Nýi tíminn - 04.01.1951, Blaðsíða 8

Fj’rstn- c5d sósialisinaiué —
Áramátagrein Elnars ©Igeirs-
sonar. — Sjá 2. síðn.
Fjárlagaafgreiðsian síðari
grein. — Sjá 5. síðu.
Allnr Éilknstaaðisr Iiefnr síérfiækkað af
wiMdiiEiis geEigislækkananna
íslenzka ríkisstjórnin hefur nú loks fengiö leyfi
Bandarikjanna f il aö koma upp áburöarverksmiðju hér á
fandi. VerÖur stærö’ verksmiðjunnar aöeins miðuö viö
jnnlenda notkun, þótt íslendingum væri í lófa lagiö aö
hsíja stórframlciöslu á áburöi til útflutnings eins og
Sósíalistar hafa margsinnis lagt til. Viö því hefur hins
vegar veriö lagt blátt bann af erlendum áburöarhringum.
Kostnað'ur viö áburöarverksmiðjuna er áætlaöur 76
milljónir króna, þar af erlendur kostnaöur um 52 millj-
ónir. Hsfur sá kostnaöarliöur aukizt um ca. 31 milljón
af völdum gengislækkana.nna! Marsjallstofnunin hefur
tilkynnt aö hún muni leggja fram 2,5 milljónir dollara
til áburðarverksmiöjunnar, en í staðinn leggja íslending-
ar um 42 milljónir í mótviröissjóðinn, sem siðan má ekki
ráðstafa nema meö leyfi Bandaríkjanna. Fyrir gengis-
lækkanirnar heföi sú upphæö aðeins numið um 17 milljón
um!
ÁformaÖ er að byggingu áburðarverksmiöjunnar
verði lokiö áriö 1953. Er henni ætlaður staður í nánd viö
Reykjavík og raforka frá hinni nýju Sogsvirkjun, sem
því miöur verður fyrirsjáanlega allt of lítil þegar í upp-
hafi.
Tilkj-nnmg rikisstjórnarinnar
um þetta efni fer hér á eftir,
en henni lýkur á þakkarávarpi
til marsjalls, fyrir göfuglyndi
eins og fyrir er mælt í marsjall
samningnum:
„Bfnahagssamvinnustjórnin
í Washington hefur samþykkt
að leggja fram af Marshall-fé
allt að 2.580.000 dollurum, eða
42 millj. króna til byggingar
áburíarverksmioju. Gert er ráð
fyrir að fjárveiting þessi verði
notuð til að kaupa vélar og
efni til áburðarverksmiðjunnar
frá Bandaríkjunum eða öðrum
lcndum á hinu svokallaða doll-
arasvæði. Efnahagssamvinnu-
stjórnin hefur þó lagt áherzlu
á að reynt verði að kaupa
sem mest af véium og efni frá
Evrcpu.
Byggingarkostnáður áburðar
verksmiðjunnar hefur verið á-
ætlaður 76 millj. króna, og
er því fjárveiting efnahagssam-
vinnustjórnarinnar um 55% af
stofnkostnaðinum, en yfir 80%
af erlenda kostnaðinum.
Framleiðsla hinnar fyrirhug-
uðu áburðarverksmiðju er á-
ætluð 6 þús. tonn af köfnunar-
efni á ári. Árið 1949 nam köfn
unarefnisinnflutningurinn 2470
tonnum, og 1950 2325 tonnum.
Með byggingu áburðarverk-
smiðju skapast því tryggur
grundvöllur undir áframhald-
andi ræktun landsins. Kostnáð
arverð köfnunarefnisáburðar
er einnig talið verða lægra held
ur en verð á innfluttum áburði.
Ætti því bændum að verða
tryggður bæði meiri og ódýrari
áburður en undanfarið, þegar
áburðarverksmiðjan tekur til
starfa.
Áburðarverksmiðjan verður
reist í nigrenni Reykjavíkur,
og fær hún raforku frá hinni
nýju Sogsvirkjun. Er gert ráð
Þá hefur orðið óvenjumikið
skipatjón hér við land á síðast
liðnu ári og er sérstaklega á-
berandi hvað mörg erlend skip
hafa farizt hér við land á ár-
inu, og ef reiknað er með tonna
tölu, þá er ekki vitað um öllu
meira skipatjón hér við land
á friðartímum.
I skýrslum Slysavarnafélags
ins er áðallega getið um það
skipatjón, er orðið hefur í sam-
bandi við mannskaða eða björg
un mannslífa, en ótalin eru þau
skip er siitnað hafa frá bryggj-
um eða legum, sokkið eða rek-
ið á land, mannlaus eða án
þess að mannslíí væru í hættu.
Skrifstofa Slysavarnafélags
Islands hefur flokkað þessi sjó
slys þannig:
Manntjón.
Með skipum, sem fórust 27
menn. Féllu útbyrðis í rúmsjó
4 menn. Dóu af slysförum á
skipum 2 menn. Drukknuðu við
land 10 menn eða samtals 45
manns.
