Nýi tíminn - 17.01.1952, Blaðsíða 2

2) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 17. janúar 1952
Skýrsla Guimars Böðvarssonar verkfræðinffs
EIGINLEIKAR
. AMMONIUMNITRATS
Ammoniumnitrat (NII NO )
or yí'irleltt talið til hinna öflug-
ustu sprengiefna. Það er milt-
ið notað í liernaði og við nyt
sarnar sprengingar; m. a. er
hið kunna sprengiefni Amatol
blanda af 80% af ammoni-
umnitrati og 20% af trinitro-
toiuoli eða TNT. Sökum þess
hve ódýrt það er hafa verið
ger’ðar tilraunir, til þess að
nota það í stað nitroglyserins
en þær mimu þó ekki hafa
borið neinn árangur, þar sem
það hefur ýmsa óþægilega eig-
inleika-
Hið h’.utfallslega sprengiefni
ammoniumnitrats miðað við
nokkur önnur sprengiefni er
gefið í eftirfarandi töfiu:
Nitroglyserin 14.0
Amatol 12.1
Trinitrotoluol 10
Dynamít 50% 9.8
Ammoniumnitrat 10.5
Tölurnar eru niðurstöður
mælinga í sérstakri tilraunar-
byssu (ballistic gun), og hafa
aðeins hlutfallsiegt gildi. Þær
sýna, áð ammoniumnitrat er
að sprengiafli tii jafnt trini-
trotoluoli eða TNT, sem er eitt
hinna kunnustu sprengiefna.
Þrátt fyrir hið tiltöluiega
mikla sprengiafl er ammoni-
umnitrat í hreinu formi eklci
'viðkvæmt, og getur jafnvel ver-
ið örðugt að koma af stað
sprengingu í því, Sé allrar var-
úðar gætt ætti hreint ammoni-
umnitrat því ekki ao vera
hættulegt-
En ammoniumnitrat er íld-
undi (oxyderandi) efni, og
eykst viðkvæmnin því mjög, ef
það er blandað efni, sem þa'ð
getur íldað. Þannig geta Htil
óhreinindi af lífrænum eí'mim
aukið viðkvæmnina til mikilia
muna.
Það verður því ætíð að gera
ráð fyrir sprengihættu, einkum
ef það verður fyrir öflugr! for-
sprengingu, t. <1 flugsprengju
eða snarpri hitun. I styrjöld
hetur þetta vitanlega úrshta-
þýðingu, þar sem gera má ráð
fyrir, að vegna liins hernaðar-
íega gildis efnisins verði reynt
að varpa sprengjum á verk-
smiðjur og birgðir.
AIIRIF SPRENGINGAR
5.000 'SMÁLESTA AF
AMMONIUMNITRATI
Við sprengingu myndast
mjög öflug þrýstialda, sem
breiðist út frá sprengistaðnum
með miklum hraða. Gerðar hafa
verjð tiiraunir, til þess að
íeikná útgreiðslu öldunnar, en
þetta hefur ekki tekizt á við-
unandi hátt. Einnig er nokkr-
um örðugleikum þundið að
reikna áhrif gefinnar þrýstings
öldu á byggingar og mannvirki.
Að svo komnu máii verðui'
því að styðjast við reynslu af
áþekkum sprengingum- Nú er
það magn af sprengiefni, sein
hér um ræðir mikið meira en
það, sem nötáð er við einstak-
ar sprengiilgar í hérnaði, og er
sprenging 5.000 smáiesta af
ammoniumnitratri rauuveruiega
aðeins sambærileg við hínar
mestu sprengingar, sem gerðar
hafa verið.
