Stormur - 13.03.1942, Blaðsíða 4

STQRMUR
konungur Indlands, skipaður til fimm ára. Þennan tíma fær
hann ekkert orlof, en varakonungurinn má hverfa einu sinni
heim til Englands. Venjulegast eru kunnir embættis- eða
stjórnmálamenn — sjaldan kaupsýslumenn — valdir í þessa
stöðu, sem þykir ein mesta virðingarstaða, sem Hollendingar
eiga völ á.
Konungur Englands fer að jafnaði einu sinni í stjórnartíð
sinni til Indlands, en Wilhelmina Hollandsdrottning hefir
aldrei farið til Austur-Indía. Vegalengdin þótt of mikil og
ferðin of áhættusöm fyrir hana.
Landstjórinn er valdameiri en varakonungur Indlands. —
Báðir hafa ríkisráð sér til aðstoðar.
Ríkisráð eyjanna er kosið til fimm ára, en kjörtímabil
þess þarf ekki að falla saman við kjörtímabil landstjórans.
Varakonungur Indlands verður fyrst og fremst að gefa
sig allan við því að bera friðarorð á milli Breta og Indverja,
en landstjóri Ilollendinga þarf lítið að fást við sáttasemjara-
störf. Indversku þjóðei'nissinnarnir, undir forustu Gandhi og
Nehru, eru Bretum erfiðir viðfangs og indverska þjóðþingið
hefir heitstrengt að leysa Indland undan yfirráðum Breta. f
Austur-Indíum er sjálfstæðiskennd íbúanna naumast vökn-
uð, og landstjórinn má heita einvaldur.
I Indlandi eru 35 miljónir kjósenda og þjóðin nýtur all-
mikils sjálfsfori'æðis undir stjórn innfæddra manna. — I
Austur-Indíum er um enga sjálfstjórn að ræða né kjósend-
ur. Að vísu á það svo að heita, að nokkur af fultrúum ráðs-
ins séu kosnir, en það er naumast meii-a en 1% af þjóðinni,
sem kýs þá, fullan þriðjung þess skipar stjórnin. Þetta ráð
hefir líka mjög lítið að segja og er miklu valdaminna en lög-
gjafarsamkundan í Bombay eða Madras.
Landstjóri Hollendinga í Austur-Indíum, dr. A. W. L.
Fjarda van Starkenbourgh Stachauwer er maður tæplega
fimtugur og var aðeins 44 ára, er hann var skipaður í stöð-
una. Hann er eljumaður mikill og gætir þess stranglega að
koma fram eins og tign hans sæmir. Kona hans er dóttir
amerísks stjórnmálamanns.
Árið 1933 voru gerðar ýmsar kreppuráðstafanir til þess að
draga úr afleiðingum heimskreppunnar, sem komu mjög hart
niður á eyjarskeggjum. Á fjórum síðustu árunum hafði verzl-
unarveltan minnkað um 69 %. Ráðstafanir þessar veittu land-
stjóranum heimild til þess að takmarka inn- og útflutning,
ákveða hámarksverð og hafa eftirlit með allri verzlun og
öllum iðnaði landsins. Gjöld samkvæmt fjárlögum voru lækk-
uð um 50% eða úr 763,364,00 gyllinum 1939 í 485.706.000
árið 1933. Laun voru lækkuð en skattar hækkaðir. Skurðar-
hnífnum var beitt vægðarlaust,‘en sjúklingurinn stóðst raun-
ina. Ýmsum öðrum nauðungarráðstöfunum var líka beitt,
pólitískir flokkar bannaðii’, fundafrelsi takmarkað, opinber-
um starfsmönnum ekki leyft að taka þátt í stjórnmálum
o. s. frv.
Þessar nauðungar ráðstafanir ollu mikilli óánægju. Hinir
þjóðernissinnuðu og róttækain í ráðinu kröfðust þess, að fylgt
væri 1. gr. stjómskipunarlaganna, sem áskilja nýlendun-
um jafnrétti við heimalandið, og 15. júní 1937 samþykkti
ráðið að senda drottningunni bænarskrá þess efnis, að séð
yrði um að hollenska Indíum yrði stjómað í samræmi við 1.
grein stjórnskipunarlaganna.
Kaupið og le«ið Siorm.
