Samstaða gegn her í landi - 01.02.1974, Page 5

5
GRYLA GAMLA ER DAUÐ
í þesaari grein verÖa rakt-
ar nokkrar kunnar staöreyndir,
annars vegar um ástandiö x heim-
inum fyrir svo sem 20-25 árum
og hins vegar um ástandið nú.
Af þessum staðreyndum veröa síö-
an dregnar nokkrar einfaldar á-
lyktanir. Þeir, sem hafa þegar
gert sér grein fyrir þessum
staðreyndum og merkingu þeirra,
finna sjálfsagt enga nýja speki
x greininni.
Kalda stríðió
Fyrir 20-25 árum voru sjálf-
stæð ríki í heiminum miklu færri
en nú. Þannig bættist 60. aö-
ildarríkið í hóp Sameinuðu þjóð-
anna í september 1950. Aðeins
4 Afríkuríki voru meðal þessara
60. Ríki Norður-Ameríku og Evr-
ópu, að Sovétríkjunum meðtöldum,
voru allsráðandi á alþjóðavett-
vangi. Bandaríkin höfðu sloppið
tiltölulega vel frá heimsstyrj-
öldinni og voru óumdeilanlega
orðin voldugasta ríki heims sök-
um efnahags- og hernaðarlegra
yfirburða.
Á þessum árum skiptust flest
sjálfstæð ríki heims í tvær
fylkingar, sem stóðu gráar fyrir
jiárnum hvor gegn annarri . Skipt-
ingin réðst fyrst og fremst af
afstöðunni til hins svokallaða
heimskommúnisma, sem laut ótví-
ræðri forustu Sovétríkjanna.
Hlutléysi var tiltölulega sjald-
gæft og taldist nánast til sér-
visku . Þá giltu svo sannarlega
hin fleygu orð:"Sá sem ekki er
með mér, hann er á móti mér."
Þessi sterku skil á alþjóða-
vettvangi endurspegluðust í
innanlandsmálum flestrá ríkja.
Kommúnistaflokkurinn var að
vxsu bannaðujr í forusturíki hins
svokallaða vestræna heims, Banda-
ríkjunum, og mörgum eru í fersku
minni ofsóknir makkartíismans
gegn nokkrum sérvitrum vísinda-
og listamönnum, sem neituðu að
fylgja hjörðinni kringum þá.
í ýmsum löndum Vestur-Evrópu
störfuðu hins vegar kommúnista-
eða sósíalístaflokkar, sem að-
hylltust m.a. alþjóðahyggju
sósíalismans og litu á Sovét-
ríkin bæði sem fyrirmynd og
forusturíki sósíalismans í heim-
inum. Þótt þessir flokkar væru
að vísu yfirleitt ekki bannaðir,
reyndu aðrir stjórnmálaflokkar
að einangra þá eftir beztu getu
og kölluðu sig gjarnan "lýðræðis-
flokka" til aðgreiningar. Ein-
staklingar úr "komma"-flokkum
voru mjög litnir hornauga hvar
sem þeir fóru og jafnvel bein-
línis ofsóttir. Börn góðborgar-
anna híuðu á krakka, sem höfðu
slysast til að eignast meinta
komma að foreldrum.
Þetta var vissulega tímabil
öflugs áróðurs og afdráttar-
lausrar skoðanamyndunar á báða
bóga, og mun það hafa valdið
nafngiftinni "kalda stríðið".
Áróðursvélar Vesturlanda otuðu
að íbúunum svokallaðri Rússa-
grýlu , sem var sko alls ekki
nein fegurðardrottning þess ó-
frýnilega kynstofns. Okkur var
sagt, að Rússar væru firna vond-
ir menn, sem ætluðu að leggja
undir sig heiminn með góðu eða
illu. Hafði Stalín þó lítið
annað til saka unnið á alþjóða-
vettvangi en að halda sig við
þau hrossakaup, sem hann hafði
gert við Roosevelt og Churhill
m.^a. í Jalta í febrúar 1944 .
Hér skal þó ekki fjölyrt um það,
hvort rússagrýla kalda stríðs-
ins hafi átt sér einhverja stoö
í veruleikanum; hitt er alla-
vega staöreynd, að æðimargir
urðu til að trúa á grýluna.
En síðan þetta var, hefur
æði margt breyst, þótt ekki
viröist allir ^era sér fulla
grein fyrir.þvi.
Ný vatnaskil
Fjöldamargar fyrrverandi ný-
lenduþjóðir hafa öðlast sjálf-
stæði: aðildarríkjum Sameinuðu
þjóðanna hefur t.d. fjölgað um
róflega helming síðan 1950.
Hin nýju ríki (þróunarlöndin)
láta mjög til sín taka á al-
þjóðavettvangi og hafa gerbreytt
öllum vatnaskilum þar. Afríka,
Asía og Suður-Ameríka eru ekki
síður vettvangur heimsviðburða
en eldri valdamiðstöðvar.
