blaðið - 15.09.2006, Qupperneq 16

blaóiö
Útgáfufélag:
Stjórnarformaöur:
Ritstjóri:
Fréttastjórar:
Ritstjórnarfulitrúi:
Árogdagurehf.
SigurðurG.Guðjónsson
Sigurjón M. Egilsson
Brynjólfur Þór Guðmundsson og
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Janus Sigurjónsson
Rússíbanahagstjórn
Davíð Oddsson og klappliðið hans í Seðlabankanum komu ekki á óvart.
Stýrivextir voru hækkaðir eins og ráð var fyrir gert. Utan bankans er ekki
klappað. Aðrir sem bera ábyrgð á velferð þjóðarinnar, svo sem talsmenn
launafólks, eiga varla orð til að lýsa hagstjórninni. Rússíbanahagstjórn,
segir hagfræðingur Alþýðusambandsins.
I sumar gerðu deilendur á vinnumarkaði og ríkisstjórn með sér sam-
komulag til að slá á verðbólguna. Vonast var til að Davíð léti af eða að
minnsta kosti drægi úr hækkun vaxta meðan árangur af aðgerðum deil-
endanna og ríkisins kæmi í ljós. Þeim varð ekki að ósk sinni, ekki vinnu-
veitendum, ekki launþegum og ekki ríkisvaldinu. Davíð hirti ekkert um
óskirnar og hækkaði vextina. Hann ræður. Þó svo allir aðrir væru sam-
mála skorti það sem mestu skiptir á íslandi og hefur gert lengi. Það vant-
aði samþykki Davíðs og því eru vextir enn hækkaðir og aðrir sem eiga að
teljast gerendur í hagstjórninni sitja máttvana hjá.
Þeir segja þetta merkilegt af hálfu Seðlabankans, að hækka enn vexti
við lok hagsveiflunnar þar sem það kallar á harkalegri lendingu en ann-
ars hefði verið. Draga mun úr lánsfé og draga mun úr framkvæmdum hjá
Íitlum sem stórum. Það bætist við að stórrramkvæmdir verða minni og
hagvöxtur fellur og kaupmáttur hækkar minna en hann hefur gert, jafn-
vel ekkert.
Þau sem hafa áhyggjur af efnahagsstjórninni kalla á stöðugleika, stöð-
ugleika og aftur stöðugleika. Vont er fyrir alla að lifa í rússíbanahag-
kerfi. Fyrirtækin búa við það að á einum tíma gengur ótrúlega vel og á
næsta þveröfugt og það án þess að stjórnendurnir fái nokkru um ráðið.
Þetta ástand hefur mikil áhrif á afkomu okkar þegnanna. Rússíbanahag-
stjórnin hefur á sér margar myndir. Til dæmis kvelur hún sprotafyrirtæki
sem leita til annarra landa þar sem meiri ró er og rekstrarforsendur eru
meiri og betri.
En hverjum eigum við að trúa? Davíð sem gefur ekkert eftir og herðir
tökin eða hinum sem segja hann og hans fólk vera haldið fítonskrafti í
vaxtahækkunum sem geri fátt annað en að kalla fram harkalega lendingu
úr efnahagsflugi sem reyndar Davíð hóf sem forsætisráðherra, og sem
hann vill núnaljúka með brotlendingu, eftir því sem aðrir segja.
Á sama tíma kemur fram að fleiri Islendingar en áður vilja kanna aðild
að Evrópusambandinu. Þar blasir við okkur margt spennandi, svo sem
lægri vextir, lægra matarverð og meiri stöðugleiki. Vissulega spennandi,
en áður en til greina kemur að við sækjum um aðild að evrunni einni eða
Evrópusambandinu verðum við víst að laga til heima fyrir og ræða saman
af alvöru og ekki af heift stjórnmálanna. Það eru kostir og gallar við hvoru-
tveggja, evruna og aðild að Evrópusambandinu. Orð eru til alls fyrst, það
á við ef við óskum aðildar og ef við ætlum saman að reyna að komast úr
rússíbananum. Eins og ráðendur í hagstjórninni töluðu og gerðu í gær eru
vonirnar litlar. Því miður.
