Bændablaðið - 30.08.1995, Síða 3

Miðvikudagur 30. ágúst 1995
Bœndablaðið
3
Stjórn Sambands íslenskra
loðdýraræktenda
a.m.k. sumra fóðurstöðvanna
hrynur algjörlega ef fóðurffam-
leiðslan minnkar enn.
“Það er skoðun stjómar SÍL
að óskynsamlegt sé að leggja loð-
dýrarækt niður núna. Ollum er
kunnugt að miklir fjármunir hafa
verið lagðir í hana; sumt af þeim
hefur tapast og verður það ekki
aftur tekið en þó er enn verra ef
fjárfestingin verður öll til einskis.
Við hrun greinarinnar tapast
einnig fleira en fjárfesting í
húsum, búrum og tækjum. Þeir
bændur sem enn stunda þennan
Stjórn Sambands íslenskra
loðdýraræktenda hefur farið
þess á leit við Bændasamtök
Islands að þau beiti sér fyrir
því að opinber framlög til
verðlækkunar á loðdýrafóðri
verði hækkuð, þannig að
árlega verði 70-80 millj. króna
varið í þessu skyni og gildi
þessi skipan næstu þrjú ár.
Núna eru greiddar u.þ.b. 28
millj. króna á ári til lækkunar á
fóðurverði og kemur það fé frá
Framleiðnisjóði. Þrátt fyrir
þennan stuðning eru miklar liíkur
á að allmargir bændur hætti
rekstri á komandi hausti. Stjóm
SÍL telur að það eitt geti sett þá
sem eftir verða í erfiðan vanda,
þar sem grundvöllur undir rekstri
búskap hafa aflað sér verulegrar
þekkingar á honum og er óhætt að
slá því föstu að þeir kunni vel til
verka. Gjaldeyristekjur af loð-
dýrarækt nema nú milli 400 og
500 millj. króna á ári.
Löngum hefur reynst erfitt að
segja af nákvæmni fyrir um
verðþróun á loðskinnum. Mjög
margt hefur áhrif á hana, t.d.
ræður veðurfar í Evrópu miklu
um eftirspumina. Markaðir í
Austur-Evrópu hafa verið góðir
og einkum hafa Rússar borgað
vel fyrir refaskinn en framtíðin
þar er óljós. Markaðir í Austur-
Asíu, þ.e. Kóreu, Hong Kong og
Kína hafa einnig vaxið og batnað
og líklegt er að svo verið áfram.
Refaskinn em í góðu verði
um þessar mundir og refabændur
njóta engra niðurgreiðslna á
fóðri. Verðið á minkaskinnum
hefur stigið mun hægar og enn
skortir talsvert á að það sé
viðunandi. En framleiðslan hefúr
minnkað og er því eðlilegt að
gera ráð fyrir einhveijum
verðhækkunum og raunar má slá
því föstu að minkaskinn komist
fyrr eða síðar á ásættanlegt verð.
Stjóm SÍL telur rétt að reynt
verði til þrautar að bíða batans og
væntir stuðnings bændasamtak-
anna við það sjónarmið,” segir í
erindi SÍl til stjómar BÍ.
Ari Teitsson um endurskoðun búvörusamningsins
■ w
Aðalfundur
Búnaðarsam
bands N.-
Þingeyinga
BirgðastaOan
i hausl mii
ekki tara yfir
300 tonn
Aðalfundur Búnaðarsam-
bands N.-Þingeyinga, sem
haldinn var fyrir skömmu í
Lundi, samþykkti að styðja þá
stefnu að sauðfjárrækt verði
áfram alvörubúgrein og þeir
sem ætla að lifa á henni hafi til
þess skilyrði. Einnig sam-
þykkti fundurinn að losað
verði um framleiðslutakmark-
anir undanfarinna ára og að
tekið verði á vandanum í
haust.
“Brýnt er að stjómvöld leggi
fram fjármagn til að flytja út
kindakjöt innan heildargreiðslu-
marks, þannig að birgðastaðan 1.
sept. verði ekki umfram 300 tonn.
Jafnframt greiði ríkisvaldið niður
sláturkostnað um 70-80 kr/kg. á
allt umsýslukjöt í haust í þeim til-
gangi að allt kjöt komi í sláturhús.
Til að draga úr framleiðslu á næsta
ári verði greiddar förgunarbætur á
fullorðið fé í haust.
