Bóndinn - 19.05.1944, Side 1

Ritstjóri
Gunnar Bjarnason
Afgreiösla og innheimta:
Aðalstrætl ð. Siml 6077.
Arg. kostar 20 krónur.
26. tölublað.
Traustir skulu horn-
steinar hárra sala.
1 kili skal kjörviður.
Bóndi er bústólpi,
— bú er iandstóipi —
því skal hann virður veJL
2. árgangur.
Þurfa réttlœtiskröfur bœnda
að valda þjódarógœfu?
Margir kvarta yfir, að grund-
völlur dýrtíðarvísitölunnar hér
sé rangur. Fæstar af þessum
óánægðu röddum munu þó gera
sér grein fyrir, í hverju þetta
ranglæti er fólgið og hverjir séu
beittir því.
Sum blöð neytendanna hafa
mjög hamrað á þessu, án þess
að benda á nokkurt atriði máh
sínu til stuðnings. Og síðan, —
samkvæmt venju þegar reynt er
að sameina fólkið í óánægju og
samúð með s jálfu sér gegn ímynd-
uðu ranglæti og kúgun — þá er
heimtuð rannsókn. — Þessar
rannsókna-kröfur og rannsókna-
nefndir eru notaðar á sama hátt
og í sama tilgangi, eins og gúm-
snuð handa óþægum krökkum.
— Ekki mun þekkjast neitt
dæmi um það, að málstaður
neytendanna hafi fitnað af þess-
um „snuðum" frekar en börnin
af sínum.
Grundvöllur vísitölunnar hef-
ur nýlega verið rannsakaður af
nefnd, sem varð þó svo fræg af
starfsemi, að hún klofnaði um
niðurstöðurnar. Ekki er þó vit-
að, hvort greiðslur fyrir starf-
semi nefndarinnar voru greidd-
ar samkvæmt tímakaupi eða
eftir árangri.
Nú mætti, af leikmanni, —
þótt hæpið sé, að það beri nokk-
urn árangur, — benda á aug-
ljóst atriði í grundvelli vísitöl-
unnar, sem eyðileggur alla við-
leitni til að hemja dýrtíðina.
Grundvöllur þessi er byggður
á verðlagi fyrir stríð, en þá hálf-
gáfu bændur neytendum afurðir
sínar, eins og kunnugt er. Þegar
svo fulltrúar bænda í verðlags-
nefndum landbúnaðarafurða
fengu því framgengt, eftir að
stríðið var skollið á og kaup-
geta almennings hafði marg-
falldast, að bændur yrðu ekki
lengur látnir gefa framleiðslu
sína, þá rauk vísitalan upp úr
öllu valdi, því hún leitast við
að skapa sama hlutfall milli af-
urðaverðs og kaupgjalds eins
og var fyrir stríð, — af því hún
byggist á þeim grundvelli, að
bændur hálf-gefi framleiðslu
sína.
Núverandi grundvöllur vísi-
tölunnar fyrirbyggir því alveg
að hægt sé að tryggja bændum,
þó ekki sé nema verkamanna-
kaup, við framleiðslustörfin,
nema ríkissjóður taki á sig hin-
ar eðlilegu hækkanir afurðanna.
Að öðrum kosti yrði krónan
eyðilögð.
Til að koma í veg fyrir þessa
hættu, verður að byggja á nýj-
um vísitölugrundvelli, þar sem
afurðir bænda verða reiknaðar
með sannvirði, og mætti fram-
kvæma það á þann hátt að gera
t. d. verðlagið í október 1942 að
100.
Þá mundi framkvæmd á við-
urkenndri réttlætiskröfu bænda
ekki valda þjóðarógæfu.
G. B.
Jónas Jpnsson frá Hrifln:
Geta blindir fengið sýn?
Á öld hinna miklu krafta-
verka bar ekki ósjaldan við að
blindir fengu sýn. Þó undarlegt
sé, virðist þessi þáttur sögunn-
ar vera á góðum vegi með að
endurtakast, og í þetta sinn er
byltingarflokkurinn íslenzki
mjög riðinn við kraftaverkið.
Síðan ósátt byrjaði milli
þeirra fjögurra manna, sem
sátu eftir í þjóðstjórninni vorið
1942 hefur verið óskilianlegt
kapphlaup milli manna úröllum
þremur borgaralegu flokkunum
um hylli kommúnista. Oft hafa
þessar bónorðsfarir verið leyni-
legar, en stundum opinberar og
með þeim fjálgleik, sem ein-
kennir fyrstu ást í órevndum
brjóstum. — Var þá ítrekað,
viku eftir viku og mánuð eftir
mánuð, að engin hamingja gæti
fall'ð í skaut hinu fátæka föður-
landi Islendinga eins og það, ef
kommúnistar tækju að sér að
stjórna landinu með völdum
mönnum úr þeim flokkum, sem
kommúnistar nefna afturhalds-
flokka. Ásókn hinna æskuprúðu
„gistivina" kommúnistanna var
stórfelld traustsyfirlýsing til
Brynjóifs Bjarnasonar, Einars
Oigeirssonar og foringjahðs
þeirra. Ef „gistivinirnir“ hefðu
haft sömu skoðun á íslenzku
kommúnistunum, eins og borg-
aralegir stjórnmálamenn á
Norðurlöndum, í Hollandi,
Sviss, Bandaríkjunum og öllu
Bretaveldi hafa á sínu byitinga-
liði, þá hefðu þeir ekki virt
kommúnistana viðtals um fé-
lagsskap til að stjórna Islandi,
meðan þar er þingbundin stjóm,
persónilfrelsi og heimilisfriður-
inn lögverndaður. En hér á ís-
landi er eins og ský sé dregið
fyrir sálusjónir margra borg-
aralegra stjómmálaforkólfa.
