Stormur - 28.10.1924, Qupperneq 1

Ritstjóri Magnús Magnússon
I. árg.
Priðjudaginn 28. október 1924
3. blað
I>örím
á hlutlau8u blaði.
Hér í Reykjavík og enda víðar er svo
komið, að mikill fjöldi manna les iitið
eða ekkert annað en blöðin.
Rau eru hið andlega fóður, sem á
að viðhalda og cfla menningu og and-
legan þroska manna.
Það þarf því ekki að fær^ mikil rök
fram til að sýna, hver feikna nauðsyn
er á því að blööin séu góð, þar sem
þau eru orðinn jafnstór liður í menn-
ingaruppeldi þjóðarinnar.
En hvernig rækja nú blöð höfuðstað-
arins þessa sjálfsögðu skyldu sína?
Vér skulum athuga það lítillega og
með fullu hlutleysi.
Tökum fyrst »Tímann«. Hann þykist
vera bændablað, en vilja þó hag sjávar-
útvegsins líka. — Hann er með stærstu
blöðum landsins og mun einna víð-
lesnastur.
Er kostaður af fé bænda og tveir af
foringjum bændaflokksins hafa ritstjórn
hans á hendi.
Ætla mætti þvi, að þetta blað fyndi
til hinnar miklu ábyrgðar, sem á herð-
um þess liggur í því að vera fræðandi,
sannort og mentandi blað.
En það er jafnlangt frá því að svo
sé eins og Laufás sé eins vel selinn og
hann áður var.
Blaðið flytur mjög lítinn fróðleik.
Kemur sárasjaldan fyrir, að þar finnist
fræðandi greinar, sem almenningi mætti
að haldi koma.
Hvað sannleiksást þess snertir er það
að segja, að aldrei hefir út komið á
íslandi blað, sem óhlutvandar hefir
farið með sannleikann né verið ósann-
gjarnara í garð andstæðinga sinna. —
Er meginhluti lesmáls hvers blaðs um-
snúningur á sannleikanum og blekk-
ingar, jafnvel í þeim málum, sem mestu
varðar, að öll alþýða fái hlutlausa og
rétta fræðslu um, en innan um allan
þennan rangsnúning er svo dreift dylgj-
um og rógi um ýmsa menn.
Alt, sem þess eigin flokksmenn gera,
er hafið til skýjanna, ef það er að ein-
hverju leyti lofsvert, en þagað um alt
sem þeir illa gera eða reynt að velta
því yfir á aðra, en um það, sem lofs-
vert er i fari eða gerðum mótstöðu-
mannsins, er aldrei getið.
Auk þessa rekur svo »Tíminn« þrönga
og eigingjarna hagsmunapólitík einnar
stéttar í landinu og það með svo mikl-
um ofsa og fyrirhyggjuleysi, að hann
gætir þess í engu, þótt hann stofni með
því hagsmunum og heill landsins í voða.
Verður blaðamenska þeirra Jónasar og
Tryggva aldrei of hart dæmd, svo ósvífin
er hún og Hænsna-Pórisleg.
»Lögrétta« er nú, síðan hún losnaði
úr blóðböndunum við Morgunblaðið,
sannort blað og i mörgu fróðlegt, en
það er gallinn, að hún getur ekki um
misfellurnar, heldur þegir yfir öllu, sem
aflaga fer, en það er ein höfuðskylda
hlaðanna, að fletta ofan af hneykslun-
um og hafa vakandi auga með fram-
ferði þings, stjórnar og opinberra sýsl-
unar- og embættismanna og atvinnu-
rekstri.
»Vörður«, sem verið hefir hingað til
að mestu blað atvinnumálaráðherra
Magnúsar Guðmundssonar, en mun nú
eiga að verða blað íhaldsflokksins í
heild, hefir haft það sér til ágætis, að
hann hefir skýrt sæmilega satt og hlut-
laust frá þeim málum, sem hann hefir
rætt um. — En hann hefir verið frem-
ur »loðinn« í ýmsum málum, sem miklu
varðar að hrein afstaða sé tekin í, og
yfirleitt sint fremur lítið ýmsum stór-
málum, sem nauðsyn bar til að ræða
ýtarlega um. — Virtist áhugi þeirra
manna, sumra, sem að »Verði« standa,
vera kulnaður út þegar kosningar voru
afstaðnar.
