Stormur - 21.08.1942, Blaðsíða 3

UNDRALl
ASlU
Það þyrfti langt mál til þess að telja upp allt, sem
Gandhi hefir til ágætis sér, og það verður ekki gert hér,
en reynt skal þó að gera nokkru fyllri grein fyrir því, hvað
það er, sem veldur hinu mikla áhrifavaldi þessa manns
yfir þjóð sinni.
Eitt af því er hið mikla yfirlætisleysi hans, sem stund-
um getur nálgast það að verða hlægilegt. Einu sinni átti
hann í miklu stríði við sjálfan sig áð*H’ en hann leyfði konu
sinni sem ferðaðist á þriðja farrými, að fara í bað á öðru
farrými. Er hann sat í fangelsi í Suður-Afríku bauðst hann
til þess að hreinsa salerni, þótt fangavörðurinn bæði hann
að fá einhvern annan til þess. Einu sinni gisti kt'istinn
maður hjá honum, og Gandhi hellti sjálfur úr næturgagni
hans. 1 Suður-Afríku lærði hann að þvo, draga á hálslín
sitt og klippa sjálfan sig. Sagt er að Englendingur nokkur
hafi eitt sinn kallað til hans á járnbrautarsöð: ,,Kuli“
(burðarkarl). Gandhi hirti pjönkur mannsins og bar þær
inn í lestina.
Viðmót hans er töfrandi. Hann hefir ekki haft sam-
farir við konu sína í full 40 ár, en honum fellur mjög vel.
að vera með konum og hafa gamanmál við þær. Svo heill-
andi er hann, að sagt er að Sir Samuel Hoare, hafi telcið
Willington lávarði hinum nýja varakonungi Indlands, vara
fyrir því, að hitta hann ekki svo, að hann ætti það ekki á
hættu að láta hann hlunnfæra sig.
!
Gáfurnar eru glöggar og skarpar og hann ber ágætt vit
á stjórnmál, jafnvel þótt þau varði ekki Indland. Hann
sagði að Miinchenar sáttmálinn væri „sæmdarlaus friður“
og efaðist um hve haldgóður hann yrði. *
Hann er ónvenjulega hrifnæmur og getspakur og er
bæði fljótur að skpita skapi og skynja geðbreytingar ann-
ara. Hann finnur það undir eins, er vinir hans eru þreytt-
ir og tekur þá upp létt hjal, en ef því er að skipta getur
hann umsvifalaust snúið sér að alvarlegum viðfangsefn-
um.
Nærgætni hans við aðra er framúrskarandi. Nehru
hefir sagt frá því, að eitt sinn er Gandhi átti við mikla
örðugleika að etja, gleymdi hann því þó ekki að skrifa
Nehru, sem sat í fangelsi, til þess að segja honum, að litla
dóttir hans væri frísk, og hefði þyngst. Þegar hann var í
Lundúnum víldi hann auðsýna þeim tveimur lögreglu-
þjónum, sem fóru á fætur klukkan hálf fimm um morg-
uninn ti,l þess að fylgja honum á morgunngöngu hans,
einhverja viðurkenningu, en var í vanda staddur að v.elja
gjöfina, því að Kongressflokkurinn lagði bann við kaup
á enskum vörum. Úrræði hans varð það, að kaupa handa
þeim tvö svissnesk úr. Ein af vinkonum hans sagði mér, að
eitt sinn, er hún varð fyrir mjög alvarlegu taugaáfalli hafi
hann blátt áfram bjargað lífi sínu með því að líta oft inn
til hennar og spjalla við hana.