Skipatfón.
M. b. He’.gi V. E. 333 frá
Vestm.-eyjum, 115 smálestir,
fórst við Faxasker. B.v. Vörð-
ur frá Patreksfirði, 625 smál.,
sökk í hafi. M.b. Jón Magnús-
son G.K. 425 frá Hafnarfirði,
61 smál., fórst í fiskiróðri. M.
b. Ingólfur Arnarson R.E. 19
frá Reykjav., 102 smál., strand
aði fyrir vestan Þjórsá. M. s.
E!sa R.E. 130 frá Reykjavík,
100 smál., sökk s.v. af Malar-
rifi hlaðin vörum. B.v. Sævar
V.E. frá Vestm.-eyjum, 226
smál., sökl: við' vesturströnd
Skotlands. M.b. Gunnar Há-
mundarson G.K. 357, 27 smál.,
keyrður í kaf af brezkum tog-
ara vestur í Miðnessjó. M. b.
Þórmóöur rammi S.I. 32, 20
smál., fékk áfall í ofviðri og
rak á land á Sauðanesi. Opinn
bátur frá Vopnafirði ca. 2
smál. Trillubátur frá Siglufirði
ca. 4 smál. Trillubátur frá
Heydalsá ca. 4 smál. Samtals
1.286 smál.
fyrir að byggingu áburðarverk
smiðjunnar verði lokið árið
1953.
Með byggingu áburðarverk-
smiðju er stigið stórt spor í
áttina að gera framleiðsluna
fjölbreyttari og þar með skapa
tryggari efnahagsgrundvöll og
aukio atvinnuöryggi fyrir lands
menn. Bændur verða 'ekki ein-
ir um að njóta góðs af áburð-
arverksmiðjunni, heldur verður
hún lyftistöng fyrir atvinnulíf-
ið alit. Hljóta því allir Islend-
ingar að gleðjast yfir, að hægt
sé að ráðast í þessa miklu
framkvæmd með hinni rausnar-
legu aðstoð Bandaríkjanna".
Etlend skip.
M. s. Cian, 10 þúsund
smálestir, strandaði við Reykja
nes. B.v. Preston North End,
300 smál., fórst á Geirfugla-
skerjum. S.s. Sundswall, þýzkt
skip, 400 smál., strandaði við
Garðskaga. M.s. Júpiter, rúss-
neskt skip, 300 smál., strandaði
við Þorgeirsfjörð. M.s. Inver-
could skozkt fiskis., 250 smál.
strandaði við Gar'ðskaga. S.s.
Einvika norskt skip, 400 smál.,
með síldarfarm strandaði við
Raufarhöfn. B.v. Northern
Spray, 625 smál., rak á land í
Skutulsfirði í ofviðri, náðist á
flot. B.v. Wyre Warriors, 300
smál., strandaði í norðanverð-
um Arnarfirði, komst á flot.
Samtals 12.575 smálestir.
Björgun mannslífa hefur og
orðið mikil og giftudrjúg á síð
astliðnu ári, þannig hefur 159
mannslífum verið bjargað á
árinu 1950, eftir því sem Slysa
varnafélag íslands veit bezt
um, og þar af hcí'ur 105 manns
Iífum verið bjargað fyrir til-
stilli Slysavarnafélags íslands
og með tækjum þess, en 54
mannslífum hafa ýmsis aðrir
orð'.ð til þess að bjarga.
Björgunarmenn hafa í sum-
um tilfellum orðið a'ð leggja
sig í hættu og ótrúlegt erfiði
eins og þegar björgunarsveit
Siysavarnafélagsins á Siglu-
firði varð í blindhríð og of-
viðri að sækja yfir veglaus
fjöll.
Iiér er þó ekki talin með sú
mikla aðstoð og lijálp, er björg
veitt sjófarendum á árinu, þar
sem nákvæmar skýrslur um það
unar- og eftirlitsskipin hafa
eru ennþá ekki fyrir hendi, en
sú hjálp er mjög mikil og í
mörgum tilfellum um óvéfengj
anlega björgun mannslífa að
ræða. Vita'ð er að b.s. Sæbjörg
hefur hjálpað, að minnsta kosti,
50 skipum á árinu og v.s. Ægir
22 skipum, og það verðmæti,
sem þannig hefur verið bjarg-
að má meta mikils.
FJfJK
Þ/4Ð er gömu] trú
a5 áramótunum íylgl ýmiskonar
undarleg náttúra, þá standi opn-
ar allar áifaborgir og ijóst iiggl
fyrir það sem annars var hulið
allan ársins hring. Ilvað sem því
iíður er liitt víst að í munni pólitík
usa hins deyjandi þjóðskipuiags
kristallast þá í ielftrandi setn-
ingum spekin er þeir hafa verið
að hiaða á sig allt árið.
