Bergþór - 01.05.1963, Síða 3

Maí 1963
BERGÞÓR
Gengið í Skriðuiell
Haustið 1957 fór ég á fjall á
Tungnamannaafrétt í fyrsta
skipti. Man ég ekki eftir að
neitt sérstakt bæri til tíðinda í
þessari ferð. Veður var hið
bezta og flest vanir menn og
gekk allt að óskum.
Einn dagur er mér þó öðrum
minnisstæðari, en það er sunnu
dagurinn, 5. dagur ferðarinnar.
Ætla ég nú að skýra frá þvi
helzta, sem ég man um við-
burði þessa dags, þó tíminn
kunni að hafa brenglað ýmsu í
minni mínu.
Þennan dag er dagleið flestra
stutt því skammt er á milli
náttstaða, aðeins farið úr Hvít-
árnesi að Hvítárbrú. En svo
bar til að þessu sinni, að kind-
ur sáust í Skriðufelli, sem er
allhátt fjall, er skagar fram úr
Langjökli gegnt Hvítárnesi.
Töldu sjóngóðir menn sig sjá
þar nokkrar kindur með berum
augum frá sæluhúsinu í Hvít-
árnesi, en með sjónauka sáu
allir kindur þar, misjafnlega
margar að vísu, allt frá 3 upp
í 10. Ekki hafði Skriðufell ver
ið leitað allmörg ár eða jafnvel
áratugi, en nú var engrar und-
ankomu auðið að senda þangað
menn. Á laugardagskvöldið
valdi Einar fjallkóngur þrjá
menn til að fara þessa för.
Voru það Björn í Úthlíð, Jón
í Gýgjarhólskoti og ég. Ráð-
lagði hann okkur að ganga
snemma til náða til að vera vel
undir ferðina búnir, sem við og
gerðum. Við fórum síðan ofan
laust fyrir birtingu, hituðum
kaffi, átum og settum nesti í
hnakktöskur. Þegar bjart var
órðið náðum við svo í hesta
okkar og héldum síðan af stað.
Riðum við sem leið liggur suð-
ur á Hvítárbrú og síðan inn
með Hvítá og Hvítárvatni að
vestan. Ekki er beitiland mikið
þar með vatninu að mestu leyti
grjótöldur og gilskorningar á
milli. Sumsstaðar er þó allgóð-
ur reiðvegur í fjöruborðinu, þar
sem sandurinn er það fastur að
hestarnir stíga ekki í hann.
Nokkrar gróðurtorfur eru
þarna við vatnið, en lítill gras
gróður er á þeim, en aðallega
smjörlauf. Virðast þær eiga í
vök að verjast fyrir uppblæstri,
enda er trúlegt að gusti kalt
um þær af vatninu í norðanátt.
Nokkru fyrir hádegi vorum við
komnir að jökulfarinu, þar sem
Langjökull náði áður út í Hvít-
árvatn, en hefur nú minnkað
mikið og gæti ég ímyndað mér
að það hafi verið á annan kíló-
meter frá vatninu upp að jökli.
Er það eitt áþreifanlegasta
dæmið um hve mikið jöklarn-
ir hafa minnkað á síðustu ára-
tugum. Ekki þótti okkur ráð-
legt að fara með hestana langt
út á jökulruðninginn, því þar
eru víða bleytur og getur legið
illa í. Stönzuðum við því
skammt fyrir neðan jökulræt-
urnar, bundum hestana, feng-
um okkur bita og héldum síð-
an gangandi til fjalls. Höfðum
við nú allir göngustaf, þó að-
eins einn fyndist við sæluhúsið,
en hinna höfðum við aflað okk
ur á leiðinni. Við vorum, þegar
hér var komið sögu, búnir að
verða varir við kindur. Var
dilkær í jökulruðningum niður
undir vatni. Var hún á leið
fram, en tíndi í leiðinni upp
grasstrá þau er urðu á vegi
hennar. En þarna á sandöldun-
um, sem eru nýkomnar undan
jöklinum er ótrúlega mikið af
gróðri, sterklegum puntgróðri,
sem virðist ákveðinn í að
vinna brautryðjendastarf í að
klæða þetta landsvæði gróðri.