Þinomenn fijúgasí á
Svo segir Þorvaldur Thoroddsen frá ferð einni með „Lauru“
norður á Akureyri 1885:
„Meðan Laura var á leiðinni norður fyrir og stóð við á
ýmsum höfnum, var stöðug samdrykkja allan daginn og
stundum langt fram á nótt, og voru þá stundum skærur með
mönnum, þegar þeir f.ru að fá í kollinn. Undarlegast var þó,
að þeim lenti lenti fyrst saman af þingmönnunum, sem
mestir voru reglumennimir, Tryggva (Gunnarssyni) og Ein-
ari í Nesi. Einar var þá mjög reiður Tiyggva út úr ein-
hverjum síldarfélagsskap á Eyjafirði, þóttist Einar hafa
orðið fyrir félátum, sem hann kendi Tryggva, og voru þeir
alltaf á leiðinni að smá kýta og hafði Einar jafnan upptök-
in, en Tryggvi reyndi að hliðra sér hjá honum. Hver hafði
á réttu að standa veit ég ekki. Á önundarfirði vorum við-
nýstaðnir upp frá kvöldverði, og Einar var aldrei þessu vant,
dálítið kenndur. Stóðu þeir báðir við annan borðendann, og
steytti Einar hnefana framan í Tryggva, en er Tryggva
þótti hann of nærgöngull, ýtti hann honum frá sér nokkuð-
óþyrmilega, svo að Einar datt á gólfið, niður á milli stóla. —
Tryggvi var stór vexti og heljarmenni að afli, en Einar lítill
og væskilslegur með mikið skegg. Það sagði Þorvarður lækn-
ir Kjerúlf, sem var viðstaddur með mér og nokkrum öðrum,
að ekki vildi hann hafa orðið af því fyrir 100 krónur, að sjá
andlit Einars, augnaráð og skegg, er hann reis upp aftur
milli stólanna. Einar klagaði fyri)- Skúla sýslumanni, að
Tryggvi hefði jarðvarpað sér, en sýslumaður vísaði frá sér
til skipstjóra, sem hafði lögregluvald á skipi sínu. Féll það-
mál svo niður.
Meðal annara þingmanna á skipinu voru líka Arnljótur
prestur ólafsson á Bægisá, og Friðrik Stefánsson frá Vall-
holti. Hafði Arnljótur mjög gaman af að stríða Friðriki.
Friðrik var vanalega kallaður að auknefndi „Þjóðviljinn'V
hefir líklega í þingræðum oft staglast á þessu mjög misbrúk-
aða hugtaki. Þegar eitthvað var sneitt að Friðriki í blöðun-
um, var hann aðeins nefndur „Þjóðviljinn“ með gæsalöppum.
Eftir að Friðrilc kom í, efri deild og fylgdi þar stundum hin-
um sex konungkjörnu, var hann af sumum kallaður Friðrik
sjöundi. — Á Sauðárkróki stóðum við alllengi við, og þar fór
Friðrik í land og reið út að Hofsósi, þar komum við síðar
um daginn og kom þá Friðrik aftur á skip snöggvast, og
át miðdegisverð með öðrum farþeyjum, hafði snapsað sig
allvel í landi og var mjög rauður í framan. Arnljótur sat
gagnvart Friðriki við borðið og lét nú rigna kringilyrðum
yfir hann og stríddi honum ákaflega, talaði um skagfirsk
blótneyti og útigangshross, og gat þess meðal annars að
gæsalappa-þjóðviljinn hefði orðið æði bildóttur í landi o. s.
frv. — Friðrik þagði en varð alltaf. svartari og svartai’i í
framan eftir því sem leið á máltíðina, en þegar henni var
nærri lokið, stóð hann þegjandi upp frá borðum, læddist aft-
ur að Arnljóti, sem sat í sæti sínu við borðið, setti klærnar
framan í hann og klóraði niður úr, svo að logblæddi úr and-
liti Arnljóts; Ljótur stökk upp þegar, fokreiður sem von var
og ætlaði að lumbra á Friðfiki, hann var miklu strekari og
mundi hafa látið lcné fylgja kviði, hefðu þeir náð saman, en
Arnljóti var þá haldið og svo þvegið blóðið framan úr honum
með svampi og lagður á plástrar, en Friðrik læddist í land
og lét ekki sjá sig framar“.
liftfold&rprontamlVJa h-t.