Kjarnorkusprengingarnar í
Japan í lok' Ófriðarins e'ru bær
mestu, sem frahikvæmdar hafa
verið, og hefur" þeim verið be;>.
ur lýst en nokkrum öðram
sfórsprenginsjum einkum hváð
iirifin sneivtir,"'Þær'eru að vísu
nokkuð ami^t;^rý:ðUs en spreng-
ingar í ammonmmnitrati, e:i
undirrituðum viVöiðt''1 'þó' fylli-
lega réttmætt að‘>‘nóþá! teýnsl-
uiiR frá Japán,' til þ'ess að á-
æt;a álirif þeirrar sþrengingar,
sem hér uiri ræðir.
í ritinu: ,,The Effécts of
Atomic Wéapo'ns'* frá U.3.A.
E.C. er taiíðþ hði^Öftiræddar
k.jai norkusptéftá'iii^ííi'ti'háfi sam-
svarað sþreri?|iftííu W.IWO 'smí-
lesta af tfirilti'fttoltioli, þ.e. ver-
ið fjórurii sinriftrn" öflugri en
íprenglrig 5.000 smálesta af
anir.ioniumriiti'ati, en eins og
jegar hefuf' Verið getið 'ár
rimmoniumnit-rat jafnöflu'gt og
trinitrotoluoi.
a) SPRENGING V
BKRSVÆÐI
Undirritaður.hefur notað upp-
lýsingar frá UiS.A.É.C. til þess
að áæthi áhrif sprengingar
5.000 smálésia af ammoni >mu-
itrati, sem liggja óvarðar á
bersv&ði- Níðúrstöðurnár eru:
I svæði: 0 ti.l 500 metra frá
sprengistað.
Næst sprengistað algerar o,
utar verulegar skemmdir á
g’.ind húsa og mannvirkja úr
j.irnbentri steypu. Alger oyð-
íng tréhúsa og stálgrindar-
bygginga. Dauðaslys á mcnn-
um vegna þrýstingsöldunnar og
fallandi húsa, brota o. s. frv.
II svæði: 500 tii 1.000 meíra
frá sprengistáð.
Verulegar eðá a-gerar
skemmdir á grind tréhúsa og
stálgrindarbygginga. 'Einriig
veruiegar skemmdir á hurðura,
þókum og gluggarömmum húsa
ú’r járnbc-ntri steypu. A'lar
gluggarúður brotna- Dauðaslys
á mönnuro möguleg vegna hluta
og brota, sem rekast á þá og
að öðru leyti mikil slysahætta.
III. svæði: 1.009 til 2 009
metra frá. sprengistað.
A mr.ri helming svæð’S’ ns
skemmi • á grindum tré-
húsa og stálgrindarbygginga.
Skemmdir á hurðum, þökur.i c,°
giuggarömmum; allar glugga-
rúður niotna. Slysahætta. -al
brot.um.
IV sv e<M • utan við 2.o00
metra frá sprcngistaö
A nokkj'um stöðum skemmd
ir hurðum og gluggarömm-
um Clu.'ígaruður geta brotr.að
ailt að S -i fiariægð.
Keð hliðsjón af frarnan-
greindum niöurstöðum virð’st
undirrituðum nauðsvnlegt aö
krefjast þess, að 2.000 melrar
séu minasLa fjarlægð .5 0'o
smálesta af RMmoniumnit: »*i
frá húsum og vistarverum
e
li) SPREN' ÍNG I GRYI-Mí:
Sé efnið pymí í djúp i
grvfju ver’a ahr- sprengingat •
inúar önnar. Myndast þá m’eJ
spreng:tre’:t > pvermr’t! yfir 1'
m) og afl [íýstingsöidunov
verður þá mest innan þeirrai
kc ii’i, sem er beínt fram ’sld
trektai’iir.’ar. ’■ íið beinist b’.i
einkur.i upp á við. En a' ;!an
verður þó fyrir beygingu við
rönd trektarinnar (refraction)
ug veikari t!aa mun því cara
með yii’ioröi jarðar og .'ftci
vaidið nokkrum skemmdum.
Auk hinnar beygðu þrýst-
ingsöldu verður einnig að taka
tilliti til tveggja artnarra
atriða.
