Morgunblaðið - 31.03.2014, Qupperneq 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. MARS 2014
Náðu þér í aukin ökuréttindi
Fagmennska og ökufærni í fyrirrúmi
Öll kennslugöng innifalin
www.bilprof.is
Upplýsingar og innritun í síma 567 0300 og 894 2737 • Opið 10-17 alla daga
Næsta
námskeið
hefst
2. apríl
ÖKUSKÓLINN Í MJÓDD – yfir 40 ár í fagmennsku
Meirapróf
Þekking og reynsla
í fyrrirúmi
Grænn markaður ehf. | Réttarhálsi 2, 110 Reykavík | www.flora.is | Sími 535 8500 | info@flora.is
Verslunareigendur!
Ítalskir pappírspokar í úrvali
Eingöngu
sala til fyrirtækja
Fyrir liðlega hálfu
ári tók ég við fram-
kvæmdastjórastöðu
Krafts, stuðnings-
félags fyrir krabba-
meinsveikt ungt fólk
og aðstandendur. Á
þessu hálfa ári hef ég
áttað mig, sem aldrei
fyrr, á því hve gíf-
urlegt áfall það er
þegar ung manneskja
í blóma lífsins veikist
af krabbameini. Þótt vissulega hafi
orðið straumhvörf í lækningu á
hinum ýmsu tegundum krabba-
meina á undanförnum árum, næst
ekki alltaf fullur sigur í baráttunni
við þennan vágest. Það er því bæði
ótti og öryggisleysi sem heltekur
fólk þegar greining liggur fyrir.
Við tekur löng og oft ströng lækn-
ismeðferð sem er mismunandi erf-
ið eftir tegundum krabbameina.
Þegar annar framfærsluaðili
ungrar fjölskyldu veikist, verða
miklar breytingar á lífi fjölskyld-
unnar. Annar aðilinn er skyndilega
orðinn sjúklingur og því þarf hinn
aðilinn að sjá um allt er viðkemur
börnum og heimili – svo ekki sé
minnst á óttann og óvissuna sem
alltaf er undirliggjandi þegar
krabbamein er annars vegar. Í
raun ættu það að vera nægilegar
byrðar að bera – svo ekki bætist
við óvissa um fjárhagslega afkomu
fjölskyldunnar. Nú er það svo að
ungt fólk, sérstaklega foreldrar
ungra barna, stendur
fjárhagslega illa að
vígi þegar slík veik-
indi koma upp. Margt
af þessu fólki hefur
skuldsett sig vegna
húsnæðis- og bíla-
kaupa, auk þess sem á
því hvíla oft há náms-
lán. Öll þessi lán hafa
sinn fasta gjalddaga
og hann breytist ekki
þrátt fyrir að annar
aðilinn sé orðinn
krabbameinssjúkl-
ingur. Það er heldur
ekki spurt um stétt, stöðu né fjár-
hagslega getu þegar reikningar
vegna læknisheimsókna, rann-
sókna og lyfja er annars vegar.
Því hefur verið fleygt að margir
veigri sér við að leita læknis eða
fara í rannsóknir vegna kostnaðar-
ins sem því fylgir. Krabbameins-
veikt fólk á ekkert val. Það gerir
allt til þess að læknast og borgar
það sem upp er sett. Sá kostnaður
skiptir tugum þúsunda á mánuði á
meðan meðferðirnar standa sem
hæst.
Þegar við bætist tekjumissir
annars framfærsluaðilans, verður
eitthvað undan að láta. Þegar líf
og heilsa er annars vegar er ekki
hægt að forgangsraða. Annað er
skorið niður. Þess eru mörg dæmi
að fólk hefur orðið að taka börnin
sín úr tómstundastarfi og skipta
úr góðum fjölskyldubíl fyrir annan
ódýrari. Þá hefur krabbameins-
veikt fólk orðið að hætta við að
fara í sumarferðalag með fjöl-
skyldunni, vegna bágs fjárhags
vegna kostnaðar í heilbrigðiskerf-
inu.
Æ oftar heyrum við hjá Krafti
skelfilegar sögur um erfiðleika
ungra barnafjölskyldna vegna
krabbameins annars foreldrisins.
Og víst er að margir veigra sér við
að kvarta undan bágum fjárhag
við slíkar aðstæður og segja rétti-
lega að ekki sé hægt að meta líf og
heilsu til fjár. Engu að síður eiga
allir rétt á því að lifa lífinu með
reisn ef þeir fá krabbamein, án til-
lits til stéttar eða stöðu í samfélag-
inu.
Það er sárara en tárum taki að
ungt krabbameinsveikt fólk þurfi
að herða stultarólina svo mikið
vegna rannsókna, læknis- og lyfja-
kostnaðar að öll fjölskyldan líður.
