Hafnarfjörður - Garðabær - 19.04.2013, Qupperneq 9

919. apríl 2013
Samfylkingin
1
Árni Páll
Já, bætt staða
heimilanna og
lífskjör verður
áfram forgangs-
verkefni. Mark-
vissar aðgerðir
á borð við 110%
leiðina og endurútreikning erlendra
lána, hafa lækkað skuldir heimilanna
um rúmlega 200 milljarða og sem hlut-
fall af landsframleiðslu eru þær í sömu
stöðu og 2006. En rannsóknir sýna að
ákveðnir hópar eru enn í erfiðri stöðu
og þeirra þörfum þarf að mæta. Þetta
eru þeir sem keyptu á versta tíma fyrir
hrun og þau heimili sem þurftu lánsveð
til íbúðarkaupa. Auk þess hafa þeir
sem eru með lán hjá Íbúðarlánasjóði
ekki fengið jafn miklar niðurfærslur og
aðrir, þar þarf að tryggja sambærilegar
úrbætur. Til að mæta greiðsluvanda
heimilanna hafa að auki 100 milljarðar
runnið til fjölskyldna í barna- og vaxta-
bætur á kjörtímabilinu. Þar viljum
við enn bæta í. Til framtíðar er besta
umhverfið fólgið í stöðugu gengi og
vörn gegn verðbólgu, kjararýrnun og
eignaupptöku. Því boðum við ábyrga
hagstjórn sem miðar að stöðugleika
og möguleika á inngöngu í myntsam-
starf ESB. Í Evrópu býr fólk við mun
lægri vexti og verðbólgu og það væri
ábyrgðarleysi að loka dyrunum að
slíkum kjörum fyrir íslensk heimili.
2.
Katrín
Já, við jafnað-
armenn viljum
afnema verð-
tryggingu með
upptöku evru.
Verðtryggingin
er fylgifiskur ís-
lensku krónunnar vegna áhættunnar
sem henni fylgir. Gengi krónunnar
hefur því bein áhrif á íbúðaverð og verð-
lag almennt á Íslandi. Við viljum stöð-
ugt umhverfi þar sem fjölskyldurnar í
landinu geta gera áætlanir fram í tímann
sem standast. Það hefur aldrei tekist í
krónuhagkerfinu. Ef þjóðin segir já við
ESB verður strax hægt að flytja inn stöð-
ugleika með tenginguna krónu við evru.
Við viljum að gengið verði lengra í
niðurfærslu skulda með því að tryggja
að Íbúðalánasjóður útfæri 110% leiðina
með sama hætti og aðrar lánastofnanir.
Þessi leið hefur þegar fært niður skuldir
nær 12.000 heimila. Þá þarf að mæta
þeim sérstaklega sem keyptu á versta
tíma fyrir hrun sá hópur stendur enn
illa og það gengur ekki. Þá eru þau
heimili sem eru með lánsveð jafnframt
í forgangi.
3
Magnús orri
Hrun gjaldmið-
ilsins árið 2008
setti fjárhag
fjölda heimila í
uppnám vegna
mikils samdráttar
í kaupmætti,
þyngri byrði
vegna skulda og í mörgum tilfellum
atvinnumissis. Skuldir heimila og
fyrirtækja voru miklar þegar áfallið
reið yfir. Eftir aðgerðir síðustu ára eru
skuldir heimila svipaðar og 2006. Þrátt
fyrir þetta er enn verk að vinna, ekki
síst gagnvart þeim sem keyptu á versta
tíma fyrir hrun. Við þurfum að komast
í stöðu þar sem þetta gerist ekki aftur.
