Hafnarfjörður - Garðabær - 19.04.2013, Qupperneq 8

8 19. apríl 2013
Margrét Tryggvadóttir, Dögun:
1
Að mati Dögunar er það algjört for-
gangsmál að leiðrétta skuldir heimil-
anna. Sýnt hefur verið fram á að margar
leiðir eru færar til þess og gerum við
ekki upp á milli þeirra. Ein er leið sem
Hreyfingin lagði til á sínum tíma þar
sem hækkun á skuldum heimila um-
fram verðbólgumarkmið Seðlabankans
eru teknar af skuldunum og settar til
hliðar í sérstakan skuldaafskriftasjóð
sem greiddur er upp á 20 árum. Önnur
leið er svokölluð skiptigengisleið sem
felur í sér myntskipti með upptöku
annars gjaldmiðils (erlends eða nýrrar
krónu) þar sem miklum eignum og
skuldum er skipt á mismunandi gengi.
Slík aðgerð var framkvæmd í Þýska-
landi eftir seinni heimstyrjöld og er
grunnur þess sem síðar var nefnt þýska
efnahagsundrið. Þá er einnig mögulegt
fyrir ríkið að ná þessu fé inn, ýmist
með afslætti þegar kemur að afléttingu
"snjóhengjunnar" eða skattheimtu á
ógnarhagnað fjármálafyrirtækja en
bankarnir þrír hafa hagnast um yfir 200
milljarða frá hruni. Allir sem skulda
verðtryggð lán (sem og gengislán hjá
Íslandsbanka en þau hafa ekki verið
dæmd ólögleg) urðu fyrir forsendu-
bresti og hann ber að leiðrétta, óháð
því hvenær lán voru tekin eða hvaða
hóp skuldarinn tilheyrir. Til að ráðast
í þessar aðgerðir þarf kjark og hann
hefur Dögun.
2
Verðtryggingin er eins og krabbamein
í hagkerfinu og hún sjálf veldur verð-
bólgu. Um hver mánaðarmót verða
til peningar í bankanum þegar lán
heimilanna hækka án þess að nokkur
verðmætasköpun hafi átt sér stað. Þá
peninga geta fjármálafyrirtækin lánað
út aftur, ekki bara einu sinni heldur
margoft sem eykur enn á peningamagn
í umferð og verðbólgu. Verðtryggingu
ber að afnema með lögum en einnig
þarf að skipta út þegar gerðum samn-
ingum og koma á nýju kerfi með vaxta-
þaki þannig að það skapist hvati til að
halda verðbólgu niðri. Og já, það þarf
að leiðrétta fyrir eignabrunanum, sjá
svar við lið 1.
3.
Það fylgir því gríðarlegur fórnarkostn-
aður að búa á Íslandi. Í samfélaginu
viðgengst mikil sóun. Skýrasta dæmið
er fjármagnskostnaður sem er þungur
baggi á bæði heimilum og fyrirtækjum
og skýrist af ofskuldsetningu, verð-
tryggingu og vaxtaokri. Við hrunið
breyttist Ísland einnig í láglaunasvæði
á svo til einni nóttu og þar erum við
enn. Laun á Íslandi eru engan veginn
sambærileg við launakjör í nágranna-
ríkjunum og því verðum við að breyta.
Dögun vill lögfesta lágmarksframfær-
sluviðmið sem ættu að tryggja öllum
viðunnandi framfærslu.
4.
Dögun leggur til að lögð verði upp
samsett aðgerð til að takast á við
gjaldeyrishöft og ósjálfbæra skulda-
og eignastöðu í efnahagskerfinu;
með myntskiptum á mismunargengi
(mismunandi skiptigengi), eða annars
konar leiðréttingum eigna/skulda,
með bröttum og tímabundnum skatti
á útstreymi gjaldeyris – og með því
að leggja á „uppgripaskatt“ (windfall-
tax). Jafnhliða verði leitað allra færra
leiða til að koma á heilbrigðum gjald-
eyrisbúskap og annað hvort tengja
íslenska krónu við körfu erlendra
gjaldmiðla eða taka upp nýja íslenska
krónu. Dögun hefur því ekki viljað loka
neinum leiðum í gjaldmiðlamálum.
Íslenska krónan er ónýt og ætti heima
á Þjóðminjasafninu. Upptaka evru í
gegnum Evrópusambandsaðild gæti
verið framtíðarlausn en það ferli er
seinlegt og verðtryggð króna er óá-
sættanlegur kostur á meðan á þeirri
bið stendur.
Eygló Harðardóttir, Fram-
sóknarflokki:
1
Já, Framsóknarmenn hafa lagt til
almenna skuldaleiðréttingu á höf-
uðstól verðtryggðra húsnæðislána.