Þróunarlöndin hafa langflest
kosið sér hlutleysi í alþjóða-
málum, eða m.ö.o. að leiða hjá
sér valda- og áróðursstríð risa-
veldanna eins og það var til
skamms tíma. Jafnvel þau, sem
hafa valið sér sósíalískt þjóð-
skipulag innanlands, hafa ekki
gert formleg bandalög við for-
usturíki sósíalismans (sbr. t.d.
KÚbu); Þetta hefur átt sinn
þátt í að riðla hinni gömlu
fylkingaskipan, þar sem allt
snerist um afstöðuna til Moskvu
og Washington. __ Dæmið um hlut-
leysið hefur snúist við, þannig
að nú telst það nánast til sér-
visku,-í samfélagi þjóðanna, eða
jafnvel undirlægjuháttar,að vera
ekki hlutlaus.
»Heimskommúnisminn«
Það sem áður var kallað heims-
kommúnismi, er nú varla til
lengur, hvort sem mönnum líkar
betur eða verr. Fjölmennasta
þjóð veraldar, Kínverjar.
keppir um forustu í hinum sós-
íalíska heimi við Sovétríkin.
Þessi tvö ríki hafa alið með
sér aigeran fiandskap. Ýmis
sósíalistaríki reyna að sigla
sinn eigin sjó án þess að hlýða
£ blindni fyrirskipunum herr-
anna í Moskvu eða kollega
þeirra í Peking.
Svipað gildir um hina alþjóð-
legu hreyfingu sósíalismans.
Kommúnista- eða sósíalistaflokk-
arnir á Vesturlöndum, sem áður
"dönsuðu á línunni" frá Moskvu,
hafa ýmist dáið drottni sínum,
tapað öllu fylgi eða gerbreytt
stefnu sinni að þessu leyti.
Risið hafa upp öflugir sósía-
listaflokkar, sem halda uppi
óvæginni gagnrýni á Sovétríkin
og stefna að eigin sósíalisma,
er taki mið af aðstæðum í við-
komandi landi án þess að apa
neitt hrátt eftir erlendum fyr-
irmyndum. Auk þess hefur komið
fram sósíalísk stjórnarand-
staða austan tjalds, fyrir utan
þá andstöðu, sem afneitar
sósíalisma og fjölmiðlum Vestur-
landa verður tíðræddast um.
»Lýðræðisöflin«
Um leið og eining heimskomm-
únismans hefur farið forgörðum
með þessum hætti, hafa svipaðar
breytingar orðið meðal "lýð-
ræðisaflanna". I sjálfskipuðu
höfuðvirki lýðræðisins, Banda-
ríkjunum, hefur seint og um síð-
ir risið upp öflug stjórnarand-
staða, sem snýst um veigamikinn
málefnaágreining, en ekki andlit
á sjónvarpsskjá eða gervistjórn-
málaflokka. Þessi stjórnarand-
staða hefur m.a. flett ofan af
baráttu Bandaríkjastjórnar gegn
vindmyllum hins horfna heims-
kommúnisma og sýnt fram á, að
þar er í raun og veru verið aö
berjast fyrir allt öðru en hug-
sjónunum fögru, sem eru hafðar
að yfirvarpi. Andstaðan gegn
stríðsrekstri Bandaríkjastjórn-
ar í Víetnam hefur orðið svo öfl-
ug, að slíks munu fá eða engin
dæmi £ mannkynssögunni; yfir-
leitt hafa forsvarsmenn þj:óða
ekki lagt út £ kostnaðarsamar og
blóðugar styrjaldir nema þjóðin
hafi getað talist sæmilega ein-
huga að baki þeim.
"Lýðræðis"-eða borgaraflokkar
Vestur-Evrópu hafa l£ka breytzt.
Þannig hafa a.m.k. flestir
þeirra löngu hafnað kenningunni
um heimskommúnisma Sovétrikjanna,
sem muni hrynja saman innan frá,
ef hann og allir áhangendur hans
séu einangraðir nógu vendilega.
Jafnhliða hafa' þeir dregið mjög
£ efa forræðisrétt Bandar£kjanna
£ svonefndum vestrænum heimi.
Sjálfsagt veldur ■ V£etnamstr£ðið
þar mestu um, en upp á siðkast-
ið hafa bæst við heldur ógeð-
felldar fregnir um spillingu og
fleira góðgæti £ stjórnkerfi
Bandar£kj anna.