Aðrir, sem eru svo „lánsamir“ að
veikjast í velferðarsamfélögum ná-
grannalanda okkar, þurfa aldrei að
taka upp budduna á meðan þeir
eru krabbameinsveikir – hvorki á
sjúkrastofnunum né apótekum. Á
meðan við horfum uppá þessar að-
stæður okkar skjólstæðinga í
Krafti, fáum við fréttir af miklu
bruðli annars staðar í ríkisrekstr-
inum og sem dæmi um það má
nefna rándýra hönnunarstóla sem
keyptir voru inn í opinbera stofn-
un hér á landi. Við sjáum líka
stjórnmálamenn og maka þeirra
ferðast til útlanda í gjörsamlega
gagnslausum erindagjörðum, á
kostnað almennings.
Þetta ástand kallar á að Kraftur
stofni nú neyðarsjóð fyrir fé-
lagsmann sína. Sá sjóður á að
hjálpa ungu fólki að komast yfir
erfiðasta fjárhagslega hjallann
þannig að tímabundin veikindi
stofni ekki fjárhagslegri afkomu
þess í voða. En við viljum kalla
þennan sjóð „neyðarsjóð“ þar sem
við vonum að hans verði ekki þörf
lengi – enda á heilbrigðiskerfið að
tryggja fólki jafnan aðgang að
þjónustunni; þjónustu sem á að
vera sambærileg við velferðarþjón-
ustu samanburðarlanda okkar.
Eins og nú háttar er það aðeins
fyrir hina efnameiri að veikjast af
krabbameini. Það er forkastanlegt.
Hefur þú efni á að
veikjast af krabbameini?
Eftir Ragnheiði
Davíðsdóttur »Krabbameinsveikt
fólk á ekkert val.
Það gerir allt til þess að
læknast og borgar það
sem upp er sett. Sá
kostnaður skiptir tugum
þúsunda á mánuði á
meðan meðferðirnar
standa sem hæst.
Ragnheiður
Davíðsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Krafts, stuðningsfélags.
Menntaskólinn
Hraðbraut starfaði á
árunum 2003-2012 og
nú hyggst eigandi
skólans hefja skóla-
starf á nýjan leik. Aug-
lýst hefur verið eftir
umsóknum um skóla-
vist, án þess að tilskilin
leyfi frá stjórnvöldum
liggi fyrir. Það þykir
undirrituðum athug-
unarvert.
Í Hraðbraut var hægt að ljúka
stúdentsprófi á tveimur árum. Það
reyndist vænlegur valkostur fyrir
ákveðinn nemendahóp, sem var að
ljúka grunnskólanámi, og einnig fyr-
ir eldri nemendur sem höfðu hætt
námi í öðrum framhaldsskólum en
vildu ljúka stúdentsprófi á sem
skemmstum tíma. Hraðbraut var
einkaskóli en naut þó fastra ríkis-
framlaga sem tóku mið af fjölda nem-
enda, líkt og í öðrum framhalds-
skólum.
Mörgum eru í fersku minni um-
ræðurnar fyrir örfáum árum um
fjárreiður Hraðbrautar. Þar bar
hæst ofreiknaðan nemendafjölda,
sem leiddi til umframgreiðslna frá
ríkinu, arðgreiðslur til eigenda og lán
skólans til verkefnis sem var alls
óskylt skólahaldinu. Einnig var rætt
um kjaramál kennara við skólann og
andstöðu skólastjórans gegn því að
þeir gengju í Kennarasamband Ís-
lands.
Þessu skeiði lauk þannig að rík-
isvaldið felldi niður greiðslur til skól-
ans og var þá starfinu sjálfhætt. Sitt
sýndist hverjum um þessa ákvörðun
en ég tel að ástæðurnar fyrir brot-
lendingu Hraðbrautar
hafi ekki síst verið að
finna í stjórnkerfi skól-
ans sem var ákaflega
sérstakt. Allir þræðir
þess voru á einni hendi,
sami aðili var eigandi
skólans, launasemjandi
og launagreiðandi, eig-
andi húsnæðis, skóla-
stjóri og oft fundarstjóri
á kennarafundum. Þar
að auki stýrði hann því
hverjir skipuðu stjórn
skólans; stjórnvöld áttu
þar engan fulltrúa, þótt stór hluti
rekstrarkostnaðar kæmi úr rík-
issjóði. Kennarar skólans höfðu ein-
ungis áheyrnarfulltrúa í skólastjórn.
Þegar þetta er ritað er framtíð
Menntaskólans Hraðbrautar óráðin
en ljóst er að ríkið mun ekki veita fé
til skólans á næsta vetri. Ég tel að
stjórnvöld þurfi að hugsa sig um
tvisvar áður en þau veita fjármagn til
Hraðbrautar á ný og gefa tilskilin
leyfi til áframhaldandi skólastarfs.
En ef það verður niðurstaðan er
nauðsynlegt að búa þannig um hnút-
ana að fyrri mistök endurtaki sig
ekki.
Hraðbraut
Eftir Bjarka
Bjarnason
Bjarki Bjarnason
»Eigandi Hrað-
brautar hyggst hefja
skólastarf á ný. Ég tel
að það þurfi að huga að
mörgu áður en stjórn-
völd veita tilskilin leyfi
til þess.
Höfundur er fyrrverandi formaður
Kennarafélags Hraðbrautar.