Sprengir.gín i gryfjunni mun
valda landsskjálfta, sem getur
caldið skemmdum. Otreikaing-
smál 8
um efna
í vor
alþjóða viðskipti og einknm aukin
og kepitaiisma
3.—10. apríl veröur haldin í Moskvu alþjóðaráðsteínt
um efnahagsmál. Aöalverkefni hennar verða að ræðr
Ieið’ir til að’ auka milliríkjaviðskipti og einkanlega aukir.
viðskipti milli landa sósíalismans ög kapítalismans.
Ráostefna þessi hefur veriö undirbúin lengi og vand-
lega og hefur vakið miklinn áhuga um allan heim.
Hafa ýmsir valdamiklir atvinnurekendur og framleið-
endur auóvaldslandanna þsgar tilkynnt þátttöku sína.
Hugmyndin um efnahagsráð-
stefnu þessa kom fyrst fram
á öðru þingi heimsfriðarhreyf-
ingarinnar. Undirbúningsneínd
var síðan kqsin á.f.undi heims-
friðarráðsins í Helsjnlri pg
■oiu henni fengnar frjálsar
hendur um framkvæmdir. Jáfn-
framt var ákveðið að þátttaka
skyldi ekki bundin við heims-
friðarhreyfinguna, heldur
skyldj ráðstefnan skipulögð á
sem breiðustum grundvelli og
•allir hafa aðgang sem vildu
auka viðskipti heimshiutanna
og vildu leysa deilumál þjóð-
anna. án styrjaldar. Undirbún-
FramhoM á 6. síöu.
SHk iirðu áhrif kjarnorkusprenginganna í Japan, sem Gunnar
BöðvrirSson tekur til samanburðar vlð sprengiiigu 5000 tonna
af airimoniumnlfrati því sem áburðarverksmiðjunni er æflað að
framlelða. — Vilhjálnmr Þór vildi fá stað fyrir verksmiðjuna
við höfnina í hjarta bæjarins.
ar sýna aö gera má ráð fyvir
landrskjáifía með . styrkleika-
stigi 5 i, mælikvarða Richtors
ef öll orþa sprengingarinnar
fer til sk;iálftans, Útbreiðolan
yröi þó rn;ög lítjl, ,og virðiu:
ekki þurfa að gera' ráð fyrir
skerpmdum af vö.dum hans tú-
an yið I .<>00 metra frá sprengi-
stað. A’uk pess er vitanlegt, nc'
öll orka sprengingarinnar get-
ur ekki farið til skjálftans.
Þá virðist undirrituðum frá
fpteðilegu VýcmarmiðD ekki úti-
lokað, áð i.okkur hlliti sprengi-.
etniRÍns ’geti sprungið fyrir o£-
an gryfjuna. Verði upphaís-
sprcngingin noðst f gryfjuvuu
ge'túr hún iyft nokkrum hluta
sprengiefnúuis ósprungnu ’-pp
úr lienni en þar getur þessi
hútti ’sjúungið vegna hita eða
þrýstÍngKöMttnúR.r ""bg ■ ■ ■ vrð n r. -
hrif ‘"há’ns • bví jöfn sprenginp
,i "b; rev'aði. ■ Þnr eem áa'Jf
spreagirigar standa í be'nu
hlutfai!; við þriðju rót magns-
ins a'tti þs hi’.úi efnisins, scm
spryngi fyrir ofan gryfjuna að
valda sawwkonár áhrifum ng
gc-tið er ú’m að framan eu í
helmihgi styttri fjarlægður’ þ.
e. 1 svæði ýrði .aðeins 25
métrar b. s’ frv:
Þcss skai 'og getið. að Uí
A.E.C. téui' :áð kjarnorkr
sprerigja, . em sþringi um 15
metra f jörðu'niðri mýiidi Vd'é i
samskonar ’ Ukémmclunx og
sprengja, súr 'sþririgl á~ jarð-
aryfirbórðí' cn p'vermál' áhri’i-
svaAisins 'ætt.í áð ,vera ■ il,
!ý af þvenráli álíriiasv’æ^s!