Heildarbeingreiðslur út nú-
verandi samningsttma verði þær
sömu og 1995. Framvegis ber að
stefna að því að fá sem flest slátur-
fé í afurðastöð en slíkt gerist ekki
nema menn hafi af því fjárhags-
legan ávinning. Fundurinn leggur
til að greitt verði sama verð fyrir
kjöt sem kemur til innleggs hvort
sem það fer á innanlandsmarkað
eða umsýslu.
Ríkissjóður gefi bændum, sem
vilja minnka við sig eða hætta
fjárbúskap, kost á að gera það
með því að þeir fái beingreiðslur
næstu 2 ár og eðlilegt verð fyrir
bústofn. Einnig fái þessir bændur
fyrirgreiðslu vegna sölu jarðanna
er þeir óska þess.
Forsendur fyrir því að gefa
verðlagningu sauðfjárafurða
frjálsa eru að aukin samvinna og
samstaða náist í sölu- og markaðs-
málum."
Þá skoraði aðalfundur
Búnaðarsambands N.-Þingeyinga
á stjómvöld að hlutast til um að
jarðræktarlögum verði framfylgt.
Stjóm Bændasamtaka íslands
og fulltrúar landbúnaðarráðu-
neytisins hafa að undanförnu
fundað stíft um breytingar á
búvörusamningnum. í her-
búðum beggja ríkir áhugi á að
hægt verði að leggja fram full-
mótaðan samning innan
skamros enda er mikið í húfi.
Fyrir helgi var einna helst
tekist á um fyrirkomulag fram-
leiðslustýringar. Ari Teitsson,
formaður Bl, vonar að sam-
komulag verði í höfn innan
þriggja vikna.
Frá því að samningar hófust
hafa fulltrúar ríkisins lagt áherslu á
að ganga þannig frá málum að þeir
bændur sem reka meðalstór fjöl-
skyldubú hefðu af þeim viðunandi
tekjur. Ýmsar leiðir hafa verið
nefndar í þessu sambandi og hafa
viðsemjendur bænda m.a. nefnt að
taka u.þ.b. 20 til 30 ærgildi af
öllum sauðfjárbændum og endur-
úthluta svo þessu markmiði verði
náð. Þessu hefur stjóm BÍ tekið
þunglega. “Við teljum ekki for-
sendur fyrir þessu. Flatur niður-
skurður af þessu tagi orkar tví-
mælis,” sagði Ari Teitsson
Ef svo ólíklega fer að ekki næst
samkomulag gildir núverandi bú-
vörusamningur en þar er gert ráð
fyrir flötum niðurskurði. Afleiðingin
verður fjöldagjaldþrot meðal sauð-
fjárbænda. “Þetta er ástand sem
hvorugur aðilinn vill. Því leggja
menn kapp á að ná samkomulagi.”
Fulltrúar bænda hafa í við-
ræðunum lagt áherslu á áframhald-
andi stuðning við greinina. í því
sambandi hefur verið rætt um
beingreiðslur. í öðru lagi draga úr
birgðum og þá að bændur og hið
opinbera sameini kraftana í að
breyta ffamleiðslustýringu og
verðlagingu. “Við höfum lagt
áherslu á að þeir bændur, sem það
vilja, verði aðstoðaðir við að hætta
sauðfjárbúskap. Markmið okkar er
hið sama og ríkisins - að þeir sem
eftir sitja geti lifað af búskapnum.”
í viðræðunum hefur m.a. kom-
ið fram það sjónarmið að þeir
bændur sem náð hafa 70 ára aldri
fái ekki beingreiðslur. Ari sagði að
næði þessi hugmynd ffam að
ganga yrði hún tæpast að veruleika
fyrr en á árinu 1997.
“Birgðavandinn hefur oft kom-
ið til umræðu á fundunum,”sagði
Ari, “enda ljóst að í upphafi slátur-
tíðar verða um 2000 tonn í frysti-
geymslum. Ég geri ráð fyrir að
m.a. verði gripið til þess ráðs að
selja hluta þessara birgða á innl-
endum markaði á lægra verði eins
og gert hefur verið undanfarin ár.
