blaðið - 15.09.2006, Page 24

Þurrkaðar
kryddjurtir
Kryddjurtir eru mikið notaðar
í alls kyns eldamennsku enda
gefa þær sterkt bragð og
Ijúffengan ilm. Það er hægt
að velja á milli þurrkaðra jurta
eða ferskra en munurinn á
milli þeirra er þó töluverður.
Bragð þurrkaðra kryddjurta
er sterkara og því er hægt
að nota þær í stað ferskra, í
hlutfallinu einn á móti þremur.
Frábært er að nota þurrkaðar
kryddjurtir í eldamennsku og
sérstaklega er gott að geyma
þær þar sem þær geymast í
lengri tíma. Hins vegar hafa
þær ekki sama hreina bragðið
og ferskar kryddjurtir. Huga
þarf að því að þurrkaðar krydd-
jurtir séu ferskar en það má
sjá á litarhaftinu og lyktinni.
Þurrkaðar kryddjurtir ættu að
vera grænar að lit og ef þær
eru muldar niður á ilmurinn
að vera sterkur. Geymið ávallt
þurrkaðar kryddjurtir í loft-
tæmdum umbúðum fjarri hita
og Ijósi.
Ómissandi
Enskar jólakökur eru ómissandi
á sumum heimilum en þær þarf
að baka nokkrum mánuðum
fyrirjól.
matur
matur@bladid.net
Háður kaffi
Það er auðveldlega hægt að verða háður kaffi með þvi að drekka
tvo til þrjá kaffibolla á dag.
Það er því ekki vist að kaffiunnendur átti sig á að andlega upp-
örvunin sem kaffið virðist veita hefur í raun þau áhrif að koma i
veg fyrir óþægiieg fráhvarfseinkenni.
24 FÖSTUDAGUR 15. SEPTEMBER 2006
Ensk
jólakaka
Þrátt fyrir að enn sé langt til
jóla er nauðsynlegt að huga
að einum þætti í jólaundir-
búningnum nú þegar. Enskar
jólakökur eru ómissandi hluti
jólanna á sumum heimilum en
þær þarf að baka nokkrum
mánuöum fyrir jól. Ensku
kökurnar eru allt í senn góm-
sætar, freistandi og Ijúffengar
enda einhver ástæða fyrir
vinsældum þeirra. Enskar
jólakökur er venjulega bakaðar
í október eða nóvember þrátt
fyrir að þær séu ekki borðaðar
fyrr en í desember. Ástæðan
er sú að til að þær fái þetta
einstaka bragð sitt þarf að
geyma þær í nokkra mánuði.
Það er því ekki vitlaust að fara
að huga að ensku jólakökunni
svo hún verði tilbúin í tíma.
blaðið
Ferskt og gott
Það er töluverður munur á þurrk-
uðum og ferskum kryddjurtum
Margrét Sigfúsdóttir,
skólastjóri Hússtjórn-
arskóla Reykjavíkur,
hefur staðið í ströngu
þessa dagana með nemendum sín-
um enda er berjatíðin í hámarki.
„Við erum búin að fara í berjamó
og við tíndum hátt í 8o lítra af kræki-
berjum. Sjálf fór ég að tína ber í Sel-
vogi en berin þar voru stór og fín. Ég
sá hins vegar ekkert af bláberjum en
það var mjög mikið af krækiberjum.
Ég fer með nemendur mína í berja-
mó á hverju ári. Þetta er liður í nám-
inu því þeir læra að búa til hlaup,
sultur, saft og annað slíkt. Við búum
til krækiberjahlaup, krækiberjasaft,
rifsberjahlaup og rabarbarasultu.
Eins búum við til rabarbara- og jarð-
arberjasultu sem er yndislega bragð-
góð og falleg á litinn. Hún er búin til
með því að sjóða rabarbarasultu á
hefðbundinn hátt en síðari hálftím-
ann eru frosin jarðarber sett út í.“
Berjavín gæti breyst í eitur
Margrét segist hafa einstaklega
gaman af því að gera sultur og
hlaup auk þess sem þær bragðist
miklu betur en þær sem eru keypt-
ar í búðum.
„Það er ógurlega mikill munur
á þessu tvennu. Þó sultur sem eru
keyptar úti í búð séu ansi góðar
þá eru heimalagaðar sultur alltaf
svolítið öðruvísi og betri. Ég kann
hins vegar ekki að gera berjavín. Ég
myndi aldrei þora að gera svoleiðis,
ég væri svo hrædd um að ég dytti
niður dauð ef það yrði eitthvert eit-
ur úr því,“ segir Margrét og hlær.