Mun ekki ósatt þótt sagt sé, að á-
hugamál margra, sem að því blaði
standa, séu fremur fátækleg og nær-
skorin og talsvert um það hugsað, að
aka seglum eftir vindi, en vandaðri eru
þeir yflrleitt en aðstandendur Tímans
og kjósa helst að lifa í friði við feng
sinn, en geta orðið talsvert úrillir, ef
Timinn reynir að krækja i björgina frá
þeim.
Er þá komið að dagblöðunum og er
yfirleitt sama sagan um þau.
»Vísir« er nokkurnveginn hlutlaus í
auglýsingum sinum og fréttatíningi og
gerir hvorki til né frá, en sennilega er
leilun á jafnfáskrúðugu blaði að les-
máli sem hann er og má merkilegt
heiía, hve .þolinmæði kaupenda hans
er mikil.
»Alþýðublaðið« er ósvífið og hlutdrægt
flokksblað og svipar mjög til »Tímans«.
Er aldrei hægt að reiða sig á, að þar
sé satt sagt frá nokkru máli, sem
stjórnmál varðar.
Ættu verkamenn skilið að eiga betra
blað að málgagni sinu en »Alþýðu-
blaðið« er, og er ilt til þess að vita,
hve óhlutvant blaðið er í því að rugla
þekkingu og skilning alþýðunnar á
stærri málum þjóðarinnar.
Er þá komið að »Morgunblaðinu«,
og má segja því það til hróss, að enda
þótt það sé blað ákveðinnar stéttar, þá
segir það nokkurnveginn hlutlaust og
rétt frá mörgum málum. — En blaðið
er áhrifalitið, sem mikið liggur í því,
hve sárailla oft og einatt það er skrifað.
— Virðast sumir þeirra manna, sem
mest skrifa í það, hafa alveg merkilega
hæfileika til að segja alt klaufalega,
sem þeim liggur á hjarta, og skilning-
urinn virðist fremur sljór og málsnillin
má eigi minni vera.
Hefir nú verið getið að nokkru þeirra
blaða, sem höfuðstaðurinn hefir við að
búa, og vei-ður ekki sagt, að blaðkost-
urinn sé góður.
En þó margt sé við blöðin hér að
athuga, er þó vafalaust það athugunar-
verðasta, hve hlutdræg þau eru í frá-
sögnum sínum og ummælum um mik-
ilsvarðandi mál, sem lífsnauðsyn er á,
ef andleg og óbrjáluð skynsemi þjóðar-
innar á að haldast, að hún fái sanna
og rétta þekkingu á.
Næsti aðalókosturinn er sá, hve hrein-
skilnin og bersöglin er lítil, ef einhverir,
sem mikið eiga undir sér, eiga i hlut.
Hér gerist margt bak við tjöldin, bæði
í stjórnmálum og öðru, sem ekki mundi
gerast, ef hætta væri á því, að það yrði
leitt fram i dagsljósið undir hlífðar-
lausan dóm almennings.
Góð blöð eiga að vera refsivöndur-
inn, sem vofir yfir labbakútum þjóð-
félagsins og ónýtir fyrir þeim kongu-
lóarvefinn, sem þeir spinna í skúma-
skotunum og reyna að veiða einfaldar
sálir í.
f*au eiga að vera sannorð og réttdæm
í frásögnum sínum og taka það eitt,
sem sannara reynist, svo að dómgreind
og heilbrigði þjóðarinuar brjálist ekki
og afvegaleiðist.
Þau eiga að flytja góðar og fræðandi
greinar, svo að mentun þjóðarinnar
eflist.
Að þessu ætlar blað þetta að reyna
að vinna. — Rað er algerlega óháð blað
öllum flokkum og öllum mönnum.
Sannfæring þessi verður ekki keypt,
hvorki fyrirSambandsfé, rússneskt rauða-
gull, togarapeninga eða Berlemes-seðla.
Rað ætlar að hætta á það, að þroski
þjóðar vorrar sé svo mikill, að henni
finnist ekki ofaukið einu blaði, sem er