Ný dagsbrún - 01.09.1973, Blaðsíða 4

Lánasjóður
íslenskra námsmanna
minnir á að umsóknarfrestur til að sækja um aðstoð úr
sjóðnum til náms á komandi vetri er eftirfarandi:
1. Vegna almennra námslána, sem greiðast í einu lagi
í janúar ti lmarz, til 15. október
2. Vegna ferðastyrkja til 15. október.
3. Vegna kandidatastyrkja til 15. október.
4. Hefjist námsár eigi fyrr en um eða eftir áramót er
umsóknarfrestur um námslán ogjeða ferðastyrki
til 1. febrúar.
Umsóknum skal skila á skrifstofu sjóðsins, Hverfisgötu
21, Reykjavík. Skrifstofan er opin mánudaga til föstudaga
frá kl. 13.00—16.00.
Lánasjóður ísl. námsmanna.
Lista- og menningarsjóður
Kópavogskaupstaðar
Verðlaunasamkeppni
1 tilefni 1100 ára afmælis Islandsbyggðar árið 1974, hefur
Lista- og mcnningarsjóður Kópavogskaupstaðar ákveðið að
efna til samkeppni um gerð útimyndar (skulptur). Vænt-
anlegri verðlaunamynd hefur verið valinn staður í garði
þeim, er myndast milli bygginga í lsta áfanga miðbæjar
Kópavogs.
Þátttakendur í keppninni getað leitað teikninga og upp-
lýsinga af svæðinu hjá Upplýsinga- og framkvæmdastofnun
miðbæjar Kópavogs, Álfhóísvegi 5, Kópavogi.
Frumdrög skal senda Lista- og menningarsjóði Kópavogs-
kaupstaðar, c/o Bæjarskrifstofur, Félagsheimili Kópavogs-
kaupstaðar, fyrir 1. marz 1974, merkt kjörorði, en nafn og
heimilisfang fylgi í lokuðu umslagi, merktu sama kjörorði
og frumdrög. Eingöngu verður opnað nafnumslag verð-
launaverks, önnur verk ásamt óopnuðum nafnumslögum
verða afhent að keppni lokinni gegn sönnun um eignarrétt.
Ein verðlaun verða veitt, að upphæð kr. 200.000,00.
Telji dómnefnd ekkert verk verðlaunahæft, fellur verð-
launaveiting niður.
Stjórn
Lista- og menningarsjóðs Kópavogskaupstaðar.
Tilkynning til bifreiðaeigenda.
I
Ljósaskoðun 1973
1. Athygli bifreiðaeigenda, sem mæta með bifreið
sína til skoðunar hjá Bifreiðaeftirliti ríkisins, skal
vakin á því, að þeir þurfa að framvísa vottorði um
Ijósaskoðun frá bifreiðaverkstæði, sem hefur lög-
gilta ljósastillingamenn.
2. Peir sem mæta með bifreið til ljósaskoðunar eftir
1. sept. munu, auk vottorðs um ljósaskoðun, fá
afhentan miða með áletruninni „Ljósaskoðun
1973", sem gefinn er út af Umferðarráði og Bif-
reiðaeftirlitinu.
3. Þeir sem fengið hafa vottorð um ljósaskoðun eftir
1. ágúst 1973, geta fengið afhenta miða á bifreiða-
verkstæðum, sem annast ljósaskoðun eða hjá bif-
reiðaeftirlitsmönnum og lögreglu.
4. Eigendur þeirra bifreiða, sem fengu fullnaðar-
skoðun fyrir 1. ágúst 1973, eru hvattir til að mæta
sem fyrst með bifreiðar sínar til ljósaskoðunar á
bifreiðaverkstæði og cigi síðar en 15. október 1973.
Bifreiðaeftirlit ríkisins.
Yfirlýsing í stað
samninga
NY dagsbrún
Septeniber 1973.