Brátt sáum við líka kindur
upp í fjallinu, að vísu ekki svo
margar sem hinir sjónbeztu
menn höfðu séð austanyfir.
Þeir hafa ef til vill getað með
aðstoð sjónauka sinna gætt
nokkra steina þar í fjallinu lífi
um sinn. Er ekki nema gott eitt
um það að segja, þeir eru fyrir
nógu mörgum dauðir og kaldir
fyrir því. En þarna voru á
stærstu grastónni í fjallinu
þrjár kindur, ein svört og tvær
hvítar, sem síðar reyndist vera
svört tvílemba neðan úr Flóa.
Við fórum nú ósjálfrátt að
greikka sporið.
Þegar við vorum komnir yfir
kvíslina, sem rennur undan
jöklinum skammt frá fjallsrót-
unum, stefndum við beint á
fjallið til að lenda fyrir ofan
kindurnar, því vont gat verið
að tapa þeim upp í skriðuna.
Skriðufell er, eins og nafnið
ber með sér, að mestu leyti ein
samfelld skriða frá klettabelti
í fjallsbrúninni og nær hún
sumsstaðar alveg niður í vatn,
en í þeim hluta fjallsins, sem
næstur er jökulfarinu, er grjót
urð og klapparhólar upp eftir
fjallinu. Framan í þeim eru
svo grasteygingar nokkrar og
svolítið skógarkjarr. 1 miðju
fjalli er stórt gil, sem nær ofan
frá brún og niður í vatn. En
innan við það er skriðan sam-
felld niður að vatnsborði.
Við vorum brátt komnir það
hátt í fjallið að við töldum ó-
hætt að láta kindurnar sjá okk
ur, en þær virtust ekkert upp-
næmar fyrir ferðum okkar og
voru hinar rólegustu eins og
ekkert væri sjálfsagðara en við
værum þarna. Við settumst nið
ur og nutum náttúrufegurðar-
innar, enda var veður hið feg-
ursta.
Fyrir framan okkur breiddist
Hvítárvatn og glitraði í sólskin
inu. Handan þess sáum við til
Hvítárness og sæluhúsið eins
og lítin depil út við melöldurn-
ar austan Tjarnheiðarinnar.
Lengra til austurs sáust skút-
arnir tveir og yfir þeim sást til
Hreppamannaafréttar, Kerlinga
fjalla og Hofsjökuls. Til norð-
urs breiðir Fróðardalurinn út
faðminn, grösugur og hlýlegur,
enda skýla Hrefnubúðin, Bald-
heiðin og Leggjabrjótur honum
fyrir svölum veðrum. Að baki
þeirra stendur svo Hrútfell eins
og konungur þessa landssvæðis.
Næst Skriðufelli að norðan er
svo Karlsdráttur, sem aðeins er
skilinn frá fellinu með mjórri
skriðjökultungu, sem er nú óð-
um að minnka. Yfir höfðum
okkar gnæfir brún fjallsins,
sem gengur inn í jökulinn til
beggja hliða. Ef við rennum
augunum í átt til byggða blasir
við okkur Jökulkrókurinn,
grýttur og hrjóstugur. ■ Geld-
ingafell og Bláfell stórt og tígu
legt, en héðan frá að sjá er það
þó hvergi nærri eins fallegt og
séð úr byggð.
Kannske höfum við gleymt
okkur ofurlitla stund við að
virða fyrir okkur fegurð um-
hverfisins enda er eins og nátt-
úran bjóði okkur velkomna í
sínu fegursta skarti og bjóði
okkur að njóta ofurlitla stund
þeirrar dýrðar, sem ærin svarta
og lömbin hennar tvö hafa not
ið hér í surnar.