þcirrar síðarritfridu.
I.oks voróur. <;ð hafa í huya.
að siik stórsr;'. eriging’ í gryiu
niun vaicla taí^ve'-ðu grjótflvg
og munu .íúórir steinar efl-uist
geta failið niður fleiri hundruð
iretra frá 1 cijni.
Það er at sjáfsögðu ri'jö’,
erfitt að Komast að tölu’egri
niðurstöðu um hættusvæðið. cn
и. ndirrituðum virðlst þó meó
hliðsjón af h.cuoangreindu hæf:-
legt að yar.'g;; út frá'. því. sð
pað sé úá|fl á við það liæ< Lu-
svæði, sem gctið’er um í greiu
a) hér :».ð framan, þ, e. 1009
metrar, þg .ætí': gryfjan þv‘
mjnns'ta la'gi. að’ vera í þess-
ari.fjri'l.'egOJj.á'riúsUm og v s*
.arvorum nr.ar.Há/
Þó.Jvirðist ri’élt að gera þá
к. töfú ••(}!' idvpiárij’ gryfjunaar,
•ið .(ý.firborð siítefígíéfnisincj sé
ekki íiæiTa en. .5 meti'unr fyrir
rioðiin yfú bcirð járðar'.
c) SIXENGING'Í SKIPí -
'iO!.
Þar sem pert oy yáð ^y-tfr
að ferma anpnc-niumj^jt^t^Jjtji
borð í s’ .p er nauðsygjgg;, $$
liaía i huga að sprppaigf: .1
skipinu inyndi va!da.;áþotkum
á]u'ifi.ni og spien^ngj;,á. .b>-f-
sv.rði Við } •.■ssarglaðs "v?ur
k.i'mi þú einnig fram nvki’.
a’.da, scm e;n ’ig getur va’dið
usla \ ið na!æí.ar strer.dm..
Reykjavík, 13. nóv. 19:'!.
Guunar loðvarsson .(sigri)
, v* s*" ■ f'
I sambandi við húsbr’unann á
Úlfsstöðum í Hálsasveit .fyrir
skemmstu hafa nokk^þy^njenn,'
kunnugir aðstæðum, beðið-blaðið
fyrir eftirfarandi: • —. RÍht**
Svo sem kunnugt 'nV aFPreg'ri-
° ,i£b(Krd
um blaða og útvarps .þrann bær-
inn að Úlfsstöðum í^jjprgsu'fipði
á nýársdag til kaldi*a kóla'. <■
Eldinn bar svo brátt áðj'hð Úr
1 n' vmp f ' «•■
husinu varð engu bjargáð netría
einni sæng. Hjónin og,.ein.4ótjtir
hjónanna slösuðust, ýmist :af
brunasárum eða skáí'úSí áf gléri
er þau reyndu árangurslaust að
bjarga verðmætum úr húsinu.
í bruna þessum tapaði fjöl-
s'kýlöan ''riign'um ■ sínum ölluin
þeim, er innanhúss voru, þ. á.
m. i'atnaði, sængurfatnaði, bús-
gögnum, borðbúnaði, o. s. frv.
Bóndinn á bænum, Þorsíeinn
Jónsson, er 'landskunnur'g'á'ftt-
maður, hugsuður og skáld. í
brunanum glötuðust handrit hans
og bókaeign öll, sem bæði var
mikil og góð. Hér er því um ó-
venju tilfinnanlegt tjón að ræða
og fyrir því viijum vér skora á
fólk, að bregðast nú vel við, sem
svo oft áður undir ..svippðum
kringurnstæðum, og láta eitthvað
áf hendi rákna til hinnar nauð-
stöddu fjölskyldu.
Ritstjórn Þjóðviljans hefur
sýnt oss þá vinsemd að veita
móttöku gjöfum, sem berast
kunna.