Ingjaldur - 17.12.1932, Page 1

I. írg.
INGJALDuR
„lngjalduru.
þaft er mesta furöa hvað Ingj-
aldur liflr. Hann rær fyrat og
fremst einn á báti. það er að
segja: enginn maður leggur hon-
um fé eins og öðrum stjórnmála-
blöðum landsina. 1 öðru lagi
fylgir hann engum stjdrnmála-
málaflokki óskiptur eins og venj-
an er. Hann fylgir að vísu helst
Sjálfstæðisflokknum, en þó þann-
ig að hann er að eins í sam-
vinnu við hann um það, sem
honum þykir rétt og lítur svo á
að íhaidssamari fylkingararmur
flokksins ráða of mlkiu og að
nú sé kominn tfmi til þess að
bæta úr þessu. Hann telur vera
komin straumhvörf í . póiitisku
lífl þjóðarinnar. Öfgamennirnir
eiga að kveðast niður á báða
bóga. Sjálfstæðlsflokkurinn, sem
hefur hið heilbrigða frjálsræði og
einstaklingsframtak fyrir megln-
hugsjón á að endurskapast og
líta meirs «n verið hefur til
hinna bágstöddu í þjóðfélagi voru.
þetta á alis ekki tremur að vera
mál Kommúnistaflokksins eða
Jáfnaðarmannaflokksins en Fram-
BÓknarflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins, heldur á að eins að
vera deilan um hver leið sé
hepþilegust að markinu þegar
tll lengdar lætur og líklegust til
þess að ala upp þ/óðnýta, mikil
hœfa borgara. Og þar tel ég hug-
sjón Sjálfstæðismannna um víð-
tækt frjálsræði lang líklegasta.
Sjáltstæðismenn verða að hlusta
á rödd timanna og reyna að
skllja það mál er hún talar, áður
en það er of seint.
Kynslöðin, sem nú lifír gerir
meiri kröfur til lifsins en sú
kynslóð sem er horfín og að
hverfa. Og það er bæði eðliiagt
og sjálfsagt.
Paningarnlr hafa lækkað f
verði segja menn og benda á
hlð mikla gengishrun.
En raunverulega hafa þeir á
stðari tfmum hækkað svo í
verðl, að til þess eru engin
dæmi.
Og þess vegna er von að þeir
sé enn meiri keppikefll, en
nokkurntíma áður ( sögu mann-
kynslns. *
Pví hvað fékst áður og hvað
fœst nú fyrir peninga?
Athugið. það.
Áður fengu menn lítilsháttar
Veggfóður
stórt úrval fæst í
Steinum.
Vestmannaeyjum,
betri mat og föt en almenningur
og betri húsakynni.
Nú fá menn fyrir peninga sína
svo mýmörg þægindi, sem aldrei
þektust áður, að of langt yrði
upp að telja nema örlítlð brot
af þessu. Ég sleppi því — allir
þekkja það.
Æflkjör mannanna hljóta —
jafnvel fjárhagslega — ávallt að
vera misjöfn hvernig sem þjóð-
skipulagið er. þelr sem eru hæfi-
leikameiri en aðrir á hverju svlði
sem er, hvort sem] þelr t. d. eru
betri verKfræðingar, betri lista-
menn, betri iðnaðarmenn en
aðrir fá ávallt og munu ávallt fá
vinnu 8tna betur borgaða. Engin
þjóð getur haldið öðru uppi og
Rússar eru nú þegar horfínir að
þessu. það þýðir ekkert að líta
altaf upp i himininn á lelð sinni
heldur miklu fremur niður fyrir
fætur sínar.
En hver er lelðin til þess að
menn geti almennt notið þessara
lífsþæginda enda þótt menn séu
f tölu þeirra, sem haía vekki
komist áfram í lífínu" og séu
snauðir af þesia heims gæðum ?
Ég hefl alltaf sagt að ég væ.i
samferða jafnvel kommúnistum f
sumu, hvað þá öðrum pol. and-
stæðingum. sLinnet er Bolsi»
sagði viuur minn Helgi Bene-
diktsson einu sinni. Ég á sam-
leið með þeim í því að vilja
koma upp stöðum þar sem efna-
lausir menn eða efnaiitlir hafl
ókeyp's eða mjög ódýran að-
gang að þæglndum nútímans
sem nú ern einka-hlunnindi hinna
efnuðu.
Ég var aðelns búinn að vera
hér 2 eða 3 ár þagar ég fór að
vekja máls á lesstofu almennings
hér í bæ. Ég hafði í huganum
og hefí enn stórt og fagurt hús
með hlýjum, fallegum herbergj-
um og einum stórum lestrarsai,
þar sem hver maður getur setið
og lesið sér til gamans og fróð-
leiks. Ég bjó einu sinni til upp-
drátt að þessu húsi. þangaö má
enginn koma nema að hann sé
áður búinn að fara úr vinnuföl-
um sínum, þvo sér og raka.
þar má enginn maður vera eða
fá inngöngu sem er með drykkju-
læti eða drykkjuvaðsl.
þetta hús yrði menningarstofn-
un Eyjannna og mundi bera líf-
gróður í sálir þeirra f stað ili-
gresislns, sem þeir llfa nú mest-
megnis á.