Sigurjón M. Egilsson
Auglýsingastjóri: Steinn Kéri Ragnarsson Ritstjórn & auglýsingar: Hádegismóum 2,110 Reykjavik
Aðalsími: 510 3700 Símbréf á fréttadeild: 510 3701 Símbréf á auglýsingadeild: 510 3711
Netföng: bladid@bladid.net, frettir@bladid.net, auglysingar@bladid.net
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins

alla miðvikudaga
Auglýsingasíminn er
5103744
I fl Rf.tf.«
16 FÖSTUDAGUR 15. SEPTEMBER 2006
blaöiö
^i/Sav/

h/ STeFúA vMtvLk"i M G a ?\j ka Jt i ^SMáí.u/w
VT AlVEG SKyR.. SaWItyLKíMGáM VtLL TBíKQ J6M SiQ ’
( FtuJ SKcJMVfR J/VIV/UV TLoKKsiriS
UM yVoRT TJl TíL nf 5ToPí>/í J
H>A VTH-Ð1\ SmrEKVfi —
Við getum lækkað
matarverðið
Skýrsla formanns matvælanefndar
forsætisráðherra frá því í sumar hefur
aftur komist á dagskrá í kjölfar fundar
Samtaka verslunar og þjónustu í síð-
ustu viku. Eins og fram hefur komið
eru til margvíslegar skýringar á því
hvers vegna matvörur eru dýrari hér
á landi en í nágrannalöndunum. Þar
á meðal eru auðvitað þættir eins og
lega landsins og náttúrleg skilyrði,
markaðsaðstæður og fákeppni, launa-
stig og kaupmáttur og loks skattlagn-
ing og innflutningsvernd. Það má
lengi rökræða um það hversu þungt
einstakir þættir vega í því sambandi.
Um hitt þarf ekki að deila að ríkið
getur með ýmsum aðgerðum haft
veruleg áhrif til lækkunar.
Skattlagningin vegur þungt
Allur samanburður sýnir að mat-
væli eru skattlögð meira hér en víða
í nágrannalöndunum. Almenna
þrepið i virðisaukaskattinum, 24,5%,
er með því hæsta sem gerist (aðeins
Norðurlöndin að Finnum undan-
skildum ganga lengra), en nokkur
hluti matvöru lendir í því skattþrepi.
Hið sérstaka virðisaukaskattþrep ,
14%, sem leggst á meirihluta matvæla,
er líka hærra en viða í Evrópu, þótt
þar finnist einnig dæmi um annað.
Þá leggjast vörugjöld á ýmsar teg-
undir matvæla, bæði innflutning
og innlenda framleiðslu, og loks eru
innflutningstollar lagðir á ýmsar teg-
undir - stundum hreinir ofurtollar
- sem auðvitað ber fremur að líta á
sem innflutningstakmarkanir en
tekjuöflun fýrir ríkissjóð.
Það er auðvitað í valdi löggjafans
að taka ákvarðanir um skattlagn-
ingu af þessu tagi. Skýrsla formanns
matvælanefndar sýnir að hægt væri
að afnema vörugjöldin og tollana án
þess að það hefði mikil áhrif á tekjur
ríkissjóðs. Beint tekjutap af því yrði
Viðhorf
Birgir Ármannson
miðað við núverandi aðstæður í
kringum tveir og hálfur milljarður
króna, sem í ljósi heildartekna og
gjalda ríkissjóðs er vel viðráðanleg
upphæð. Samræming og lækkun
virðisaukaskatts á matvæli gæti haft
talsvert meiri tekjuáhrif, mismun-
andi eftir því hvaða hlutfall er valið.
Einföld samræming í 14% gæti orðið
til þess að ríkið yrði af tekjum upp á
tæpan milljarð króna og ætla má að
lækkun um hvert prósent eftir það
„kosti” rúmlega 500 milljónir. Ef farið
yrði með allar matvörur í 7% skatt
gætu áhrifin því samanlagt orðið
lækkun um 4.500 milljónir. Það er
hins vegar ekki víst að ríkið yrði af
allri þessari upphæð enda getur verið
að lækkunin leiði til þess að neysla
annarra vörutegunda aukist og ríkið
fái þar með auknar tekjur af virðis-
aukaskatti af þeim.