Fyrstu tillögur okkar um almenna
skuldaleiðréttingu komu fram árið
2009, þar sem við vildum að afsláttur-
inn á lánasöfnum bankanna yrði látinn
ganga áfram til þeirra sem skulduðu.
Það tækifæri var ekki nýtt. Síðan þá
hafa bankarnir bókfært hagnað sem
nemur samanlagt hátt á þriðja hundrað
milljörðum frá hruni, fyrst og fremst
vegna uppfærslu á lánasöfnum. Allar
götur síðan höfum við leitað leiða til
að koma til móts við skuldsett heimili.
Sú leið sem okkur hugnast best til þess
er að samhliða uppgjöri föllnu bank-
anna og afnámi gjaldeyrishaftanna
verði svigrúmi sem þá skapast nýtt til
handa heimilunum.
2
Já, Framsóknarmenn vilja afnema
verðtryggingu á nýjum neytenda-
lánum. Aðeins þannig rjúfum við þann
vítahring verðbólgu og skuldasöfnunar
sem sligar heimilin. Innleiða þarf nýtt
húsnæðiskerfi þar sem fólk með verð-
tryggð lán getur skipt yfir óverðtryggð,
lántakendum bjóðast stöðugir vextir og
áhættunni er skipt eðlilega á milli lán-
veitenda og lántaka. Vextir eru verð á
peningum. Núverandi lánafyrirkomu-
lag felur raunverulegan kostnað lán-
anna og skekkir eðlilega verðmyndun
á peningum. Því verður að breyta.
3
Heimilin eru gangverk efnahagslífsins.
Ef þau eru að drukkna í skuldum geta
þau ekki keypt vöru eða þjónustu. Fyr-
irtæki geta þá ekki hækkað laun, ráðið
nýja starfsmenn eða fjárfest í nýjum
atvinnutækifærum. Tekjur ríkissjóðs
standa þá í stað eða dragast saman og
við getum ekki tryggt velferðina. Þess
vegna hafa fjárfestingar í atvinnulífinu
verið í algjöru lágmarki, þess vegna
ganga spár um hagvöxt ekki eftir og
þess vegna nær tæpur helmingur heim-
ila vart eða ekki saman endum milli
mánaða.
4.
Framsóknarmenn telja að íslensk króna
verði gjaldmiðill landsins í nálægri
framtíð og vilja efla umgjörð hennar.
Undir þetta tók samráðshópur allra
þingflokka um gjaldmiðlastefnu. Því
þarf að endurskoða umgjörð peninga-
stefnunnar, til að tryggja meiri stöð-
ugleika og koma í veg fyrir óeðlilegar
sveiflur í gengi íslensku krónunnar.
Hákon Einar Júlíusson, Pírötum:
1
Já ég tel það, ekki spurning. Það þarf
fyrst og fremst að skoða þá hópa sem
nú eru tekjulægstir eða þá sem lifa
undir fátæktarmörkum, ráða ekki
lengur við afborganir af sínum lánum
og hafa ekki fengið neinar úrlausnir á
sínum skuldavanda. Það er út í hött
að afborganir af húsnæðislánum eða
leiga sé jafn há og útborguð laun
þessara einstaklinga. Flestir úr þessum
hóp stóðu vel undir skuldbindingum
sínum fyrir efnahagshrunið sem olli
slíkum forsendubresti að ekki er hægt
að krefja lántakendur um að greiða
niður lán sem ennþá ríkir lagaóvissa
um. Þrotabú ónýtu bankanna var
keypt út af erlendum vogunarsjóðum
á rúmum 70-90% afslætti en enginn
slíkur var gefinn af kröfunum gagn-
vart einstaklingum, minni og meðal-
stórum fyrirtækjum. Þess vegna er það
sanngjörn krafa að fólk fái tækifæri til
þess að greiða af sínum lánum miðað
við greiðslugetu, koma í veg fyrir að
lánveitendur geti gengið að heimilum
og eignum fólks með þeim ólöglega
hætti sem hefur fengið að viðgangast
og efla þarf fjölbreytni á atvinnutæki-
færum og í gjaldmiðlamálum. Þetta
er hægt að gera til dæmis með því að
taka upp fjölmyntakerfi, slíkt dregur úr
miðstýringu á fjármálamarkaði, styrkir
og verndar kaupmátt fólks. Efla þarf
sérstaklega upplýsingaskyldu fjármála-
fyrirtækja gagnvart viðskiptavinum
sínum, stórum og smáum og efla þarf
neytendavernd á fjármálamarkaði.
Píratar taka sérstaklega á þeim málum.
