Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.10.2010, Page 13

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í október 2010
Náðun fanganna var svo staðfest 17. júní 1763 í
Fredensborg. Fangarnir fengu æru sína aftur og undir-
strikað er að sá dómur og sú refsing sem fanginn hlaut
skuli ekki á nokkurn máta verða ærlegu nafni hans til
skammar eða skaða. Blátt bann er lagt við því að hon-
um eða fjölskyldu hans sé brigslað um dóm hans eða
refsingu.
Kvittun fyrir móttöku
Þannig höguðu atvikin því að Vigfús Þórðarson var
einn þeirra tólf frjálsu fyrrum festingarþræla sem
stigu á land í Finnmörk. Til er kvittun fógetans á
Austur-Finnmörk dagsett þann 23. júlí 1763 fyrir
móttöku sjö Islendinga. I kirkjubókum má sjá afdrif
sumra mannanna og vitað er að einhverjir giftust og
gátu af sér ættboga.
En víkjum þá að örlögum Vigfúsar Þórðarsonar.
Árið er 1763 og það eru liðin 16 ár frá því hann var
dæmdur til dauða fyrir blóðskömm heima á Islandi.
Stokkhúsinu hefur ekki tekist að ræna hann lífinu,
þótt ótrúlegt megi teljast, og hann er enn á besta aldri,
trúlega milli fertugs og fimmtugs. En ísland á hann
ekki eftir að líta augum aftur í þessu lífi.
Kona og börn
Vigfús Þórðarson, fyrrum festingarþræll, en nú frjáls
maður. Hann giftist árið 1764 í Tallvik á Finnmörk.
Kona hans hét Cathrine Jonsdatter. Getið er um þrjú
börn þeirra: Þórð (Thordar) sem fæddur var 1768,
Agnete fædd 1772 og Mons sem fæddur er 1777.
Vigfús lést 29. ágúst 1788 rúmlega sjötugur að aldri ef
marka má fæðingarárið 1717. Þórður sonur Vigfúsar
átti svo son sem Anders hét Thordersen, (Tordelsen)
hann var fæddur um 1800 og lést 1869. Kona hans var
Johanne Bergite Berteusdatter.
Dóttir þeirra hét Malene Kathrine Kirstine
Andersdatter, fædd um 1834. Hún var frá Lille-
sandnæs i Talvik kommune á Finnmörk. Hún gift-
ist Sivert Sivertsen Rusthaug, sem var ættaður úr
Guðbrandsdalnum, en flutti upp til Alta á Finnmörk.
PYNDINGAR OG REFSINGAR í STOKKHÚSINU
í KAUPMANNAHÖFN
Þumalskrúfurnar
Þumalfingur delinkventsins eru settar í kjaftinn á skrúf-
unum þannig að járnið tekur niður í fremra köggul fingr-
anna. Síðan er hert á skrúfunum, en þó stanzað öðru
hverju, meðan delinkventinn er hvattur til að játa.
„Der polnische Bock“ eða „pólski haf-
urinn“
Delinkventinn er færður úr fötum fyrir ofan beltisstað,
en hendur og fætur reyrðar fast saman þannig að arm-
arnir liggja utan á lendunum og hendurnar bundn-
ar undir hnésbæturnar. Höfuðið er þvingað niður að
hnjám ineð keðju. Delinkventinn liggur í kuðung með
nakið bakið á búkkanum, sem er alstráður hvössum
tinnusteinum. Stöngum er síðan stungið undir bæði
handleggi og hné og sakamaðurinn er dreginn til og
frá á tinnuflísunum og hvattur til að játa.
Pater noster bandið eða Rósakransinn
Bandi með fimm eða sex hnútum er brugðið um höfuð
delinkventsins ofan við augabrúnirnar og yfir gagn-
augun. Hnútarnir eru hafðir á enninu og framan við
eyrun. Staf er stungið undir bandið við hnakkann og
honum snúið svo hnútarnir sökkvi vel inn í höfuðið.
Öðru hverju er gert hlé og sakamaðurinn hvattur til
að játa.
Notkun „Rósakransins" var bönnuð í Stokkhúsinu
1790 og sérstakt leyfi þurfti einnig til notkunar
„Pólska hafursins". Slík meðul, segir í konungsskip-
uninni, eru nú orðið sögð stríða gegn réttarvitund
„upplýstra þjóða“.
Spíssrótin
Spíssrótin var opinber refsingaraðferð allt til ársins
1836 í dönskum fangelsum. Sakamaður var afklædd-
ur ofan við beltisstað og hrint inn á milli tveggja raða
hermanna stundum allt að 200 sem börðu hann með
reyrstaf eða keyri. Ferðirnar voru mismargar, 6, 12
eða 20 en stundum var þol manna látið ráða.
Das Ruthen examen eða Kaghýðing
Kaghýðing var aðallega þrennskonar: a) með
hrísvendi um beran hrygg, b) með kaðalsvipu
utan á skyrtu og c) með hnútasvipu á nakið bak.
Hnútasvipan var með tíu tjörguðum hamplínum á
stuttu skafti og 3-4 hnútar á hvern taum. Hýtt var við
kaga oft með járnkengjum, en kagi var allhár stólpi
með sex járnhringjum. I tvo þá efstu voru úlnliðirn-
ir eða handjárnin fest og sátu þeir það hátt að tær
mannsins rétt námu við jörðu. í miðhringana var
brugðið kaðli eða keðju utan um manninn miðjan, en
í neðstu hringana tvo var maðurinn reyrður um lær-
in. Þannig hékk maðurinn í raun meðan hýðingin fór
fram. Höggunum var oft skipt niður, 20 högg á dag í
nokkra daga í röð.
Fuglabúrið
Notað til refsinga fyrir afbrot framin í fangelsinu
sjálfu. Fuglabúrið var ferhyrndur rimlakassi þar sem
rimlarnir voru með hárhvassri egg þeim megin sem
inn sneri og mátti hvergi við þá koma nema skera sig.
Fanginn varð að standa í hnipri. Búrið var haft gegnt
dyrunum inn í vaktskálann.
http://www.ætt.is
13
aett@aett.is