímabilinu, en dagkaup. Dags-
brúnarverkamanna er nú rúm-
lega fimmfalt hærra en 193§).
Raunveruleg laun eða kaup-
máttur launa mun samkvæmt
þeim útreikningi hagfræðinga,
sem fyrir hendi er, hafa hækk-
að um ca. 40% á sama tíma.
Hins vegar hefur verðmæti út-
flutningsframleiðslunnar hækk-
að um nálega 100%. Skatt-
skýrslurnar gefa nokkra hug-
mynd um tekjuskiptinguna, en
þó mjög ónákvæma, þar sem
mikill hluti af tekjum stór-
gróðamanna er ekki talinn til
skatts. 1946 gáfu 200 fram-
teljendur í Reykjavík upp 103
milljónir í eignum. Það mun
jafngilda að minnsta kosti 600
milljónum á gangverði.
Hvað sannar þetta ? Það sann
ar að hlutdeild verkalýðrins í
þjóðartekjunum er mun minni
en fyrir stríð. Það sannar að
hagfræðinganna.
Það væri líka verkefni fyrir
hagfræðingana, að skýra það
út frá jöfnum sínum, hvernig
á því stendur, að í Sovétríkj-
unum skuli raunveruleg laun
verkalýðsins í heild hafa hækk-
að þrisvar sinnum eftir stríð,
hvernig stendur á því að hægt
skuli vera að hækka kaupmátt
launa í Sovétríkjunum svo
mjög á sama tíma, sem við-
fangsefni allra auðvaldslanda
er að lækka heildartekjur verka
lýðsins.
Er nauðsynlegt að rýra
lífskjör almennings?
Kenningin um að verkamenn
geti aldrei bætt kjör sín með
almennum launáhækkunum,
heldur aðeins bakað sjálfum
sér tjón, er ekki ný hér á
landi. Það hefur verið eitt af
meginverkefnum Morgunblaðs-
ins undanfarna áratugi, að
sanna þessa kenningu. I flestum
meiriháttar kaupdeilum hafa
sprenglærðir hagfræðingar ver-
ið fengnir til að útskýra þessi
sannindi fyrir fáfróðum lýð.
Hvemig hefur svo þessi vís-
dómur staðizt dóm reýnslunn-
ar? 1 hagfræðilegri álitsgerð
sem sjálfur Ölafur Björnsson
þyófessor hefur samið ásamt
öft-um , (/þagfrSðípg,jJfiiri.jýntJja
--- ‘iR
sjijgðu, apnars ,e$lj^ þar sem þá
er um að ræða innbyrðis af-
stöðu milli hinna einstöku
launþegahópa. En það er slík
afkoma, sem verkalýðsfélögin
geta í raun og veru ráðið, en
ekki liinni almennu afkomu.
Væri leið almennrar kauphækk-
unar fær til þess að bæta af-
komuna, hefði mannkynið far-
ið þá leið til Gósen fyrir löngu
síðan“.
(Því næst er þó viðurkennt,
að aukin afköst framleiðslu-
tækjanna og yerðjag erlendis,
geti haft áhrif á afkomuna en
gengisbreyting breyti hvorugu).
, s»r ,WP^tuSrJ?n:
anna, farjð síhækkandi vegna
þeirra grunnkaupshækkana,
sem orðið hafa á tíma-
bilinu. 1947 voru hin raun-
verulegu laun orðin meira en
70% hærri en 1940. Væntan-
lega eiga Morgunblaðshagfræð-
ingar eftir að fella marga slíka
dóma yfir sjálfum sér.