2.
Verðtryggð lán hafa hækkað um fjórð-
ung síðan eftir efnahagshrunið, þetta
hefur bitnað sérstaklega á húsnæðis-
lánum, s.s. á heimilum og fyrirtækjum.
Helsti vandinn við verðtrygginguna er
að hvatinn hjá lánafyrirtækjum og hag-
stjórnum til þess að halda verðbólgu
lágri verður mun minni og meiri líkur
eru á því að eignir fólks brenni upp. Ég
tel að það þurfi tvímælalaust að breyta
eða afnema verðtrygginguna þannig að
bæði lántakendur og lánveitendur deili
ábyrgðinni og koma þannig í veg fyrir
að forsendubrestur geti átt sér stað.
Það þarf að auðvelda lántakendum
að leita réttar síns í kerfinu og tryggja
að þeir dómar sem kvaðnir eru upp
verði framfylgt, þ.e.a.s. Komi lagalegur
forsendubrestur í ljós á fjármálafyrir-
tækjum að vera skylt að bæta upp það
eignartjón sem þau hafa ollið.
3.
Ég vísa helst í svar mitt við spurn-
ingu nr 1. Ástæðan er margþætt en þá
helst vegna hækkandi útgjalda heim-
ila vegna húsnæðislána, húsnæðisleigu
og annarra skulda. Laun á íslandi eru
heldur ekki alveg í takt við það sem
er að gerast annað staðar í nágranna-
löndum okkar og vinnutími er lengri.
Á sama tíma er stór hluti af matvörum
og öðrum nytjavörum innfluttar og ís-
lendingar þurfa að greiða það sama eða
meira fyrir þessa hluti hér á landi en í
nágrannalöndum okkar. Við þetta má
bæta við að ríkissjóður skuldar mikið
og hafa stjórnvöld verið dugleg við að
hækka gjöld og skatta á almenning. Það
þarf að skoða þessi mál ítarlega og ekki
gáfulegt að aðeins stjórnmálamenn og
forsvarsmenn fjármálafyrirtækja sjái
eingöngu um að finna lausnir á því. Til
þess þurfa fleiri að koma að borðinu.
4.
Það er ekki til ein töfralausn svo koma
megi stöðugleika á gjaldmiðil þjóðar-
innar, hvort sem það heitir Kanada-
dollar, Evra eða Króna. Ég held að það
þurfi fyrst og fremst að draga úr mið-
stýringu á gjaldmiðlamarkaði og fjár-
málakerfið þarf að vera fjölbreytt svo
að við séum ekki að setja öll eggin í eina
körfu. Það þurfa margir að koma að
borðinu til þess að móta lausnir á þessu
málum og auka þarf ákvarðanatöku
almennings þar sem þessi mál snerta
hvern og einn á grundvallarstigum.
Hvaða lausnir hafa flokkarnir?
Frambjóðendur eru duglegir að skrifa greinar til birtingar í
fjölmiðlum en lítið fer fyrir spurningum til þeirra um helstu
mál þessara kosninga. Bæjarblaðið Hafnarfjörður-Garðabær
sendi því öllum framboðum sem skiluðu inn framboðslista í
suðvesturkjördæmi spurningalista.
Forystumenn flokkanna fengu það verkefni að svara fjórum
spurningum sem hér eru tilteknar hér að neðan. Ekki bárust
svör frá Sjálfstæðisflokki, Hægri-grænum, Regnboganum né
Flokki heimilanna.
1.
Teljið þið það til forgangsmála að taka
á skuldavanda heimilanna? Ef svo er,
hvaða leið ætlið þið að fara að því
marki og hverjir eiga að njóta leið-
réttinganna/aðgerðanna (allir/sumir)?
2.
Teljið þið nauðsynlegt að afnema
eða breyta verðtryggingunni? Ef svo
er hvaða leiðir viljið þið fara? Teljið
þið nauðsynlegt að lagfæra þann
eignabruna sem varð hjá skuldugum
heimilum vegna hárrar verðbólgu og
þar með hækkunar vísitölu í kjölfar
forsendubrests vegna hrunsins?
3.
Ný lífskjarakönnun sýnir að tæpur
helmingur heimila nær vart eða ekki
saman endum milli mánaða. Hvaða
ástæður telur þinn flokkur vera fyrir
þessari stöðu?
4.
Eigum við á nýju kjörtímabili að vinna
að því að koma upp nýjum og stöðugri
gjaldmiðli en óverðtryggðu íslensku
krónuna.? Greinið frá útfærslu ykkar
á því
X2013
Hafnarfjörður Garðabær
auglýsingasíminn er 578 1190 - Netfang: auglysingar@fotspor.is