Stormur - 07.08.1936, Blaðsíða 3

STO E M UR
3
Þegar Ólafur Tryggvason kom til Noregs, til þess
■að vitja ættleifðar sinnar, réði Hákon jarl þar ríkjum og
var orðinn illa þokkaður af landslýðnum.
Hákon sat að veislu að Meðalhúsum í Gaulardal,
þegar Ólafur lenti skipum sínum við Agðanes.
Hann sendi þræla sína eftir Guðrúnu, sem kölluð
var Lundasól, kona Orms á Lyrgju, og ætlaðí hann að
^gg'ja hana í rekkju hjá sér, eins og þá var háttur hans
við tignar konur og fríðar. Ormur vildi ekki lausa láta
konuna, en safnaði liði og fór að Hákoni. Honum barst
öjósn af för Orms og vildi leynast fyrir honum. Fór hann
ttieð þræli sínum, er Karkur hét í hellir þann, er síðan er
^allaður Jarlshellir.
,,Þá sofnuðu þeir, en er Karkr vaknaði, þá
segir hann draum sinn, at maðr svartr ok illilegr
fór hjá hellinum ok hræddist hann þat, at hann
myndi innganga, en sá maðr sagði honum at XJlli
var dauðr, jarl segir honum at Erlendr myndi
drepinn. (Þ. e. Erlendur sonur jarls, sem Ólafur
Tryggvason drap um það leyti sem Kark dreymdi
drauminn). Enn sofnar Þormóðr Kark öðru sinni
ok lætr illa í svefni, en er hann vaknar, segir hann
draum sinn, að hann sá þá enn sama mann fara
ofan aftr, ok bað þá segja jarli, at þá voru lokin
sund öll. Karkr segir jarli drauminn; hann grun-
aði, að slíkt myndi verða fyrir skamlífi hans.
Síðan stóð hann upp og gengu þeir á bæinn
Rimul; þá sendi jarl Ka:fk á fund Þóru, hún var
ein af unnustum Jarls, eins og Snorri kallar það),
bað hana koma leynilega til sín, hon gerði svá ok
fagnar vel jarli, bað hana að fela sig, um nokkurra
nátta sakir,, þar til er bændr ryfu samnaðinn ,,Hér
mun þín leitað verða“, segir hon, um bæ minn
bæði úti og inni, því at þat vita margir, at ek
mun gjarna hjálpa þér, alt þat er ek má, einn
staðr er sá á mínum bæ, er ek myndi eigi kunna
at leita slíks manns, þat er svínabæli nokkut“,
þau komu þannig til mælti Jarl: ,,hér skulu vér
um búask, lífsins skal nú fyrst gæta“. Þá gróf
þrællinn þar gröf mikla ok bar í brot moldina,
síðan lagði hann þau viðu yfir. Þóra segir jarli
þau tíðindi, at Ólafr Tryggvason var kominn utar
í fjörðinn, ok hafði hann drepið Erlend son hans.
Síðan gekk Jai’l í gröfina ok báðir þeir Karkr
en Þóra gerði yfir með viðum, ok sópaði yfir moldu
ok ryki ok rak þar yfir svínin, svínabæli þat var
undir steini einum miklum.
Nokkru síðar kom Ólafur konungur og bændur á
Rimul í leit eftir jarli. Leltuðu þeir hans en fundu eigi.
Ólafur átti þá húsþing með bændum úti í garðinum, stóð
hann upp á steini þeim hinum mikla, er þar stóð hjá
svínabælinu. Lét Ólafur svo um mælt ,,að hann myndi
bann mann gæða bæði fé ok virðing, er Hákoni jarli yrði
að bana“.
„Þessa ræðu heyrði jarl og Korkr. Þeir höfðu
ljós hjá sér. (Jarl mælti: ,,hví ertu svá bleikr en
stundum svartr sem jörð, er eigi þat, at þú vilir
svíkja mik?“ „Eigi“, segir Karkr. „Vit várum
fæddir á einni nótt“, segir jarl, „skamt mun ok
verða milli dauða okkar. Þá fór Ólafr konungr á
brott er kvöldaði, en er náttaði, þá hélt jarl vöku
yfir sér, en Karkr sofnaði ok lét illilega. Þá vakti
Jarl hann og spurði, hvat hann dreymdi. Hann
segir: „ek var nú á Hlöðum ok lagði Ólafr kon-
ungr gullmen á háls mér“. Jarl svarar: „Þar mun
Ólafr láta hring blóðrauðan um háls þér, ef þú
finnur hann, vara þú þik svá, en af mér muntu
gott hljóta, svá sem fyrr hefir verið, ok svík mik
eigi“. Síðan vöktu þeir báðir, svá sem hvárr
vakti yfir öðrum, en á móti degi sofnaði jarl og
brátt lét hann illa, ok svá mikit varð at því. at
jarl skaut undir sik hælunum ok hnakkanum,- svá
sem hann vildi upp rísa, ok lét hátt ok ógurlega.