Tímalífselixír. 1
TIMINN er ckkl
banginn þótt ílla virðist liorfa um
Iífskjörln á nýja árinu: Það staf-
ar af því „að útgerðin býr vi3
vaxandi söiutregðu,“ segir Tím-
inn. En Tíminn hefur ráð undir
hverju rifi, og ráð lians er: „að
láta ekkert ógert til að auka og
efla framleiðsluna“. Afnrðirnar
eru óseljanlegar, þess vegna skul-
uð þið framleiða meira af óselj-
anlegum afurðum, þá mun alit
annað veitast yður! Siíkur er
Timalífselixir áramótanna.
Drekkið coca-cola!
COCA-COLABÁÐ
HEKKANN, sem ekki hefur enn
getað svarað því hver er umboðs-
maður fyrir hinn danska bjór, læt
ur ekki sitt eftir liggja að miðla
þjóðinni af reynslu sinni, hann
segir í blaði sínu í gær: „Me3
starfi og striti í sveita síns and-
Ilts verður hver einstaklingur auð
slnn að skapa."!! Já, það kemur
sannarlega út svitadropunum að
hirða umboðsiaun.
Járntjald með stórum
staf.
ÁLFARNIR hafa
elcki gleymt Valtý Stefánssyni I
áramótagamni sínu. 300 daga á
ári kvartar Vaitýr yfir því að eng
inn fái að vita hvað gerist aust-
an „járntjalds." Nú virðist ein-
hver álfkonan hafa roðið steinl
sínum á augu honum og gert hann
skyggnan austan tjalds. Jafn-
framt viröist áll'konan hafa svipt
hann sjón á það sem heima ger-
ist: Hann sér ekki lítið iand norð-
ur í höfum sem er kaffiiaust um
áramótin. Hann sér ekki lítið land
þar sem engar horfur eru á að
véibátaflotinn verði gerður út á
vertíðinni. Nei, slika smámuni sér
ekki Valtýr Stefánsson á áramót-
um. Ilann bara skrifar járntjald
með stórum upphafsstaf.
Heldur vil ég á
I(rist minn trúa.
ALÞÝÐCBLAÐ-
fÐ viil ekki með álfum búa. Það
notar áramótin til þess að minna
þjóðina á að einhverntíma s. 1.
haust hafi það verið samþykkt að
flokkur þeirra Sæmundar kex-
verksmiðjustjðra og Stefáns Tét-
ui'ssonar viidi vera kristinn
flokkur.
SIvs á landi.
Banaslys af umferð eða öku
tækjum er orðið hafa á árinu
og vitað er enn um, eru svip-
uð og í fyrra eða um 14 tals-
ins, önnur slys„ er or'ðið hafa
í landi og vitað er um eru 11
í ár, en 14 í fyrra.
Slysavarnafélag íslands ósk-
ar öllum landslýð slysalauss
nýárs og friðar.
/■------------------------------------------N
Sandorhk krafa um stríSs-
undirbúning á Island’
Eandaiíkin geEa keypS séí ösyggi aseS mfr
búnaði á Islandi. segir Kennedy fynveiéiidi
sendiherra í London
Bandariski milljónarinn Joseph Kenr.edy, fyrrverandi
sendiherra Bandaríkjanna í London, hefur kraíizt þess, að
Bancarikin „kaupi sér öryggi“ með því að liefja víðtækar
framKvæmdir til stríðsundirbúnings á íslandi.
í ræðu, sem Kennedy hélt í lagadeild Virginiaháskóla
12. desember sagði hann: „Hefðum við í dag þær varnir á
íslandi, sem hægt hefði verið að byggja fyrir hundraðasta
hluta af því fé, sem við höfum eytt í Berlín, myndum við
hafá keypt öryggi fyrir peninga okkar en ekki aukna
hættu",
Kennedy hélt því fram í ræðu sinni, að Bandaríkin
ættu að hætta við allar fyrirætlanir um stríð á meginlandi
Evrópu og Asíu en einbeita sér i þess stað að því að koma
upp útvarðstöðvum í Atlanzhafi og Kyrrahafi og vígbúa
hin Ameríkuríkin. Kvaðst hann vonast til að hlutaðeigandi
ríkisstjórnir létu með góðu að vilja Bandaríkjamanna, en
ef þær hreyfðu mótbárurn væru nóg ráð til að knýja þær
til hlýðni. Ræða Kennedy hefur vakið mikið umtal í banda-
riskum blöðum.
Slysavarnafélag íslands hefur gert eííirfarandi yfirlit um
slysfarir á árinu 1950.
Á árir.u 1950 fórust 45 íslendingar af völdum sjósiysa eða
drukknuðu við landið, eftir því sem Slysavarnafélagi Islands, er
kunnugt, og er hér um að ræða þrefalt fleiri drukknanir en á
síðast liðnu ári og hafa þannig sjóslysin færzt mjög í aukana og
cru nú aftur orðin yfirgnæfandi yfir ömnur slys eins og oftast
hefur verið hér á landi.