Grænlandsvinurinn - 01.01.1955, Blaðsíða 15

Janúar—marz 1955
GRÆNLANDSVINURINN
35
Grænlenzkar þjóðsögur
Framhald af bls. 29.
af rengi, en þegar hann hafði farið heim með það
og etið af því, missti hann eftir það alla veiðiheppni.
Nú hafði sá eldri eytt upp birgðum sínum af reng-
inu góða og tók sig til upp á sléttuna til að sækja
meira. En þegar hann tók á steininum gat hann ekki
bifað honum. — Ástæðan var sú, að hann hafði beitt
annan mann brögðum.
að strjúka undan á haf út, en annar náðist; hinn var
kominn úr augsýn. Þeir sem eftir lifðu, lifðu sumir
1 tólf ár, en gengu sífellt sorgmæddir um unz þeir
dóu hver eftir annan.
Finn Gad segir f rá því að Hall, sem fyrr er nefndur
hafi farið fleiri ferðir til Grænlands ýmist undir
danskri eða enskri stjórn.
Árið 1612 kastaði hann akkerum við Nes (Núk)*
í Rangafirði. Þá var hann loks drepinn af Grænlend-
ing einum á Lýsufirði þar skammt frá.
En konungur gafst ekki upp við að vernda
þegna sína
Næst var reynt að ræna Grænlendingum árið 1636,
en það mistókst. Átti að gera það samkvæmt útgáfu
konunglegra einkaréttinda handa „Verzlunarfélagi
um siglingar til Grænlands, stofnuðu af nokkrum
borgurum í Kaupmannahöfn". I konungsbréfi um
þetta segir svo m. a.:
. . • ,,og skulu þeir gjöra þeirra ástundan — ef
nokkurnveginn mögulegt er — að þeir árlega geti f ært
Oss eitt par ungra persóna af landsins innfæddu, hér
um bil á 16, 18 eða 20 ára aldri, sem hægt væri hér
að láta uppfræða ut í guðs ótta, málinu og bókaleg-
um kúnstum, því landi til meiri sælu og velferðar til
lengdar".
Þetta var og reynt. Tvö skip náðu vesturströnd-
inni og verzluðu við fólkið og rændu um leið tveimur
mönnum og bundu þá fasta við sigluna og sigldu af
stað. En þegar þeir voru leystir, út í rúmsjó, hlupu
þeir báðir fyrir borð.
Árið 1654 gerðust þó enn harmsögulegri atburðir
að þessu leyti, og betur varðveitt minningin um þá,
því þeir snertu einkum konur og þar á meðal móður,
sem tekin var frá tveim bömum.
(Meira)
2. Þegar Bjamey var dregin norðureftir.
Suðurfrá var mjög hálend eyja. Hún lá illa í veg-
inum fyrir íbúunum þegar þeir fóru til veiðisvæðis
síns. Því sögðu þeir hver við annn: „Ef maður gæti
nú án nokkurra erfiðleika flutt eyjuna burt, þá kæm-
umst við betur að veiðisvæðunum okkar. Seiðkvæði
mundi áreiðanlega geta áunnið þetta“.
Þegar þeir voru að tala um þetta, sögðu tveir gaml-
ir menn: „Látum oss reyna að taka hana í slef.“
K’iviaritajak sagði: „Eg fyrir mitt leyti hef ánægju
af henni, ef þið reynið að taka hana á slef, skal ég
halda henn til baka frá meginlandinu."
Morgun einn er veðrið var fagurt, sögðu Nivinga-
silernak og Nivfigfarsuk: „Látum oss nú samt sem
áður reyna að slefa henni“.
Þar sem þeir ekki höfðu annað, tóku þeir hár af
litlu bami, sem þeir notuðu fyrir dráttartaug aftur
á móti hélt K’iviaritajak við hana frá meginlandinu
með ól af eiri. Síðan sungu þeir seið yfir hinni miklu
ey til þess að gera göt í hana og er þeir kváðu seiðinn
komu þar göt á hana. Þvínæst sungu þeir seið yfir
hárinu og ólinni sem við það uxu bæði á lengd og
digurð.
Þegar þeim þótti böndin hæfileg, drógu þeir þau í
gegnum götin og sungu og sungu aftur og festu þau
í einæringa sína.
Þvínæst reyndu þeir með töfraþulum að losa hana;
en þegar hún losaði sig með brakandi gný, togaði
K’iviaritajak til sín landmegin.
Um leið og þeir drógu úteftir, strekktist hárið og
varð sterkara og sterkara, en ólin frá meginlandinu
varð mjórri og mjórri um leið og hún strekktist, og
loksins slitnaði hún-
En Nivfigfarsuk og Nivingasilernak drógu eyna
undir stöðugum söng, fyrst langt út frá landi og síð-
an fram með ströndinni norðureftir. Þá heyrðist
söngur frá hinum háu Kúnarsfjöllum, að hér eftir
skyldu þau vera hæst á suðurlandinu.
Þeir héldu áfram að draga er nóttin datt á og
stönzuðu loks fyrir utan Ilulissat (Fjalljakafjörð,
Jakobshavn) þar sem þeir létu eyna standa. Og einn-
ig hina sömu nótt snéru þeir aftur suðureftir.
Þessvegna liggur eyjan stóra (K’ekertarssuak)
Bjarney, lengst í norðri alveg úti fyrir meginland-
inu og hafið þarna fyrir utan ströndina hefur grynnk-
að af því eyjan stóra fór þessa leið.
*) Godthaab.