Ingjaldur - 17.12.1932, Page 2

2
ingjald;ur
Þær stofnanir, sem beat eru út-
búnar, viðhafa þrifnað í rikustum
mæli, hafa samt orðið að kljást
við sjúkdóminn. Hvernig víkur
þessu við ? Barnsfarasótt orsakast
ekki aðeins af óvarkárni lækna og
ljósmæðra í því að viðhafa hrein-
iæti, heldur einnig og eigi síður af
viðnámsskorti kvenna gegn sóttar-
kveikjum, og því, hvernig þær eru
fyrirkallaðar.
Konur eru iöuglega búnar fá
sóttina, sóttin byrjuð, þegar lækna
og Ijósmæðra er vitjað til þeirra.
Jafnvel þó ítrasta hreinlætis sé
gætt við aðgerð á konum, þó allt
só gert til að fyrirbyggja veikina,
gerir hún samt vart við sig, og
á svo að refsa læknum og ijðs-
mæðrum, sem bru við fæðinguna,
Bem hefur þennan leiða sjúkdóm i
ettirdragi, þó þau hafi hreinar
hendur ? Má þá ekki refsa konunrii
fyrir það, hve litið viðnám hún
heíur ? Hvortvegpja væri iafn
rangt og fjarstætt. Að vísu mun
því aðeins dæint til refsingar aÖ
brot sö framið og sannist. Fyrir
vítaverða óvarkárni ber að refsa.
Höfundurinn tiinefnir fæðingar-
deild Landspítalans í sambandi
við sjúkdóminn. Hvaða fæðingar-
deild getur hann nefnt mór í þess-
um heimi þar sem sjúkdómurinn
kemur aldrei fyrir og gæti ekki
komið fyrir ? Ég þekki samvisku
semi lækna og ijósmæðra á þess-
arí stofnun, óg þekki formann
Btjörnar hans að röggsemi gegn
aóttarvörnum. Sannfærður er ég
þess, að allt er geit til varnar
konum gegn honum. Hitt má öll-
um skiljast, að eigi er á þeirra
vaidi að fyrirbyggju, að á deildina
komi kona með sóttina i byrjun,
veikluð og þollítil kona, illa fyrir-
kölluð, sem er miklu næ.nari íyr-
ir veikinni en hraust kona.
Sú best útbuna og í alla staði
fullkomnasta fæðingardeild, sem
óg hefi séö, var í Paris. far voru
einangraðar konur hver í sérher-
bergi, «em höfðu veikina, og satt
að segja vaknaði hjá mér sú
spurning, hvernig á því gæti stað-
ið, að veikin væri hér, þar sem
hreinlœtið var í ríkustum mæli,
en ekki í sóðaskapnum, eins og
læknar kynnast honum sumstað-
ar. Ég hefl verið við yfirsetur á
fátæktar- og sóðaheimilum, þar
Bem ékki var hægt að fá nema
óhreint vatn til handlauga, óhreina
handþurku allt. óhreint á rúmi,
gölfiö eins og i sóðalegri sjóbúö.
Aðgerðin var óumflýjanleg í sömu
svipan, vegna lífshætrn konunnar.
Ég get ekki þakkað það dyggð
lækna og Ijósmæðra, þó konur
Bleppi við sýking undir líkum
kringumstæðum, má öllu frekar
þakka þaÖ þoli þeirra og ónæmi
gegn sóttkveikju Óhreininda.
Skoðanir lækna á upptökum og
orsök veikinnar hafa mjög breyst
á seinni áium. Hreinlætið er
veigamesti þátturinn til varnar
veikinni, þó það sé ekki einhlítt,
Viðnám kvenna og því, hvernig
þær eru fyrírkallaðar, má síst fa
öllu gleyma, hvað sem Salomons-
sens alfræðibök segir.
Hér vantar uú ekki lög um á-
byrgð lækna, eins ströng eða
strangari en í sjálfri Danmörku.
Sjá lög um lækningaleyfi, um
réttindi og skyldur lækna og ann-
ara, sem takmarkað lækningaleyfi
hafa, nr. 47. 1932. Hægt er að
refsa læknum íyrir íkveikju af
ráðnum hug, enda væri voði vís,
ef svo væri ekki.