Ríkið getur aukið samkeppni
En það er ekki bara með skattalækk-
unum sem ríkisvaldið getur stuðlað
að lægra matarverði. Stór hluti búvöru-
framleiðslunnar hér á landi býr við
aðrar samkeppnisreglur en almennt
gilda. Samráð og skipting markaða
sem er bönnuð samkvæmt samkeppn-
islögum er leyfð á ákveðnum sviðum.
Þessarlögbundnu samkeppnishömlur
hafa sín áhrif á matarverðið. Sama
má segja um innflutningsverndina,
sem felst í háum tollum á tilteknar
vörur. Þessa orsakaþætti hás matar-
verðs verður að endurskoða á næstu
árum, bæði vegna alþjóðlegra skuld-
bindinga og sívaxandi þrýstings frá
íslenskum neytendum. Á sama tíma
verður auðvitað að tryggja öflugt sam-
keppniseftirlit þannig að fákeppni á
smásölumarkaði komi ekki í veg fyrir
að aukið frelsi og lægri skattar skili
sér til neytenda.
Það er ekki með neinu móti hægt
að halda því fram að þessar breyt-
ingar séu tæknilega flóknar. Hitt
vitum við að þær kunna að vera
snúnar út frá pólitísku sjónarhorni.
Til þess að hrinda þeim i framkvæmd
þarf að tryggja nægilega víðtæka sam-
stöðu, bæði milli stjórnmálaflokka
og innan þeirra. En höfum við stjórn-
málamennirnir einhverja afsökun
fyrir því að fresta því verki?
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Klippt & skorið
að næðir um menn á tindinum og ekki
sfst á það við um Dagsbrúnarmenn,
þessa dagana. Síðastliðinn þriðjudag
kynnti Þórdís J. Sigurðardóttir, stjórnarfor-
maður Dagsbrúnar, hvernig kljúfa þyrfti fyrir-
tækið niður í fjölmiðlahlutann BÉHK
365og fjarskiptahlutann Teymi
og siðan væri afgangnum |i~ ^ jl
steypt saman í fyrirtækið K-2 *
(sem væntanlega heitir eftir ÍflHk '
fjallstindinum sem talinn ersá
illkleifasti í heimi og oft nefndur Dauðafjallið).
Allt þetta sagði Þórdfs algerlega samkvæmt
plani og útskýrði það með óteljandi glærum
í 40 mínútna erindi. Eftir það var opnað fyrir
spurningar úr sal og eftir hefðbundna vand-
ræðalega þögn gafeinn hluthafinn sig fram og
spurði: „Til hvers erum við eiginlega að þessu?"
Frétt í Blaðinu í dag greinir frá áður
óþekktum vinsældum íslenska hestsins
á erlendri grundu, sem klárlega eru með
þeim hætti að vart er hægt að greina frá í dag-
blaði. Á sínum tíma fréttist að í utanríkisráðu-
neytinu hefði mönnum runnið kalt vatn milli
skinns og hörunds þegar Jónas R. Jónsson,
þá nýskipaður umboðsmaður
íslenska hestsins, lét prenta
fyrir sig nafnspjöld til notkunar
erlendis, þar sem hann var
titlaður„Ambassadorofthe lce-
landic Horse". (Ijósi þeirra ömurðarfregna að
íslenskir hestar hafi leiðst út í vændi á hinum
jósku heiðum (sem Islendingar hafa vissulega
söguleg tengsl við úr Móðuharðindunum) er
spurning hvort einhver annar titill hefði verið
meira við hæfi.
Margir sakna Egils Helgasonar og
Silfurs hans (prófkjörsvertíðinni, en
Silfrið fer ekki í loftið fyrr en eftir
þingsetningu 2. október. Egill
er enn á Grikklandi þar hefur
sinnt leiðsögn í sumar. í hjörð-
inni, sem hann gætir þessa
dagana, er fremstur ( flokki
Guðmundur Bjarkarfaðir, formaður Rafiðn-
aðarsambandsins. Á dögunum komu þeir við
á veitingahúsi þar sem um hátalarakerfið hrfsl-
uðust angurværir tónar úr barka Bjarkar. Guð-
mundi þótti það gott að heyra og útskýrði fyrir
þjóninum að þar syngi dóttir sín. „Ókei," svar-
aði hinn gríski þjónn og fór að raða servíettum.
,Leonardo DiCaprlo var hér í gærkvöldi."
andres.magnusson@bladid.net