Við skulum nú athuga hvern-
ig þessi hagspeki kemur heiiri
við staðreyndirnar hér hjá okk-
ur, eins og nú er ástatt. Árið
‘V. ? '-
1948 höfðu þjóðartekjurnar
meira en nífaldazt frá því
1938, en verkalaup Dagsbrþi}-
armanna höfðu tæplega sex-
Svo mörg eru þau orð. Það faldazt á sama tíma. Nú eru
laun Dagsbrúnarverkamanna
rúmlega 6,3 föld frá því fyrir
stríð. (Þetta hlutfall gefur
mynd til samanburðar á því
hvernig þjóðartekjurnar skipt-
ast, ef miðað er við jafnmargar
vinnustundir. Það má benda á,
að atvinna hafi verið minni
1938, þó mjög halli nú undan
fæti og auk þess ber að taka
tillit til fólksfjölgunar. En þar
kemur á móti að vinnutíminn
var þá 10 stundir á dag
í dagvinnu, en aðeins 8
stundir nú. Það lætur
er hægt að hækka stórum raun-
veruleg vinnulaun á kostnað
þeirra, sem vinna ekki eða
miður þjóðfélagslega nytsama
vinnu. Það sannar, að það er
hægt að halda núverandi kaup-
gjaldi, þó þjóðartekjurnar
minnki mjög verulega vegna
lækkaðs verðlags á útflutn-
ingsafurðum. Það geta orðið
allmiklar breytingar verkalýðn-
um í hag á tekjuskiptingunni
milli stéttanna áður en komið
er að því marki, að hlutföllin
verði hin sömu og fyrir strið.
Það er hægt að verja miklu
fé í fjárfestingu án skulda-
söfnunar og án nýrrar seðla-
útgáfu og án þess að heildar-
tekjur verkalýðsins, eða kaup-
mátturinn þurfi að lækka. Það
sannar, að ,,umframtekjurnar“
í krónutali, eru ekki hjá verka-
lýðnum, heldur hjá öðrum. Það
liefði verið verkefni hagfræð-
iiiga, sem vildu leiða sannleik-
ann í ljós, að rannsaka hvar
þessar „umframtekjur" eru nið
urkomnar. Og það hefði varla
þurft að leita lengi. Þær eru
fyrst og fremst hjá þeim, sem
hafa umráð yfir gjaldeyri og
einokunaraðstöðu í innflutn-
ingsverzluninni og hjá þeim
fyrirtækjum, sem þróast í skjóli
þessarar einokunar.
Er hœgi að gefa verzlunina
•xmoisiiassri í agriv
i gy tá'iB nnhriia,
'tA atitoíaqf k,- . f;,s ^niajíol
Oll röksemdafærsla hagfræð-
. n < izjTs ii% ,íjð«!öiifuv i m
ínganna, er þeir halda fram
þeirri firru, að gerigfslækkunin
hafi enga kjararýrnun í för
með sér, byggist á þeirri fölsku
forsendu, að hægt sé að gefa
innflutningsverzlunina frjálsa,
ef gengið er lækkað. Vitaskuld
er það fjarstæða, að tala um
„frjálsa verzluri“ á tímum ein-
okunarauðvaldsins, þótt höftin
, væru afnumin. 1934 var verzl-
upin „frjáls" í skilningi hag-
fræðinganna. Samt var voru-
skortur, og rannsókn leiddi í
ljós, áð á sama tíma, sem tap
sjávarútvegsiris var 2 milljónir,
var verzlunargróðinn 5 milljón.
fr|álsa? fmíngfíf( nú<$ fVK '&Ý.
ugfalaaövi jájlg ,aöi9h«í«l go &aaiv ui-
ir. Það ’bsé'íii*'* vitáskulöl'ékMiúr
neinum vöruskorti út af fýrir
sig, þótt höftin: séu' ‘afnuriiiii.
Með óbreyttri gjaldeyrisuppþæð
til ráðstöfunar er hægt að
kaupa nákvæmlega jafn mikið
af erlendum vörum, éftir sem
áður. I stað haftanna kæmu
þá önnur takmörk, takmörk
kaupgetunnar. Og það er ein-
mitt þessi takmörkun, tak-
mörkun, sem byggist á rýrnuð-
um lífskjöruiri; „jafnvægi" fá-
tæktarinnar, sem hagfræðing-
arnir mæla með. Fulíyrðingu
þeirra um að gjaldéyrisfekjurn.
ar muni aukast végna aukinn- 1
Framhald á 6. síðu.