En við megum ekki dvelja
lengi, lengra skal haldið ef vera
kynni fleiri kindur innar í fjall
inu. Við héldum því áfram inn
fjallshlíðina inn að gilinu. Það
virtist ekki beinlínis árennilegt.
Vesturbarmur þess var snar-
brött skriða, sem endaði í
hengiflugi niður undir vatni, en
ekki sást glöggt hve djúpt gilið
sjálft var. Ég hygg að við bræð
urnir höfum ekki beinlínis
hlakkað til ferðarinnar yfir
gilið, því við erum heldur loft-
hræddir. En við eyddum ekki
löngum tíma í bollaleggingar.
Okkur lék hugur á að komast
inn fyrir gil ef kindur skyldu
leynast þar. Einnig langaði okk
ur til að athuga hvort kindur
hefðu verið þar í sumar og eins
hvort þar sæjust ritjur af kind-
um, sem orðið hefðu úti þar,
þau ár, sem f jallið var ekki leit
að. Björn í Úthlíð tók nú for-
ustuna, enda mun hann hafa
fundið hvað minnst til loft-
hræðslu, en við fylgdum hon-
um eftir. Býst ég við að við
höfum reynt að hugsa sem
minnst um afleiðingar þess ef
okkur skrikaði fótur, en slíkar
hugsanir vilja þó oft ásækjá
lofthrædda menn á hættulegum
stöðum.
Nú komu stafirnir að góðum
notum, þótt illa fengnir væru.
Síðan hef ég aldrei haldið því
fram að landmælingar væru
gagnlausar, þó að.engin vatns-
aflstöð fylgdi í kjölfar þeirra.
Gilið sjálft reyndist allsæmi-
legt yfirferðar, að vísu þver-
hnípt 1—2 mannhæðir voru
megin, en yfir það komumst
við slysalaust. Héldum við nú
skáhallt niður skriðuna hinum
megin, sem var sæmilega greið
fær. Niður undir vatni var lítil}
gróðurblettur, aðallega viður
eða einhver lynggróður. Voru
þar greinileg kindaför og var
að sjá að nokkrar kindur hefðu
verið þar ekki alls fyrir löngu.
Við gengum nú inn með
vatni inn að skriðjöklinum.
Heldur var þar lítill gróður og
engin var þar kindin, hvorki
dauð né lifandi. Eftir að hiafa
virt fyrir okkur hrikalegan
skriðjökulinn um stund, sner7
um við við og héldum til baka.
Framan við gróðurblettinn
var greinileg slóð eftir nokkrar
kindur fram úr. Enn var okkur
gilið nokkur þyrnir í augum,
en það reyndist hér lítill farar-
tálmi. Lítið lón er inn úr vatn-
inu neðan við gilkjaftinn og feil
ur skriða niður í það en húil
var ekki brattari en svo að
hægt var að ganga hana rétt
ofan við vatnsborðið. Við héld-
um síðan upp sunnan við gilið
til að komast upp fyrir ' þá
svörtu. En allar líkur bentu til
að hægt væri að ganga ofan við
vatnsborðið alla leið a. m. k.
þegar lítil alda er á vatninu.
Ærin hafði fært sig heldur
neðar meðan við vorum fyrir
innan og rölti hún nú í róleg-
heitum á undan okkur suður
með vatni. Hún hélt síðán
áfram meðan við náðum í hest-
ana og fengum okkur bita.
Einhver lögg mun líka hafá
verið til á vasapela til að hressa
okkur á eftir vel heppnaða för.
Sunnan við jökulfarið hittum
við svo leitarmenn úr Jökul-
króknum. Höfðu þeir fundið
nokkrar kindur og þarna við
vatnið var líka ærin, sem við
höfðum séð um morguninn.
Þær runnu nú á undan okkur
suður auðnina. Hafa þær senni
lega skilið að tími væri kom-
inn til að fara til byggða enda
er þarna ekki girnilegur staður
til vetursetu. En þegar voraði,
hefur sennilega hugur þeirra
stefnt til fjalla að nýju.
Arnór Karlsson.