Grænlensk sjálfstjórnarhreyfing
Viö brosum - en
erum efcicf frfð-
samir lengur
Það sem . borgaralegu lýðræði
hefur helzt verið talið til gildis
er það, að alltaf sé hægt að
skipta um stjórnarstefnu í al-
mennum kosningum. En reynsla
okkar og annarra „vestrænna
lýðræðisþjóða" hefur margsann-
að, að þessu er ekki þannig
varið. Atvinnustjórnmálamenn
breyta afstöðu sinni til mála og
skipta um hlutverk jafn auðveld-
lega og þeir hafa fataskipti. Eitt
af mörgum dæmum sem sanna
þetta, er saga þorskastríðsins
fyrr og nú og afstaðan til samn-
inga við innrásarflotann í fyrra
þorskastríði. Guðmundur I. Guð-
mundsson var þá í hlutverki
samningamannsins og gaf þá af
og til út meinleysislegar yfirlýs-
ingar um það að hann væri bara
að útskýra málið. En núverandi
stjórnarflokkar, einkum Þjóð-
viljinn héldu að það væri veiði-
von í því að vera á móti öllu
samningamakki og kröfðust þess
þá að því yrði skilyrðislaust
hætt. En örlögin hafa verið svo
kaldhæðin gagnvart þessum sein-
heppnu stjórnmálamönnum, að
heppnu stjórnmálamönnum, að
þau hafa dæmt þessa sömu
menn til þess að standa nákvæm-
lega í sömu sporum og vinna þar
sömu verkin og hinn illræmdi
Guðmundur 1 vann í fyrra
þorskastríði.
*
Það er margbúið að sýna sig á
undanfömum mánuðum að nú-
verandi ríkisstjórn er jafn fús
til samnniga og viðreisnarstjóm-
in var. Enn er setið á löngum
samningafundum og það gefur
tilefni til þess að álykta að við
sömu aðstæður yrðu gerðir sams-
konar smánarsamningar og í-
haldið gerði 1961. En núverandi
ríkisstjórn á erfiðara um vik. 1
fyrsta lagi vegna þess að staðan
á alþjóðavettvangi er gjörbreytt.
Nú hafa meir en 30 þjóðir tekið
sér víðáttumikla landhelgi, allt
upp í 200 mílur og fyrirsjáanlegt
að fleiri bætast í hópinn í mjög
náinni framtíð, þar á meðal
Kanada sem er eitt af samveldis-
löndum Breta. I öðru lagi bendir
margt til þess að á næsta ári
verði samþykkt alþjóðalög sem
heimili strandríkjum allt að 200
mílna Inadhelgi. Ef núverandi
ríkisstjórn gerir bindandi samn-
inga við Breta og V.-Þjóðverja
fyrir þann tíma, þá vinnur hún
sama óhappaverkið og fyrrver-
andi stjórn.
Eins og kunnugt er, telst
Grænland vera hluti af danska
ríkinu (ekki nýlenda) samkvæmt
danskri ákvörðun sem Samein-
uðu þjóðirnar hafa viðurkennt.
Nú er þetta samband landanna
komið á dagskrá meira en
nokkru sinni fyrr. Ástæðan er
þjóðaratkvæðagreiðslan um inn-
göngu Danmerkur í efnahags-
bandalagið. Danir samþykktu
hana með 63% atkvæða en mik-
ill meirihluti grænlenzkra kjós-
enda sögðu nei, eða 71% gegn
29%. Að sjálfsögðu breytti það
engu um heildarúrslitin. Græn-
land er, sem danskur ríkishluti,
samt sem áður í Efnahagsbanda
laginu.
En margt bendir til þess að
Grænlendingar vilji ekki una
sambandinu við Danmörku öllu
lengur í því formi sem það er
nú. Moses Olsen, sem situr í
danska þinginu sem fulltrúi frá
Grænlandi, sagði á þingi eftir
þjóðaratkvæðagreiðsluna:
„Þrátt fyrir skýrt og ákveðið
nei frá Grænlendinga hálfu,'
skulu þeir þvingaðir inn í Efna-
hagsbandalagið.------Ef til vill
væri rétt að hefja undirbúning
að þjóðaratkvæðagreiðslu á
Grænlandi um sambandið við
Danmörku. Ef íbúarnir óska að
sambandinu sé öðruvísi háttað,
verðum við að \dnna að því."