Þeir sjá ekki, eins og stallbræð-
ur þeirra 1 öllum öðrum lýðræð-
islöndum, að kommúnistamir
eru á allt öðru „plani“ en þing-
stjórnarflokkamir, og að fyrir
kommúnistum vakir það eitt að
eyðileggja íslenzka þingstjórn
og persónulegan atvinnurekst-
ur. Um tveggja ára skeið hafa
íslenzk stjómmál snúist um það
eitt, hvort bændur, embættis-
menn, útvegsmenn og iðnaðar-
menn ættu að vera leiksoppar
og ginningarfífl sinna hat-
römmustu andstæðinga. Það er
þó ekki hægt að ásaka Brynjólf
Bjarnason og Einar Olgeirsson
fyrir það, að þeir hafi siglt und-
ir fölsku flaggi. 1 blöðum, ræð-
um og þó einkum í verkum sín-
um hafa þeir láið alþjóð manna
skilja, að fyrir þeim vekti það
eitt að eyðleggja allt það, sem
frjálslyndir og þroskaðir menn
í menntuðum löndum telja dýr-
mætast. Hér skulu aðeins nefnd
fá dæmi af mörgum.
Sumarið 1942 mátti heita, að
kommúnistar steyptu atvinnu-
vegum landsins í rústir með sí-
felldum, ólöglegum vinnustöðv-
unum. Einn þáttur í því máli
var að stöðva afgreiðslu á hita-
veituvörum til Reykjavíkur.
Ameríkumenn lánuðu skipið og
huguðst að gera Islendingum
greiða. En þegar skipið fékkst
ekki afgreitt 1 Reykjavík fyrir
óstjóm og upplausn í vinnu-
málum, lá við borð, að skipið
færi aftur með vaminginn vest-
ur um haf og stórlega yrði
dregið úr skipalánum til Islend-
inga. Eftirlitsmaður fyrir vest-
an gaf rétta en, fyrir landið,
óskemmtilega skýrslu um þetta
mál, og mun það hafa verið eitt-
hvert erfiðasta verk, sem kom-
ið hefur fyrir íslenzk stjórnar-
vö’d, að útskýra það, að við Is-
lendingar verðskulduðum á
þessum tímum að fá skip að
láni til að flytja hingað lífs-
björg samhliða því, að stjórnin
á vinnumálum okkar var með
þeim hætti, sem raim bar vitni
um.
Framkoma kommúnista sum-
arið 1942 virtist ekkert snerta
„gistivinina“ úr borgaraflokk-
unum, eða opna augu þeirra
fyrir hinu þjóðháskalega inn-
ræti kommúnista. Engin sýni-
leg breyting varð heldur á við-
horfi „gistivinanna", þó . að
kommúnistar lýstu yfir haust-
ið 1942 með flokkssamþykkt,
að þeir ætluðu með innanfélags-
áróðri að eyðileggja' samvinnu-
félög landsins. Allmargir þátt-
takendur í kaupfélögum og
mjólkurfélögum bænda hugðu,
þrátt fyrir þetta, að einlægur
félagsskapur gæti tekizt með
byltingaliðinu og samvinnu-
mönnum um viðreisn f jármála-
og atvinnulífsins. Þau einföldu
sannindi, sem voru augljós öll-
um sæmilega þroskuðum mönn-
um í öðrum þingstjórnarlönd-
um duldust enn mörgum skarp-
skyggnum Islendingum.
En nú í vor hafa kommúnist-
ar dregið hulu undangengins.
svefnværðartímabils, að ofur-
litlu leyti, frá augum sumra
hinna sundurleitu „gistivina",.
Brynjólfur Bjarnason og Uð
hans fyrirskipaði herferð, bæði
móti alþjóðarhagsmunum og
sérstaklga gegn bændastéttinni.
Um leið og snjóa leysti af veg-
um landsins og þeir þurftu
mestra endurbóta við, var fyr-
irvaralaust hafið vegavinnu-
verkfall um allt land. -Harð-
bannað var að gera við yegi,
brýr eða vita, hvað sem við lá.
Eitt skilyrði kommúnistanna
var, að allir starfsmenn í þess-
um greinum ættu að hafa tvo
sunnudaga í viku og mjög stutt-
an vinnudag. Auk þess átti að
útiloka alla sveitamenn frá að
vinna við vegagerð og brúa-
smíði, nema með því skilyrði, að
þeir gerðust félagsbundnir
þegnar í skipulagi byltingar-
manna. — Bóndi úr öxarfirði
átti að vera rek’nn frá vinnu
við umbætur á Kópaskersvegin-
um, ef bolsi úr Reykjavík var til-
bú'nn að koma og framkvæma
fimm daga vinnuviku þar fyrir
norðan. Til frekari áherzlu boð-
aði upplausnarlýðurinn að
stöðva skyldi strandferðaskip-
in, prentun í ríkisprentsmiðj-
unni, viðgerð skipa og báta i
landssmiðjunni og v'nnu í síld-
Framhald á 2. siðu.
»