Fréttablaðið - 03.01.2013, Blaðsíða 16

3. janúar 2013 FIMMTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Forseti Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, gagnrýndi stjórnarskrárfrumvarpið harðlega í nýársávarpi sínu. Forsetinn steig þar fram sem eindreginn talsmaður núverandi stjórnarskrár, sem hann sagði hafa dugað vel.
Forsetinn benti réttilega á að þrátt fyrir ýmsar góðar hug-
myndir í tillögum stjórnlagaráðs væri umræðan um nýja
stjórnarskrá komin í öngstræti. „Í stað samstöðu um sáttmálann
geisa djúpstæðar deilur og virtir
fræðimenn við háskóla landsins
hafa áréttað að margt sé óskýrt
og flókið í tillögunum,“ sagði
hann.
Ólafur Ragnar hefur rétt
fyrir sér í því að of litlar
umræður hafa farið fram um
hið nýja stjórnkerfi sem til-
lögurnar fela í sér; hvernig samspili Alþingis, ríkisstjórnar og
forsetans verði háttað. Þetta er hið margumtalaða álagspróf,
sem margir fræðimenn hafa hvatt til að verði gert en lítill áhugi
virðist á hjá ríkisstjórninni og meirihluta Alþingis.
Það er líka rétt hjá forsetanum að í frumvarpinu felst allt
annað stjórnkerfi en Ísland hefur búið við. Það er „tilraun um
stjórnkerfi sem ætti sér engan líka á Vesturlöndum“.
Það er fráleitt af stjórnlagaráðsmönnum að segja athuga-
semdir forsetans koma of seint. Á meðan Alþingi hefur málið til
umfjöllunar hlýtur það að taka til skoðunar alla rökstudda gagn-
rýni. Segja má að forsetinn ræki með ábendingum sínum það
hlutverk sem margir telja að hann eigi að gegna; að vera nokkurs
konar öryggisventill sem getur tekið í taumana þegar stefnir í
algjört óefni í þjóðmálunum. Samþykkt stjórnarskrárdraganna
óbreyttra væri slíkt óefni. Þar væri tekið stökk út í óvissuna sem
yrði landi og þjóð ekki til góðs.
Vandamálið við gagnrýni forsetans er frekar að hún gæti
vegið svo miklu þyngra en hún gerir. Þótt hann taki sér nú stöðu
sem vörður núverandi stjórnskipunar hefur hann á stundum ekki
vílað fyrir sér að teygja og toga hlutverk forsetaembættisins
þannig að margir hafa talið að það rúmaðist ekki innan ákvæða
núverandi stjórnarskrár. Ólafur Ragnar Grímsson hefur þá ekki
gert mikið með álit virtra fræðimanna í háskólum landsins, sem
telja að hann hafi farið á svig við bókstaf, hefðir eða venjur í
stjórnskipaninni.
Ef Ólafur Ragnar væri forseti sem hefði rækt hlutverk sitt
sem sameiningartákn og sparað stóru orðin og dramatíkina
fyrir hinar raunverulegu ögurstundir í lífi þjóðarinnar hefðu
orð hans nú meira vægi og gera má ráð fyrir að hlustað væri
af meiri athygli. Með framkomu sinni gagnvart bæði þingi og
ríkisstjórn hefur hann ekki aukið líkurnar á að tekið sé mark á
gagnrýni hans. Sem er slæmt, því að nú ríður á að ekki sé gerð
stór vitleysa í stjórnskipunarmálum.
Þingmenn gerðu samt rétt í því að gleyma um stund gömlum
væringum og hlusta á innihaldið í málflutningi forsetans: „Við
megum ekki festa stjórnarskrármálið í fjötrum átaka og afl-
rauna á Alþingi. Slíkt sæmir hvorki hinni upphaflegu heitstreng-
ingu um nýjan sáttmála Íslendinga né heldur virðingu fyrir
þeirri samstöðu sem mótaði gildistöku núverandi stjórnar skrár.“
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og
í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Gagnrýni virðist fara í taugarnar á mörg-
um stjórnlagaráðsliðum. Þeir sem láta
gagnrýnina trufla sig mest virðast hins
vegar með öllu ófærir um að svara henni
efnislega. Ástæðan er einföld; tillögurnar
standast einfaldlega ekki.
Nú hefur t.d. Háskóli Íslands staðið
fyrir fundum þar sem fólk úr fræðasam-
félaginu hefur kynnt viðhorf sín til til-
lagna stjórnlagaráðs. Þar ber allt að sama
brunni. Tillögurnar fela í sér mikla hættu
fyrir lýðræðið, eru til þess fallnar að
valda glundroða og leysa með engum hætti
úr þeim vandamálum sem þó eru þekkt á
sviði stjórnskipunarinnar.