En Karkr varð hræddr ok felmsfullr ok greip hníf
mikinn af linda sér ok skaut gögnum barka jarls
ok skar út ór. Þat var bani Hákonar jarls. Síðan
sneið Karkr hofuð af jarli ok hljóp á brot ok kom
eftr um daginn inn á Hlaðir ok færði hofuð jarls
Ólafi konungi, hann segir ok frá þessum atburði
um ferð irþeirra Hákonar jarls, sem nú var áðr
ritit. Síðan lét Ólafr konungr leiða hann á brot ok
höggva höfuð af“. (Auðk. hér).
Stormur lætur lesendum sínum eftir að gera þann
samanburð, sem þeim best líkar á viðskilnaði þeirra Há-
konar og Karks og Jónasanna tveggja, og eins að leiða
getum um það, hvort skamt muni verða á milli „dauða“
þeirra Jónasanna eða eigi.
Landvættir Islands.
i.
Á ríkisstjórnarárum Haraldar Gormssonar, bar það
við, að skip, er íslenskir menn áttu, fórst við Danmörku,
en Danir tóku upp féð alt og kölluðu vogrek. Fyrir þessu
verki stóð briti konungs, sá er Birgir hét. Til hefnda
fyrir þetta var það í lög sett á íslandi, að yrkja skyldi
níðvísu fyrir nef hvert á landinu um konung.
Haraldur konungur, sem var steigurlætismaður allmik-
ill en ekki vitur að sama skapi vildi hefna þessa níðs á
íslendingum og hugðist að fara herferð til Islands.
Honum þótti þó vissast að hafa einhverjar spurnir
af landinu og þjóðinni áður og sendi því fjölkunnugan
mann til íslands. — Segir Snorri svo frá för sendimanns
Haralds konungs og þeim viðtökum, er hann fékk hér:
„Haraldr konungr bauð kungum manni at
fara í hamförum til íslands ok freista, hvat hann
kynni segja honum, sá fór í hvalslíki. En er hann
kom til landsins, þá fór hann vestr fyrir norðan
landit. Hann sá, að fjöll öll og hólar váru fullir
landvættum, sumt stórt en sumt smátt. En er hann
kom fyrir Vápnafjörð, þá fór hann inná fjörðinn
ok ætlaði á land at ganga. Þá fór ofan úr dalnum
dreki mikill ok fylgdu honum margir ormar,
pöddr ok eðlur, ok blésu eitri á hann; en hann
lagðisk í brot ok véstr fyrir Eyjafjörð; fór hann
inn eftir þeim firði, þar fór á móti honum fugl svá
mikill .at vængirnir tóku út fjöllin beggja vegna,
ok fjöldi annara fugla bæði stórir ok smáir.
Brátt fór hann þaðan ok vestr um landit ok svá
suðr á Breiðafjörð ok stefndi þar inn á fjörð. Þar
fór móti honum griðungr mikill ok óð á sæinn út
ok tók at gelta ógurlega; fjöldi landvætta fylgdi
honum. Brátt fór hann þaðan ok suðr um Reykja-
nes ok vildi ganga upp á Vikarskeiði. Þar kom í
móti honum bergrisi ok hafði járnstaf í hendi ok
bar höfuðit hærra en fjöllin ok margir aðrir jötn-
ar með honum. Þaðan fór hann austr með endi-
löngu landi, — „var þá ekki, segir hann, nema
sandar ok öræfi ok brim mikit fyrir utan, en hafi
svá mikit millim landanna, segir hann, at ekki
er þat fært langskipum“. Þá var Brodd-Helgi í
Vopnafirði, Eyjólfr Valgerðarson í Eyjafirði, Þórðr
gellir í Breiðafirði, Þoroddr goði í Ölfusi“.
Mintist Haraldur ekki á för sína til íslands, er hann
hafi heyrt frásögn hins ,,kunga“ manns.
II.
Árið 1936 sendi Kristján hinn X., konungur í Dan-
mörku, ,,kungan“ mann til íslands til þess að forvitnast
um hug Islendinga til afkomenda sinna.
Hann ko mfyrst að landi í Reykjavík, sem þá var höf-
uðstaður Islands.