Læknablaðið - 15.09.1982, Blaðsíða 43

LÆKNABLADID
221
Ragnar Danielsen'), Þórir Helgason'), Friðbert Jónasson2)
ÁHRIF KLÍNISKRA PÁTTA Á SJÓNUSKEMMDIR
HJÁINSÚLÍNHÁÐUM SYKURSJÚKUM Á ÍSLANDI
INNGANGUR
í fyrri grein voru birtar niðurstöður könnunar
á algengi sjónuskemmda og eggjahvítumigu
hjá um 80 % allra insúlínháðra sykursjúkra
(IHSS, Teg. 1.) á íslandi (1).
Almennt er nú talið að orsakir sjónu-
skemmda hjá sykursjúkum megi rekja til
hinna fjölþættu efnaskiptatruflana sjúkdóms-
ins (2, 3, 4).Upphaf og próun sjónuskemmda er
einstaklingsbundin og má pví ætla að ýmsir
pættir kunni að hafa hvetjandi eða letjandi
áhrif. Hugsanleg áhrif erfðapátta hafa komið
fram við HLA-rannsóknir, m.a. hér á landi, en
aðrir hafa engin slík tengsl fundið (5). Áhrif
blóðsykurstjórnunar á sjónuskemmdir hafa
einnig verið umdeild (6, 7, 8). Tilgangur núver-
andi rannsóknar var að kanna ýmsa klíniska
pætti er gætu haft áhrif á efnaskiptastjórnun;
p.e. blóðsykursgildi, tíðni heimsókna á Göngu-
deild sykursjúkra, líkamspungi og dagleg insú-
linnotkun og hugsanleg áhrif pessara pátta á
próun sjónuskemmda. Áhrif aldurs sjúklinga
við greiningu sykursýki voru einnig könnuð.
EFNIVIÐUR
í áður birtri grein voru kynntar niðurstöður
rannsóknar á algengi sjónuskemmda hjá 212
insúlínháðum sykursjúkum hér á landi er
höfðu verið augnbotnamyndaðir (1). Núverandi
rannsókn byggist á 149 pessara sjúklinga, er
höfðu haft IHSS í 5-9 ár (48 sj.), 10-19 ár (58
sj.) og 20 ár eða lengur (43 sj.). Þessum premur
hópum var síðan aftur skipt í pá er voru með
eða án sjónuskemmda. Sjúklingar er höfðu
haft IHSS í 0-4 ár (63 sj.) voru ekki teknir með
í núverandi könnun par sem sjónuskemmdir
reyndust nánast ópekktar fyrr en eftir 6 ára
sjúkdómstíma (1).
Hjá hverjum sjúklingi var reiknaður út
meðal miðmorgunsblóðsykur, fjöldi heim-
sókna í Göngudeild sykursjúkra, kjörpyngdar-
hlutfall (samkvæmt stöðluðum pyngdar- og
hæðartöflum Kemsley’s) og meðal insúlínnotk-
t)Göngudeild sykursjúkra, Landspítalinn, 2) Augndeild
Landakots. Barst ritstjórn 08/03/82, sampykkt til birtingar
16/04/82 og sent í prentsmiðju 16/04/82.
un á dag, fyrir árstímabilið áður en augnbotna-
myndataka fór fram. Þessir pættir voru síðan
kannaðir með samanburði á sjúklingum með
eða án sjónuskemmda í hverjum sjúkdóms-
tímahópi.
Tölfræðilegur samanburður var gerður með
Student’s t-prófi.
NIÐURSTÖÐUR
Heildarniðurstöður eru dregnar saman í Töflu
I.
í 5-9 ára sjúkdómstímahópnum reyndust 9
(18.8%) af 48 sjúklingum vera með sjónu-
skemmdir, par af voru 6 karlkyns. Sjúklingar
með sjónuskemmdir höfðu haft sykursýki
marktækt lengur en peir er voru án augnbotna-
breytinga (7.7 ±0.3 á móti 6.7 ± 0.2 ár, p<
0.05, mean±S.E.M.). Sjúklingar með sjónu-
skemmdir voru einnig marktækt eldri við
greiningu sykursýki en peir er voru án breyt-
inga (30.9±4.3 á móti 19.5±2.1 ár, p<0.025).
í 10-19 ára sjúkdómstímahópnum voru 27
(46.6 %) af 58 sjúklingum með sjónuskemmdir.
í pessum hópi höfðu sykursjúkir með sjónu-
skemmdir einnig tilhneigingu til pess að vera
eldri við greiningu (p < 0.10); peir mættu
marktækt sjaldnar til eftirlits í Göngudeild
sykursjúkra (p<0.05) og höfðu að jafnaði
hærri meðaltals blóðsykra en peir er voru án
sjónuskemmda, pótt sá munur væri ekki töl-
fræðilega marktækur. Tilhneigingu í fylgni
sjónuskemmda við pessa tvo síðast nefndu
pætti mátti einnig sjá í 5-9 ára sjúkdómstíma-
hópnum.
í > 20 ára sjúkdómstímahópnum reyndust
33 (76.7 %) af 43 sjúklingum hafa sjónu-
skemmdir. Sjúklingarnir tíu í pessum hópi er
voru án sjónuskemmda notuðu marktækt-
minna insúlin að meðaltali daglega en peir er
voru með sjónuskemmdir (p< 0.005). Öfugt
við pær niðurstöður er fengust í fyrri sjúk-
dómstímahópunum reyndust pessir sömu sjúk-
lingar vera marktækt eldri við greiningu
sykursýki en peir er höfðu augnbotnaskemmd-
ir (30.4 ±4.0 á móti 19.6 ±2.0 ára, p<0.02).
Sjö pessara tíu sjúklinga voru konur.