Því þurfum við að tryggja stöðugleika
með losun fjármagnshafta, ábyrgð í
ríkisfjármálum og að lokum upptöku
evru. Til framtíðar er það verðmæta-
sköpun með aukinni fjárfestingu í
atvinnulífinu sem mestu skiptir fyrir
afkomu heimilanna. Fyrirtækin, heim-
ilin og hið opinbera greiða árlega um
150 milljarða vegna kostnaðar sem
fylgir krónunni. Hagsmunirnir af því
að stefna markvisst að því að vinna
okkur út óstöðugu verðlagi og hærri
vöxtum eru miklir fyrir bæði atvinnulíf
og heimili. Því er stefna okkar jafn-
aðarmanna í Evrópumálum um leið
atvinnu- og lífskjarastefna.
4.
Margrét
gauja
Já, í Evrópu býr
fólk við helmingi
lægri vexti og
minni verðbólgu.
Þar er hægt að
gera áætlanir til
langs tíma um að koma sér upp þaki
yfir höfuðið án þess að verðbólgan éti
upp eignirnar. Við tryggjum stöð-
ugleika krónunnar með því að kom-
ast inn í fordyri evrunnar að loknum
aðildarviðræðum við ESB. Til þess
þarf að byrja strax í dag. Markmiðið
er að komast sem fyrst í þá stöðu
að geta tengt krónuna við evru með
stuðningi evrópska seðlabankans svo
hægt sé að viðhalda lægri vöxtum
og verðbólgu. Fram að þessum tíma-
punkti verðum við að haga hagstjórn
og ríkisfjármálum með ábyrgum
hætti og vinna að losun fjármagns-
hafta þannig að við náum að tryggja
stöðugleika í gengismálum. Þannig
uppfyllum við bæði skilyrði fyrir að-
ild að myntsamstarfi ESB og verjum
heimili og fyrirtæki fyrir verðbólgu
og eignabólum.
Þetta er engin töfralausn heldur
þvert á móti vinna, agi og ábyrgð
sem þarf að halda áfram að loknum
kosningum. Ábyrgðarleysi og lausa-
tök munu festa okkur í höftum og
verðtryggðri krónu.
Guðmundur Steingrímsson, Bjartri framtíð:
1
Við teljum það forgangsatriði að bæta
lífskjör. Til þess þarf fjölbreytt atvinnu-
líf sem borgar góð laun, stöðugleika
sem lækkar vexti á lánum, lægra vöru-
verð með inngöngu í ESB og opnara
samkeppnisumhverfi, betri leigumarkað,
svo fátt eitt sé nefnt. Mörg heimili eiga
í greiðsluvanda vegna þess að lán eru
of dýr á Íslandi. Það er forgangsatriði
að gera lánin ódýrari, að komast út úr
verðbólguumhverfinu. Fram að því er
hægt að gera ýmislegt til að hjálpa fólki
í greiðsluvanda, s.s. greiða vaxtabætur,
hugsanlega setja þak á verðtryggingu,
leyfa inngreiðslum lífeyrissparnaðar að
renna að hluta til greiðslu höfuðstóls,
beina fólki til Umboðsmanns skuldara
og í þau afskriftaúrræði sem þar bjóðast,
afnema stimipilgjöld svo fólk geti skuld-
breytt í hagstæðari lán þegar þau bjóð-
ast. Við erum opin fyrir hugmyndum í
þessum efnum og lítum að sjálfsögðu á
það sem forgangsmál að koma fólki úr
vandræðum.
2
Við teljum það algjört forgangsmál að
koma Íslandi út úr verðbólguumhverfi
og mynda stöðugt efnahagsumhverfi,
þar sem verðtryggingin verður óþörf og
hægt er að fá óverðtryggja húsnæðisvexti
á viðunandi kjörum til langs tíma. Það
er leið A. Allt annað er plan B, næst-
besta leiðin. VIð eigum ekki að sætta
okkur við hana. Vandinn við að lagfæra
eignabruna skuldugra heimila, er að þau
heimili sem eru skuldugust eru jafnframt
þau eignamestu og með mestu ráðstöf-
unartekjurnar. Almenn leiðrétting á höf-
uðstól lána færi því að mestu til fólks sem
er ekki í greiðsluvanda. Verðbólga gæti
aukist í kjölfarið sem aftur myndi gera
vanda fólks í greiðsluvanda enn verri.