Ól. Ó. Ldrusson
Athugasemd
Það er ekki rannsakað eingöngu
þegar „kveikt er i“. Rannsökn er
hafin þó aðeins kvikni i og engin
ásLæða sé að alita að um íkveikju
sé að ræða. Lög um „réttiudi og
skyldur lækna o. íl.“ hafa lítil á-
kvæði og loðin um ábyrgð lækna
en mörg og ákveðin um „skottu-
lækna". Er þó vissa að ýmsir
læknár eru og hafa verið tæplega
á við meðal „skottulækna* sem
kallaðir eiu. í alfiæðiorðabækur á
að mega sœkja „löggíltan" fróðleik
og virðist mér hér.lækir ekki
heldur neita að óþrifnaður geti
oft verið örsök barnsfarasóttar.
Mér virðist aðallega vera um
þá raunnýtu spurningu að ræða:
getur rannsókn leitt í Jjós hvort
um vítaverðan trassaskap læknis
eða Jjósmóður er að ræða.
Af verkunum skul-
ið þið þekkja þá
Á síðast ii&num vetri, var
á fundl í stjórnmálalél. þói skamar,
stofnað kaupfélag, er hlaut nafnið
Kaupfélag Alþýðu. Var eftir því
sem ég veit bezt, smalað í félag
þetta, eins sau&laust og hægt var
eldri og yngri, giftum og ógiftum.
Allir voru sjálfsagðir að vera
me& í þessu fyrirtækji, aem í
framtíðinni átti að gefa mönnnm
álitlegan arð.
Félag þetta tók til starfa seint
á s. 1. vertið. Ekki gerði félagið
atór vöruinnkaup til að byrja
með, enda var það þess e'gi
öflugt, því yflrleitt var félag þetta
stofnað af mönnum, er eigi
höfðu peninga afiögu til þesa að
atyrkja með fyrirtækið.
Ég hygg a& yflrleitl hafi Vöru-
bílastöðinn, setið fyrir þeim akstri
er félagíð hafði yflr að ráða í
sumar, a. m. k. ef ekki hefur
verið um miicla keyrslu að ræða.
(Sama fyrirkomulag og hjá
Bænum).
Fyrir nokkrum vikum pöntuðu
K. f. Verkamanna og K. f. Alþýðu
kol í félagi handa félagsmönnum,
með það fyrir augum, að láta
fétag8tnönnum þau eitthvað ódýr-
ari í té, heldur en þeir annars
hefðu fengið þau annarsstaðar.
Um líkt leyti og von var á kola-
skipinu, hringdi stöðvarstjórinn
i Vörub'lastöðinni. til kaup'élags-
stjórans i K. f. Alþý&u, og spurði
hann hvort Vörubílastöðin myndi
ekki fá aksturinn á kolunum,
þegar farið væri að skipa þeim
upp, og taldl kaupfélagsstjórinn
engsn efa á því. Sagði *töðvar-
stjórinn mér, strax frá þessu sam-
tali, og vissum við ekki annað,
en við fengjum aksturinn á kol-
unum.
Áð kvöldi hins 28. okt. sl.
kom ég inn á stöðina, og þar
er því strax slett framan í mig,
að bærilega heíðu kratarnir reynst
mér með kolaaksturinn, sem sé,
að ég fengi ekkert af honum,
„þeir eru víst að borga þér fyrir
aksturinn á kerlingunum, sem
þú keyrðir fyrir þá um síðustu
alþingiskosningar ?“ Ég svaraði
ekki þessu, en spyr þess í stað,
hverjir hafi fengið keyrsluna á
kolunum. Ei mér þá sagt, að
það sé bíll Högna í Vatnsdal
og bíll, sem var og er eign H f.
Freyr. þá hætti mér nú að standa
á sama. Hvað hafði nú H. f.
Freyr, gert fyrir alþýðu þessa
bæjar ? Ég fer að athuga málið,
og finn það. Hann hafði lækkað
kaup verkafólks sem vann þar,
og í ofanálug ekki greitt þvi,
það sem lofað var. (þetta hefi ég
heyrt). Mjög fallegt, af verka-
lýðsforingjum hugsa égl! þarna
má nú segja, að farið sé eftir
kenningum Biblíunar. „Launa þú
ávalt ilit með góðu“.
þegar ég kom heim til mín,
berst þetta í tal og var ég eigi
ánægður með það að bíll frá
H. f. Freyr, skuli fá þennan
akstur, en ég, sem er félagsmaður
og þar a& auki atvlnnuiaus, skuli
ekki fá aksturlnn. í*á er mér
sagt, að biistjórinn sé iélagsmað-
ur eins og ég, og eigi bíiinn
sjálfur, en ekki H. f. Freyr. Ég
trúði þessu ekki, og ieltaði mér
frekari upplýsinga. Komst ég þá
að því, a& umræddur bilstjóri á
ekki í bílnum, heldur en hinir
hluthafarnir í Freyr". Ég átti tal
um þctta við þorstein þ. Víglunds-
son, og sag&i hann mér, að þeir
hefðu eigi vitað annað, en um-
ræddur bilstjóri hetði átt bíiinn
einn. þetta getur vel verið satt.