„Það er eitt sem þarf að taka fram
varðandi rifsberin og það er að stilk-
arnir og grænu berin verða að vera
með. Margir halda að það eigi að
hreinsa þá af en þeir og grænu ber-
in verða að vera með annars hleyp-
ur blandan ekki. Hleypiefnið er í
stilkunum og grænu berjunum og
það verður því að vera með því ann-
ars verður þetta rifsberjasaft í stað
hlaups.“
Meiri sykur í stað rotvarnarefna
Aðspurð hvort ungt fólk búi til
sínar eigin sultur segir Margrét að
henni finnist sem það þyki smart
og náttúrlegt hjá ungu fólki. „Þetta
er vitanlega ómenguð vara og eitt-
hvað sem þau gera sjálf. Þegar ég fór
í berjamó í Selvoginn þá sá ég mikið
af fólki og mér fannst það vera á öll-
um aldri, fullorðið fólk og ungt fólk,“
segir Margrét og bætir við að svo sé
vitanlega hægt að búa til reyniberja-
hlaup sem er mjög gott með villibráð-
inni. „En það þarf alltaf að bíða eftir
frosti áður en reyniberin eru tínd
því þau þurfa að frjósa. Það er hægt
að ná þeim niður með hrífu og setja
síðan í poka ofan í frystikistu." Sam-
kvæmt Margréti geymast sulturnar
og hlaupin langt fram á næsta haust
og vel það. „Við notum frekar meiri
sykur en rotvarnarefni því sykurinn
er rotvörn. Það skiptir ekki máli þótt
það sé mikill sykur i þessu því það er
ekkert verið að borða sultur eða hlaup
í miklu magni, þetta er bara í teskeiða-
tali,“ segir Margrét sem féllst góðfús-
lega á að gefa lesendum Blaðsins tvær
berjauppskriftir.
Krækiberjahlaup
• Krækiber
• Melanín
• 750 gr sykur
Berin eru pressuð og úr þeim er
gert saft. Síðan má fara eftir leiðbein-
ingunum á pökkunum af Melaníni.
Um það bil einn lítri af saft er soðinn
upp og út í hann fer eitt bréf af Melan-
íni. Það er soðið í eina mínútu og lát-
ið leysast alveg upp. Út í það fara 750
grömm af sykri og það er soðið í eina
mínútu. Hlaupið er sett á krukkur og
látið kólna. Hlaupið er tilbúið daginn
eftir.
Rifsberjahlaup
• 1 kg rifsber
• 1 kg sykur
Eitt kíló af rifsberum er skolað
vel, gleymið ekki að hafa grænu ber-
in og stilkana með. Rifsberin eru sett
í pott ásamt 1 kílói af sykri. Hrært er
í blöndunni þar til suðan kemur upp
en þó þarf að varast að hita blönduna
of hratt svo hún brenni ekki. Blandan
er látin sjóða í 7-10 mínútur í mesta
lagi. Potturinn er tekinn af hellunni
og blöndunni er leyft að setjast til og
jafna sig. Best er að færa hratið frá
með spaða. Þá flæðir tær vökvinn
til hliðar. Hann er tekinn með ausu
og hellt í sigti og þaðan í skál. Best
er að nota skál sem hægt er að nota
til að hella hlaupinu beint á krukkur.
Þegar hratið er tekið í restina er það
pressað vel og sett í krukku. Hratið
er óhreint og ljótt hlaup sem hentar
prýðilega í alls kyns matargerð, svo
sem í sósur, með villibráð og í rauð-
kál. Áður en hlaupið er sett í krukk-
urnar þarf að þvo þær og baka þær
inni í 120 gráðu heitum bakaraofni.
Þetta er gert því hlaupið er mjög
heitt og krukkurnar gætu sprungið
ef hlaupinu er hellt í kaldar krukkur.
svana@bladid. net
Hollur matur allan da
Endalaust dynur á almenningi
hvað hann á að borða til að halda
heilsunni en upplýsingarnar geta
verið misvísandi. Til að halda utan
um hvað sé best að borða er auðvelt
að skrifa vörurnar á lista og hafa
hann alltaf með sér. Samkvæmt sér-
fræðingum á Mayo-læknisstöðinni
í Bandaríkjunum eru ákveðin mat-
væli sem flestir ættu að borða
reglulega. Ástæð-
an fyrir því
er að þessi
matvæli
eru sérstak-
lega holl
og heilsu- ;
samleg.
Epli eru
tilaðmynda
gott nasl með
lágu kóleste-
róli. Hnetur
eru uppfullar af næringar-
efnum, eins og trefj-
um, vítamínum,
magnesíum og
járni auk þess
sem gott er að
narta í hnetur
þegar fólk er á
ferðinni.
Bláber
gegn sykursýki
Það ervelþekkt
að brokkólí er
r í k t af efnum sem geta
komið í veg fyrir sykur-
sýki, hjartasjúkdóma
og einhverjar tegundir
krabbameina en færri
vita að það sama á við um
bláber. Rauðar baunir og lax
eru próteinrík en spínat og sætar
kartöflur eru ríkar af ákveðnum
vítamínum. Grænmetissafar,
sérstaklega þeir sem
innihalda tómata,
eru góð uppspretta
þráavarnarefna
sem eru talin
vera vörn gegn
krabbameini. Að
endinguráðleggja
læknarnir á Mayo
öllum að neyta reglulega
hveitikíms sem er
fullt af alls
kynsstein-
efnum.
mn
í berjamó árlega
Margrét Sigfús-
dóttir: „Ég fer með
nemendur mína í
berjamó á hverju ári,
þetta er liður í nám-
inu því þeir læra að
búa til hlaup, sultur,
saft og annað slíkt."
Mynd/Golli