En aftur segum við: Að sjálfsögðu viljum
við hjálpa fólki sem er í vandræðum. Al-
menn leiðrétting er þó líklega ekki besta
leiðin til þess.
3
Lán eru of dýr vegna þess að áhættan
í hagkerfinu er of mikil. Það er algjört
forgangsatriði að laga það, koma á stöð-
ugleika með nýjum gjaldmiðli, auknu
verðmæti útflutnings, aðhaldi í ríkisfjár-
málum og pólitískri sátt um langtíma-
markmið í efnahagsmálum. Auk þess er
verðlag of hátt. Það er m.a. vegna þess að
opið samkeppnis- og markaðsumhverfi
skortir. Þá þurfa atvinnutækifæri að vera
fjölbreytt og verðmæt störf þurfa að verða
til í meiri mæli. Björt framtíð er með
plan í þeim efnum. Auk þess þarf að efla
fjármálalæsi á Íslandi sem hjálpar fólki
að vinna betur úr þröngum fjárhagsað-
stæðum, sem og neytendavitund. En
lykilatriðið er að bæta kjör. Þau hrundu
í hruninu.
4
Björt framtíð vill klára aðildarviðræð-
urnar við ESB og landa það góðum
samningi að þjóðin geti samþykkt hann.
Skömmu síðar er hægt að fara í gjaldmið-
ilssamstarf við evrópska seðlabankann í
gegnum ERM II, sem heldur genginu
stöðugu innan vikmarka. Þegar réttar
aðstæður skapast er svo hægt að taka
upp evru.
Lýður Árnason, Lýð-
ræðisvaktinni:
1
Já, við teljum það óumflúið.
Lýðræðisvaktin vill rétta hlut heim-
ilanna með því að færa niður höfuðstól
almennt á verðtryggðum og gengis-
tryggðum húsnæðislánum. Ennfremur
tryggja að skipan húsnæðislána taki
mið af ríkjandi reglum um neytenda-
vernd sem Ísland hefur lögleitt gegnum
EES.
Allra fyrst vill Lýðræðisvaktin þó
kortleggja raunverulega stöðu þjóðar-
búsins og fá til þess óháða erlendra sér-
fræðinga. Inni í því er staða bankanna,
ríkissjóðs, sveitarfélaga, heimila og fyr-
irtækja. Þegar sú úttekt liggur fyrir
er betra að sjá hvernig framhaldinu
skal háttað.
2
Lýðræðisvaktin vill afnema/breyta
verðtryggingunni í núverandi mynd
þar sem hún tekur bara til lánveitenda,
ekki látakaenda. Lýðræðisvaktin vill
sanngjarna áhættudreifingu milli lán-
þega og lánveitenda, svo að lántak-
endur skaðist ekki, þegar kaupmáttur
launa minnkar og lánveitendur haldi
sínu, þegar kaupmáttur launa vex.
Þetta væri hægt að gera með því að
endurreikna höfuðstóll verðtryggðra á
grundvelli nýrrar vísitölu aftur í tím-
ann, t.d. frá og með hruninu 2008, og
rétta þannig hlut heimilanna.
Aðrar leiðir eru líka færar að sama
marki, t.d. viðmiðun húsnæðislána
við verðbólgumarkmið Seðlabankans
frekar en við núgildandi verðvísitölu.
Kosti og galla ólíkra leiða og kostn-
aðinn, sem af þeim leiðir, þarf að vega
og meta.
Lýðræðisvaktin telur mikinn akk í
því fyrir þjóðfélagið að ná skuldugu
heimilum aftur inn í hagkerfið,
Lýðræðisvaktin viðurkennir þann
forsendubrest sem varð en varar um
leið við að kjósa yfir sig aftur Hrun-
flokkana þrjá sem gengu á þessum
viðsjárverða tíma erinda fjármagns-
eigenda en ekki heimilanna í landinu.