Nátttröllin
Það sem hér hefur verið sagt
um sinnaskipti borgaralegra
aðila á Vesturlöndum, á við um
langflesta þeirra. Sumum hefur
þó orðið um megn að endurskoða
afstöðu s£na £ ljósi nýrra að-
stæðna; fyrirhafnarminnst er að
stinga hausnum £ sandinn og halda
sér fast £ barnatrúna. í £slensk-
í £slenskum þjóðsögum er sagt frá
nokkuð hliðstæðum fyrirbærum,n-
sem nefnast nátttröll.
Natttröll kalda strfðsins eru
enn býsna mörg, þótt þeim fari
sem betur fer fækkandi. Meðal
dagblaða eru þau t.d. fágæt;
hjá stærri þjóðum verður að
leita nátttrölla £ hópd stað-
bundinna smáblaða úti á landi.
í íslandi bregður hins vegar svo
við, að helsta nátttröllið er
einmitt voldugasta dagblað
landsins.
Fáir skoðanabræður Banda-
ríkjastjórnar eru svo harðsvir-
aðir að t.d. v£etnamstr£ðið hafi
ekki haft einhver áhrif á skoð-
anir þeirra. Hér má þó finna
undantekningu á eyjunni okkar.
Fyrir u.þ.b. ári voru ýmsir
helstu utanrikismálaspekingar
Sambands ungra sjálfstæðismanna
spurðir um það á ráðstefnu,
hverju þetta fræga stríð hefði
breytt um skoðanir þeirra. Þeir
svöruðu með langlokum um stefnu-
og skoðanabreytingar Bandarikja-
stjórnar og ætluðu að lata þar
við sitja, þar til þeim var vin-
samlegast bent á hve sérkennileg
"sjálfstæðisstefna" birtist £
slikri frammistöðu. Svo sem al-
þjóð er kunnugt eru þessir sömu
menn iðnastir allra við að saka
aðra um meinta þjónkun við er-
lend stórveldi.
Helmingaskiptin
Breytingarnár frá þáverandi
til núverandi ástands eiga sér
auðvitað margvislegar rætur. Ein
þeirra felst £ afstöðu risaveld-
anna hvors til annars og til um-
heimsins. Málin hafa smám saman
þróast £ það horf að risaveldin
vilja eigna sér hvort sitt yfir-
ráðsvæði og forðast allar breyt-
ingar á helmingaskiptingu. í
þeim heilaga tilgangi svifast
þau einskis hvort á sinu svæði,
svo sem dæmin sanna: Guatemala
1954, Ungverjaland 1956, Dómini-
kanska lyðveldið 1965, Tékkósló-
vakia 1968, Chile 1973. Jafn-
framt l£ta risaveldin og þá eink-
um Bandarikjamenn á sig sem eins
konar sjálfskipaða alheimslög-
reglu, sem skuli berja niður all-
ar tilraunir til breytinga, hvar
sem er £ heiminum. Þannig virð-
ist Bandarikjastjórn telja lög-
gæsluumdæmi sitt ná um allan
heim, nema þá helst til sósia-
listarikjanna. Meðan kalda
striðið stóð sem hæst, sagðist
hún berjast með kjafti og klóm
fyrir "frelsi, lýðræði og sjálfs-
ákvörðunarrétti"þessara r£kja,
þótt l£tið færi fyrir baráttu
sömu stjórnar fyrir þessum fogru
hugsjónum annars staðar á hnett-
inum, þar sem barátta af hennar
hálfu hefði þó verið vænlegri
til árangurs (sbr. v£etnamstr£ð-
ið auk fyrrnefndra dæma). Nýja
asta dæmið um lögregluhlutverk
risaveldanna er annars str£ðið
við botn Miðjarðarhafs £ október
1973, þar sem þau tóku opinskátt
höndum saman til að tryggja sam-
eiginlega hagsmuni s£na.
Friösamleg sambúð
Kjarninn £ hinum óskrifaða
sáttmála um "friðsamlega sam-
búð" risaveldanna er eftirfar-
andi boöorð: "Þú mátt gera hvað
sem þér sýnist á þ£nu yfirráða-
svæði, ef þú leyfir mér að ráðsk-
ast með m£na undirsáta". Þetta
hefur s£ðan verið staðfest á
táknrænan hátt með faðmlögum
N&B og á raunhæfari hátt með
samningum um alls konar sam-
skipti. (Mundi Nixon selja Rúss-
um hveiti £ stórum st£l, ef
hann hefði jafnmikla skömm á
þeim og Morgunblaðið?).
Þegar við hugleiðum þessa
hluti, skulum við ekki láta
blekkjast af þv£, að risaveld-
in kunna að sjá sér sameiginleg-
Framhald á bls. 7.
Kommúnistar kyngja H^mynd
kver ju er — Kissingers
líka í v4^&náiuir
Bjiitn
iV
• oevarnaWáV
ií»nto'<xShaí jr
99
Ui um -^dinúm vert,??. W.
Mjög góð viðbrögð fólkí
' “ndirskriftasöfnun
FINNAANDÍSERING”