En-samt á sér stað óhlutvendi
við úthlutun vlnnunar, því bil-
stjóri þessi er lögskipaður vigtar-
maður, og fekk hann vinnu við
að vikta kolin með 2,00 kr. um
tímann, en hann færannanmann
fyrir sig til þess að aka bílnum,
og er mér eigi kunnugt um hvort
sá maður er í K. f. Alþýðu.
Sést á þessum lið, að betur hafi
mátt skifta vinnunni niður, Enda
þótt mér sé það fyliilega ljóst að
ekki var hægt að láta alla félags-
menn hafa vinnu við þessi kol.
Ég hafði ekki hugmynd um,
að annar bilstjóri en ég af þeim
sem eru á Vörubílastöðinni, væri
félagsmaöur, fyr en þ. É. V. sagði
mér það sjálfur. Er sá maður
búsettur hér, á þrjú börn og
er það elsta 8 ára. þessum
manni var ekki heldur boðin
vinnan.
Éví er jafnan haldið fram, að
lausamenn hafi ekkl jafnan rétt
á við aðra um að fá vlnnu. Þetta
getur að einhverju leyti verið
rétt, en þó sé ég ekki neitt
réttlæti við það, að útiloka þá
alveg. Éví varla geta þeir lifað á
loftlnu. Og ekki gvnri neinn
vinningur af því, að þeir yrðu
að loggjast upp á atvinnulitla
heimilisfeður. Sjá aliir að ekkl
felst réttlæti í slíku.
Svo að ég vfkji nú aftur að
kolavinnunni, þá er ég þakklátur
þ. þ. V. vini mínum, fyrir þær
upplýsingar, að fieiri á stöðinni
hefðu átt rétt á vinnuni en ég.
Hann hefur nefnilega allt af
haldið því fram við mig, að
lausamenn þyrftu ekki mikið til
að lifa af, þar sem þeir þyrftu
ekki um annað aÖ hugsa, en
skrokkinn á sjálfum sér.
(Batnandi manni er bezt að lifa).
Ég get ekki ímyndað mér það,
að hinn nýi kaup'élagastjórl
Páll þorbjörnsson, ef hann ætlar
sér annars nokkurrar framtíðar
hér, fari upp á eigln spitur a&
ráða fólk til vinnunar. þess vegna
til ég víst, að einmitt þ. þ. V.
hafí leiðbeint honum við það.
þar sem þorsteinn tekur því
lausamann tyrir vigtarmann og
lætur sama mann, einnig hafa
akstur á kolunum (þorsteinn
vissl ekki annað, en að bilstjór-
inn ætti bíiinn einn). þá gct ég
ekki annað séð, en hann sé
farinn að líta eitthvað aftur í
tímann — tii sinna eigin lausa-
mensku ára, og ef hann hættir,
ekki við hálínað verk, þá hefl
ég von um, ef hann situr áfram
í ni&urjöfnunarnefndinni, a& hún
sýni ekki ekki elns mikla hlut-
drægni gagnvart lausamönnum
hér eftir, sem hingað til.
þegar ég átti tal vlð þorstein
um daglnn, þá hjó ég eftir einu
orði, er hann sagði. Vakti það
sérktaka eftirtekt mína, sökum
þess, að ég hefi oft heyrt hann
halda þvi fram á Verklýðsfundum,
að verkalýðnum væri ekkl óhætt
að láta skoðanir sínar í ljósl,
fyrir atvinnurekendum, því það
gæti kostað þá atvinnumissi. (Ég
býst við að fleiri muni eftir
þessum ummælum hans en ég).
Og sjálfur var hann hætt kominn
með GagnfræðasKÓlann, að hon-
um yrði víkið fra honum, af þvl
er hann sjálfur hélt fram, værl
af því, að hann hefði ekki haft
sömu skoðun á stjórnmálum og
þingmaðurlnn og hansfylgismenn.
Fanst mér í þá daga, sem hon-
um hafi ekki þótt þetta fagurt til
eftirbreytni.
þegar ég svo var að tala við
þorstein um daginn, þá lét óg
það í ljósi, að ég myndi, að ein-
hverju leyti reyna að borga það
misrétti, sem ég og minir félagar,
þóttumst verða fyrir al Kaup-
félagsins hálfu, með því að verða
afskiftir við vinnuna í kolunum.
þá segir þorsteinn:
„ Hajðu hœgt um þig, karlinn