Þetta er hins vegar ekki nein fram-
búðarlausn. Þá verður reynt að
selja hluta kjötsins á mörkuðum
erlendis. Á þessari stundu er ekki
ljóst hvemig til tekst en við bind-
um ákveðnar vonir við sölu á kjöti
til Ameríku og eins til Svíþjóðar
en þau mál skýrast ekki fyrr en að
nokkmm tíma liðnum.”
Ari sagðist vona að aukinn
sveigjanleiki í verðlagningu kinda-
kjöts muni styrkja markaðsstöðu
þess. “Hins vegar er ljóst að náum
við engum árangri í útflutningi
verður engin leið að halda uppi
byggð er byggir allt sitt á ræktun
sauðfjár. Af þeirri ástæðu höfum
við lagt mikla áherslu á að kanna
til þrautar möguleika okkar í út-
flutningi. Niðurstaða er ekki feng-
in eins og ég gat um áðan. Ut-
flutningsmöguleikinn er auk held-
ur háður því að við náum að lækka
framleiðslukostnaðinn - bæði hjá
bændum og sláturleyfishöfum.
Bændur hafa lagt mikið af mörk-
um á þessu sviði og hið sama má
raunar segja um afurðastöðvamar
en þær geta þó gert meira. Það
verður að fækka afurðastöðvum og
nýta þær sem eftir verða mun
betur,” sagði Ari Teitsson.
LánaQi 96 milljðnir ðn nokkurra trygginga
í Ijós hefur komið að fyrrver-
andi framkvæmdastjóri Líf-
eyrissjóðs bænda lánaði flug-
félaginu Emerald Air rösklega
96 milljónir króna án vitundar
stjórnar. Auk heldur gerði
framkvæmdastjórinn fyrrver-
andi ráöstafanir til að leyna
stjórnina því að hann hefði
lánað þessa peninga. Engin
veð virðast vera til fyrir þessari
upphæð. Að sögn Guðríðar
Þorsteinsdóttur, formanns
stjórnar, á framkvæmdastjór-
inn afar erfitt með að skýra
eigin gjörðir. Málið verður rætt
á stjórnarfundi í dag og tekin
ákvörðun um hvort því verður
vísað til Rannsóknarlögreglu.
Mikil óánægja og reiði ríkir
meðal bænda vegna þessa
máls.
Á síðasta ári keypti stjóm Líf-
eyrissjóðsins hlutabréf fyrir 10,9
milljónir í eignarhaldsfélagi ís-
lenskra fjárfesta í Emerald Air
Stuttu seinna skýrði framkvæmda-
stjórin stjóminni frá því að hann
hefði verið kjörinn formaður
stjórnar eignarhaldsfélagsins og
stjórnarmaður í Emerald Air. Þetta
bar hann ekki undir stjóm sjóðsins.
Lánveitingar framkvæmdastjórans
hófust hins vegar í mars og stóðu
fram í ágúst.
Stjóm Lífeyrissjóðsins kemur
saman til fundar í dag, mið-
vikudag, en nú liggja fyrir skýrslur
endurskoðenda sem fengnir voru
til að skoða bókhald og rekstur
sjóðsins. Stjóm sjóðsins hefur
ráðið lögmann til að tryggja stöðu
sjóðsins eins og unnt er.
Mánudaginn 21. ágúst hringdi
framkvæmdastjórinn í Guðríði og
játaði að hann hefði lánað Emerald
umrædda upphæð. “I ljós hefur
komið að skuldabréfin vom ekki
skráð eins og venja er til. Þetta var
gert í gegnum verðbréfamarkað og
leit út eins og fyrir upphæðina
hefðu verið keypt verðbréf. Þessi
lánveiting er auðvitað fráleit, enda
án trygginga, og hefði aldrei verið
samþykkt af stjóminni. Stjómin
ber ábyrgð á starfsemi sjóðsins og
þar með á starfsmönnum hans. En
þar sem lánveitingin var gerð án
heimildar og beinltnis falin hefði
stjómin ekki getað komið í veg
fyrir að þetta gerðist. Milliuppgjör
hefði vart leitt hið sanna í ljós.”
Ráðstöfunarfé Lífeyrissjóðs
bænda er um einn milljarður á
þessu ári. Sú upphæð sem hér um
ræðir er því um 10% af ráð-
stöfunarfé sjóðsins.
Guðríður sagði að fram-
kvæmdastjórinn hefði unnið hjá
sjóðnum í tíu ár og menn hefðu
einfaldlega treyst honum.