Þessi skoðun Moses Olsen hef-
ur verið sterklega mótmælt af
hálfu danskra borgaralegra
stjórnmálamanna og hann sak-
aður um aðskilnaðarstefnu. Mos-
es Olsen neitar því en segist
geta hugsað sér samband við
Danmörku svipað því sem Fær-
eyjar hafa, þ. e. a. s. heima-
stjórn, sem fer með innanlands-
mál Grænlands. Af því að Græn-
land er ríkishluti eru dönsk lög
og reglur látin gilda í Grænlandi
án tillits til þess hvort þau eigi
við þar. Fái Grænlendingar á-
byrga heimastjórn, finna þeir
lausnir mála sem svara betur
til grænlenskra hátta. En staða
landsins er því til fyrirstöðu,
segir Moses Olsen í viðtali við
„Friheten" í Osló:
„Grænlenska landsráðið hefur
mjög lítil völd, það er aðeins
ráðgefandi. Og allar tillögur þess
ganga gegnum síu þá, sem heitir
Grænlandsráðuneytið. Það sem
út úr henni kemur, getur verið
allt annað en í hana er látið, ef
yfir höfuð nokkuð kemur."
Ekki kveðst Moses Olsen vera
svartsýnn á að landið beri ekki
eigin stjórn. Hann segir að sam-
kvæmt athugun sem Geografisk
Institut hefur gert, fari þær 700
milljónir sem danska ríkið legg-
ur til Grænlands aftur til Dan-
merkur til danskra burgeisa.
Að lokum segir Moses Olsen í
áðurgreindu viðtali:
„Ég vil vinna að því að við
fáum heimastjórn innan tíu ára.
Það er ekkert í samningum eða
samþykktum Efnahagsbanda-
lagsins sem skuldbindur það til
nokkurra framkvæmda. Ef við
undirbúum ekki á fullnægjandi
hátt úrsögn okkar fyrirfram,
lendum við í erfiðleikum. Við
verðum að fá tryggingu fyrir
því að við getum sett á laggir
heimastjórn mjög fljótt ef við
komumst að raun um að við
getum ekki samið við efnahags-
bandalagið á þann hátt sem okk-
ur hentar. Og ég á ekki von á
því að þeim samningar fáist
nokkru sinni við Efnahagsbanda
lagið sem ég sem Grænfending-
ur, get sætt mig við".
„Ef farið er eftir blöðunum
mætti halda að í Grænlandi væri
uppreisnarástand. Það hefur
löngum verið sagt um okkur að
við værum friðsöm og brosandi
þjóð. Nú brosum við bara. Við
erum ekki frðisamir. Við viljum
ekki aðskilnað. Við höfum
neyðst til þess um árþúsundir
að vera raunsæismenn, annars
værum við ekki til í dag. Við
erum neyddir til að þoka máli
okkar fram skref fyrir skref. Ég
sé ekki ástæðu til þess að tala
um aðskilnaðarstefnu þó að
Grænlandi sé meir en nú er
stjórnað af Grænlendingum
sjálfum."
(Að mestu eftir Friheten).
Fallnir félagar
Þeir falla nú þétt í valinn sósíalistarnir, sem héldu tryggð við hugsjónir sósíalismans og fylktu sér
þar í sveit, sem þeir vissu að heizt mundi að vænta róttækrar forustu í baráttunni fyrir sjálfstæði ís-
lands og sósíaliskum þjóðfélagsháttum. Guðbrandur Guðmundsson og Kristinn Andrésson voru báð-
ir meðlimir Kommúnistaflokks íslands og unnu honum og róttækri hreyfingu allt sem þeir máttu.
Skúli kom síðar í raðirnar, en hann var ótrauður baráttumaður á þeim vettvangi, sem hann valdi sér
og fáir áttu léttari né beittari vopnum að bregðaen hann, þegar hann viidi það við hafa. Ný dags-
brún á þess ekki kost að minnast þessara góðu félaga sem vert væri nú. Við hörmum fall þeirra, þvi
allir studdu þeir þann málstað sem N. d. berst fyrir og voru meðlimir Sósíalistafél. Reykjavíkur.
Guðbrandur Guðmundsson, Kristinn E. Andrésson,
f. J.-sept.d'892, d^28. júlí 1973. f. 12. júní 1901, d. 20. ágúst 1973.
Skúli Thoroddsen
f. 3. nóv. 1918, d. 23. ágúst 1973