Hefði ég feng'ð einn mann
með mér mnndi ég hafa reynt að
berjast betur fyrir þessu. Eftir
að ég reynd' það kom lesstofa
17. desember 1932.
sjómanna (K. F. U. M.) sem er
að vísu velmeint spor i áttina,
en alt of lítið. Hér eiga menn
»ð vera stórst'gir. Og melra en
það. Menn eiga að vera stór-
huga og hér á enginn stjórn-
málakritur aö koma að. Allir
flokkar manna eiga að taka hönd-
um saman um þetta. Mér skal
vera ánægja að taka í hendina á
J R. og þ. V. til samtaka í þessu.
Skoðið það sem „dægurbaráttu-
mál“ þó að við hlnir lítum frem-
ur á það sem einn lið í endur-
bótastarfsemi bygðri á því skipu-
lagi, sem við teljum bezt eins og
sakir standa.
Hefji menn sig yfir dægur-
þrasið og taka höndum saman
um gott og þarft verk.
Eftir að útgerðin er byrjuð á
ári komanda og hiuar pólitisku
öldur fara — vonandi — að
Iægjast eitthvað mun ég (að öilu
forfallalausu) vekja aftur máls á
þessu og vita hvað mér verður
ágengt uœ að fá almenn samtök
til þess að hrinda þesssu áfram.
Ég sagði í upphafluu að það
væri mesta furða hvað „Ingjaldi"
entist Iangur aldur. Ekki er það
þó vegna þess að eitt blað œiti
ekkl að geta þrifíst Jhér í bæn-
um og ekki af þvf að hann sé
verri en blöð svona yfirleitt. En
það er vegna þess hve þeir eru
margir hér, sem aldrci lesa
nokkurn skapaðsn hlut og þeir
líka margir, seoi eru svo ófélags-
lýndir, að þeir tíma ekki að eyða
tuttuguogflmmeyríng í blað. þyk-
ir það „alt of dýrt“. Ég er búinn
að kanna þetta dálítið að gamni
míuu síðan ég fór á stað með
þetta og veit hér um Dil um
hverjir kaupa að staðaldri og
hverjir aldrei. það eru menn úr
öllum fíokkum, sem kaupa blað-
ið. Hins vegar margir, sem
aldrei kaupa það. En þó að
þetta sé nú ekki vansalaust fyrir
Vestmannaeyjinga að blað skuli
varla geta þriflst hér þó að
vinnan við það sé gefín, er hitt
þó meirl vansi hve áhugalausir
menn eru um opinber mál. Ég
segi ekkert um það að menn
láti pólitisku deilumálin elga sig.
það er í rauninni ekki fyriraðra
menn að eiga við þau nú á dög-
um, en þelm sem stendur alveg
á sama um allar skammirnar og
ag allt aurkastið. En um bæjar-
málin er ailt öðru rnáli að gegna.
þar eiga menn að hrista af sér
slenið og láta eltthvað til sín
heyra. því enginn er svo grunn-
15. tbl.
hygginn að ímynda sér að ein-
ungis bæjarstjórnarmenn hafi vit
á að leggja til þeirra mála.
þetta þarf að breytast. Ég vona
að gagnfræðaskólinn hér ali upp
einhverntíma upp þá Vestmanna-
eyinga, sem vllja og geta ritað
um mál bæjarlns. þó mundi það
verða ádeilulaust af mér enda
þótt þeir stældu ekki rithátt eða
sannsögli síns núverandi læriföð-
urs i blaðamensku.
Að svo mæltu kveður „Ingj-
aldur" Vestm.eyjinga fyrst um
sinn. Ritstj. hefur varið hvíidar-
timum sfnum til hans nú um
nokkuð Iángt skeið og þykir nú
gott að tá nokkurt „jólafrf*.
Lífið og lí/ssiör/in.
Svar við „Lifið og Iögina í
12. tbl. „Ingjalds*
Höfundurinn, sem er sjálfur
ritstjórinn, vill lata beita Bömu
rannsókn víð ljósmæður og iækna
ef konan fær barnsfarasótt, eins
og þegar kveikt er í húsi. Sann-
prófa hver só valdur að þessu..
Rannsóknardómarinn er á ferðinni.
Orsök þarf að flnnast, til að fyrir-
byggja verkunina, og má að því
leiti segja að viðleitni hófundarins
sé góð. Barnsfarasótt er hfshættu-
legur sjúkdómur, sem langan tima
tekur að batna.
Ég er íullviss, að dómarinn,
myndi íðuglega dæmn saklausan
fyrir sekan, giöra það sem hann
má ekki gjöra og á ekki að gjöra.
ef lögin væru sniðin eftir Salo-
monsens alfræðibók, séifræðings-
ins sem þar skrifar, og aá laga-
stafur talinn öskeikuil og eftir
hónum einkum dæmt.
Fullviss er óg þess, að engin
Ijósmóðir eða læknir, sem vitja,
sængurkvenna, fari þangað með
þeim ásetningi, að kveikja í kon-
unni, eða færa henni neista skað-
legs sóttarelds. Á hinn bóginn
geta alllr skilið, sem skilja viija,
að kjör sængurkvenna eru mjög
ólík, stundum vegna fátæktar
hörmuleg hvað sriertir alla aðbúð
og þrifnað, húsakynni hrakleg.
Likamsþol kvennr og viðnám þeirra
gegn sóttum er misjafnt á ýms-
um tímum.
Læknum og ljósmæðrum . er.
kennt, að gæta ítrasta þrifnaðar við
yflisetur, í heimahúsum og á
sjukrahúsum. Fæðingastofnanir
kenna og bieiða Ut um iöndin
þekkingu til varrtar sjukdómnum.