Dæmi um viðbrögð stjórnlagaráðs-
liða við gagnrýninni er að finna í grein
sem séra Örn Bárður Jónsson skrifaði á
aðventunni og birtist í Fréttablaðinu 8.
desember síðastliðinn undir fyrirsögn-
inni „úrtölufólkið og spýjan“. Ekki sparar
presturinn merkimiðana á gagnrýnendur
tillagnanna úr fræðasamfélaginu: „úrtölu-
fólk“, „gungur“ og „heimskingjar“. Gagn-
rýnin er borin saman við „spýju“ úr hundi.
Þessa umsögn telur presturinn fræðafólk-
ið verðskulda fyrir að segja „förum var-
lega, skoðum þetta betur“.
Rök prestsins fyrir áframhaldandi
óvissuferð á sviði stjórnskipunarinnar eru
haldlítil. Tillögur stjórnlagaráðs kallar
hann „listaverk“ og segir þær varða leið-
ina til „nýrrar framtíðar, fegurri veraldar,
réttlátara samfélags“. Prestinum finnst þó
ekki ástæða til að útskýra nánar hvernig
„listaverkið“ á að skila þessum árangri.
Þá ber presturinn störf stjórnlaga-
ráðs saman við störf þeirra sem skrifuðu
stjórnarskrá Bandaríkjanna. Þessi saman-
burður byggist þó í engu á efni skjalanna,
aðdraganda gerðar þeirra og reynslu og
þekkingu þeirra sem unnu þau. Saman-
burður prestsins byggist einvörðungu á
því hversu langan tíma tók að semja skjöl-
in.
Sá tími skiptir augljóslega engu máli.
Til dæmis tók hálft ár að útbúa drögin að
Weimar-stjórnarskránni þýsku, en hún
kom þó ekki í veg fyrir valdatöku Hitlers.
Aftur á móti tók aðeins tvær vikur að gera
drög að stjórnarskrá Vestur-Þýskalands,
sem var ætluð til bráðabirgða, en stendur
þó í öllum aðalatriðum enn fyrir sínu.
Svör prestsins fela því ekki í sér nein
efnisleg svör við framkominni gagn-
rýni. Þess í stað afhjúpa þau málefnalega
fátækt hans og algjöra blindu fyrir rétt-
mætri gagnrýni. Örn Bárður er rökþrota.
Rökþrota prestur
NÝ STJÓRNAR-
SKRÁ
Reimar
Pétursson
hæstaréttarlög-
maður
Viðvaranir forsetans vegna stjórnarskrárfrumvarps:
Orð sem ættu
að vega þyngra
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Póstdreifing | Suðurhraun 1 | 210 Garðabær | Sími 585 8300 | www.postdreifing.is
365 miðlar treysta okkur fyrir
öruggri dreifingu á Fréttablaðinu
Við flytjum þér góðar fréttir
Einstein sagði það …
Í Fréttablaðinu í gær birtist grein
eftir Hall Hallsson, blaðamann og
rithöfund, þar sem hann ræðir
meðal annars um Váfugl, bók sína
um Evrópusambandið, og raunar
ótalmargt annað. Boðskapurinn í
greininni er góður. Hún gengur öll
út á að við eigum að beisla jákvæðu
orkuna í líkama okkar og þannig
verði heimurinn betri. Líklega er
það rétt hjá Halli. Greinin heitir
„Af Einstein og spunarokkum“
og við upphaf hennar segir
meðal annars þetta, sem greinin
byggir svo öll á: „Albert Einstein
spáði því að lækningar fram-
tíðar snerust um að leiðrétta
orkusvið frumunnar.“ Og
Einstein er jú mestur allra
vísindamanna, ekki satt?
…reyndar ekki
Þótt við skyldum öll eftir fremsta
megni leitast við að leiðrétta orkusvið
frumna okkar er einn galli á grein
Halls. Einstein sagði þetta aldrei. Hall-
ur er líklega að vísa til tilvitnunar sem
upp á ensku hljóðar svona: „Future
medicine will be based on controlling
energy in the body.“ Hún er eignuð
William Tiller, stórkostlega umdeildum
prófessor í svokallaðri orkusál-
fræði við Stanford-háskóla.
Þessa tilvitnun er að finna
víða á netinu við hlið
annarrar eftir Einstein,
þannig að það er svo
sem auðvelt að
ruglast.
Stærðfræði
Einkennilegar umræður áttu sér stað
í Kryddsíld Stöðvar 2 á gamlársdag,
þegar Sigmundur Davíð Gunnlaugsson
og Steingrímur J. Sigfússon gátu ekki
komið sér saman um skilgreiningu
á minnihlutastjórn. Að þessu sinni
hafði Sigmundur Davíð rétt fyrir sér:
Minnihlutastjórn er sú stjórn sem þarf
liðsmenn annarra flokka til að verja
sig vantrausti. Ríkisstjórn Stein-
gríms og Jóhönnu Sigurðar-
dóttur er því minnihluta-
stjórn, þótt vantrauststillaga
hafi enn ekki verið lögð
fram. Og þótt forystumenn
ríkisstjórnarflokkanna
vilji telja sjálfum sér
og öðrum trú um
annað.
stigur@frettabladid.is