3
Ástæður þess, hversu mörg heimili ná
varla endum saman, eru einkum tvær:
(1) Hrunið, sem Sjálfstæðisflokkurinn,
Framsókn og einnig Samfylkingin
bera höfuðábyrgð á, og (2) langvarandi
óstjórn í efnahagsmálum, sem allir
gömlu flokkarnir bera sameiginlega
ábyrgð á. Þess vegna vill Lýðræðisvaktin
veita gömlu flokkunum hvíld eða a.m.k.
létta af þeim þungum byrðum.
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sókn afhentu vinum sínum bankana
á silfurfati 1998-2003, og vinirnir
keyrðu bankana í kaf og efnahagslífið
fram af hengiflugi 2008. „Enginn gekkst
við ábyrgð,“ sagði formaður Rann-
sóknarnefndar Alþingis að loknum
yfirheyrslum yfir 147 meintum hrun-
verjum. Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sókn hafa ekki enn beðist afsökunar á
sínum þætti hrunsins.
4
Nýja stjórnarskráin kveður á um, að aðild
að ESB og þá um leið upptaka evrunnar
verði ákveðin í bindandi þjóðaratkvæða-
greiðslu. Mál, sem þjóðin ræður til lykta
í þjóðaratkvæðagreiðslu, þurfa ekki og
eiga ekki að koma til kasta Alþingis,
þar eð þjóðin er yfirboðari þingsins,
eins og stendur skýrum stöfum í nýju
stjórnarskránni. Þess vegna hefur Lýð-
ræðisvaktin ekki tekið ákveðna stefnu í
gjaldmiðilsmálinu. Lýðræðisvaktin mun
virða stjórnarskrárbundna verkaskipt-
ingu þings og þjóðar og lúta niðurstöðu
allra þjóðaratkvæðagreiðslna, einnig um
nýjan gjaldmiðil.
Ögmundur Jónasson, vinstri-grænum
Ögmundur svaraði fyrstu spurningunni
1.
Ekki varð samstaða um að taka vísitöluna
úr sambandi í upphafi hruns eins og hug-
myndir komu fram um úr okkar ranni,
né um almenna niðurfærslu skulda. Var
þá horfið til þess ráðs að stórefla vaxta-
bótakerfið. Á árunum 2011 til og með
2013 námu vaxtabætur samtals rúmlega
44 milljörðum króna. Um þennan stuðn-
ing hefur munað þótt það vilji gleymast
í umræðunni. Á árunum 2011 og 2012
var að jafnaði um 30% vaxtakostnaðarins
endurgreiddur úr ríkissjóði en allt upp í
45% hjá tekjulægstu heimilunum.
VG hefur teflt fram þeirri hugmynd
að vaxtabætur verði greiddar í byrjun
árs með hliðsjón af höfuðstóli lána, óháð
því hvort viðkomandi hafi verið fær um
að greiða afborganir og þar með vexti
og þótt lán væru í frystingu. Vaxtabætur
geti þannig nýst til að lækka höfuðstól.
Þá höfum við unnið að samkomu-
lagi við lífeyrissjóðina vegna lánsveða.
Vonir standa til að okkur sé að takast
að ná samkomulagi um niðurfærslu á
lánsveðum. Það er réttlætismál.
Allir verða að sitja við sama borð.
Hvað varðar 110% leiðina og leið-
réttingar vegna gengistryggðra lána, þá
er einn hópur sem enn stendur út af og
það eru viðskiptavinir fyrrum Spron og
Frjálsa fjárfestingarbankans. Þeir voru
settir undir regnhlíf þrotabúa þessara
banka, nú Dróma. Við vinnum að því
að greiða götu þessa fólks sem engan
veginn hefur fengið sanngjarna úrlausn
sinna mála.
Fjármálastofnanir litu á milljarða-
tugina sem fóru í niðurfærslu samkvæmt
110% aðferðafræðinni sem þegar orðið
tap. Því miður eru margir enn í vanda.
Ljóst er að koma verður til móts við það
fólk á komandi tíð af réttlætisástæðum
en einnig af fjárhagslegri nauðsyn.