Háttvísi hans, viðmótstöfrar og trygglyndi er alþekkt,
en hann getur líka verið harður í horn að taka og ósveigj-
anlegur þegar stefnumál hans eru annarsvegar, eins og
eftirfarandi saga ber gleggstan vott um:
Manilal sonur hans veiktist af lungnabólgu og fékk
mjög háan hita. Læknirinn sagði, að ef til vill gæti egg og
hænsnakjötssúpa bjargað lífi drengsins, en Gandhi þver-
tók fyrir, að honum væri gefið það. „Manilal var aðeins
tíu ára, svo að um það gat ekki verið að ræða, að spyrja
hvað honum sýndist, ég varð sjálfur að ráða því, hvað
gera skyld.“i Lækn. grátbað Gandhi um að gefa drengn-
/
um saðsama fæðu, því að líf hans væri í veði, en Gandhi
var ósveigjanlegur. Hann sagði lækninum, að hann ætlaði
að hafa sínar aðferðir við hann, en gott væri, að hann
kæmi öðru hvoru inn til hans og sæi hvað honum liði. —
Síðan gaf hann drengnum appelsínusafa og Manil^l sagðist
hvorki vilja egg né hænsnakjötssúpu. En drengnum versn-
aði æ meira og hitinn náði 40 stigum. Gandhi segir svo
frá:
„Það greip mig ótti. Hvað mundi verða sagt um mig?
Hvaða rétt eiga foreldrarnir til þess að neyða börnin til að
fylgja hugsjónum sínum . . . Þessar og þvílíkar hugsanir
ofsóttu mig. En svo leiddist hugur minn inn á aðrar slóð-
ir. Guði mundi áreiðanlega geðjast það vel, að ég veitti
syni mínum sömu meðferð og ég mundi veita sjálfum
mér . . . Læknirinn gat ekki tryggt lækningu, aðeins gert
tilraun. Þráður lífsins er í höndum guðs.
Það var um miðja nótt. Hugur minn barðist við þessar
ósamrýmanlegu hugsanir. Eg lá í rúmi Manilals og hjúfr-
aði mig að honum. Eg afréð að reyna að vefja hann votum
línlökum. Eg lagði vota þurrku um höfuð hans, allur lík-
ami hans var funheitur og s'korpinn. Engin útgufun.
Eg var ægilega þreyttur. Eg fól móður hans að hjúkra
honum og flýtti mér út að ganga. Ég mætti sárfáum, og
eg sá þá naumast, svo hugsandi var eg á þessari reynsl-
unnar stundu. Mannorð mitt er í þínum höndum, ó Herra,
endurtók eg hvað eftir annað við sjálfan mig . . Skömmu
seinna sneri eg heim, hjartað barðist í brjósti mér.
Eg var naumast kominn inn, er Manilal sagði: „Ert þú
þarna Babu?“
„Já, yndiið mitt“.
„Ó, vertu svo góður, að taka þetta utan af mér, eg
er alveg að stikna“.
„Svitnarðu, drengur minn?“
„Eg er alveg rennvotur, ó, taktu þetta af mér“.
Eg þreifaði á enni hans. Svitadroparnir stóðu á því.
Hitinn hafði lækkað, ég þakkaði guði . . . Eg tók utan af
honum votu lökin, þurrkaði honum vandlega, og faðir og
sónur sofnuðu 1 sama rúminu“.
(My Experiments with Truth. 1. bindi, bls. 571—577).
Það, sem máli skiptir í þessari frásögn er það, að
mannorð hans og trú var honum meira virði en líf litla
drengsins hans. Mörgum árum seinna bar svipað við, er
Kasturbai kona hans varð veik. Læknarnir sögðu, að hún
myndi deyja ef hún fengi ekki kjarngóða fæðu. Gandhi
ræddi.-um þetta Við hana og þau urðu ásátt um að húri
skyldi ekki neyta annars en hún var vön. Hún komst aftur
til heilsu eftir langa legu.
Þekking Gandhi á Indlandi er honum ómetanlegur
styrkur. Það eru um 700,000 smábæir og þorp í þessu
landi og Gandhi hefir komið í þá flesta. Hann hefir ferð-
ast um allt landið, ýmist fótgangandi eða í þriðja farrými.
Gandhi elskar börn, gott loft, hressandi hlátur, vini
og sannleikann. Lygi er honum meiri viðbjóður en nokkuð
annað.
Alls staðar í Indlandi var mér sagt, að Gandhi væri
gæddur þeirri yfirnáttúrlegu gáfu, að fólk fengi sig ekki
til þess að ljúga að honum. Hreinskilni hans sjálfs og ást
á sannleikanum er svo mikil, að það neyðir aðra til þess
að segja satt eitt. Jawaharlala ^Nehru^ sem kannast við,
að stundum tali Gandhi svo óljóst, að ógerlegt sé að skilja