Bóndinn - 19.05.1944, Blaðsíða 2

2
BÓNDINN
Halldór Stefánsson, forstjóri:
Aróðurinn gegn íslenzku
kjötmeti.
Hátt á elleftu öld hafa Islend-
ingar búið í þessu landi. Lengst
af þeim tíma hefur lífsviðurværi
þjóðarinnar verið nær eingöngu
þau matvæli, sem fást hér og
fengist hafa af landi og sjó:
kjötmeti, mjólkurmeti og sjó-
fang ýmiskonar. Kornmeti, eða
önnur matföng voru lítið inn-
flutt öldum saman, og nær
ekkert þegar siglingar tepptust.
Grænmeti og ávextir var lítið
sem ekkert fram á síðustu ald-
irnar, nema það sem notað var
af ætijurtum.
Af þessum matvælum þreifst
þjóðin vel, bæði líkamlega og
andlega, þegar gnægðir af þeim
gáfust, enda er það svo, að hver
tegundin þessara heimafengnu
matvæla, er annari ágætari.
Fiskmetið og mjólkurmetið er,
af flestum, viðurkennt góðmeti
oer sama mun mega segja um
Geta blindir fengið sýn?
Framhald af 1. síðu.
arverksmiðjum ríkisins, ef ekki
væri skjótt gengið að öllum
kröfunum.
En nú fór sumum „gistivin-
unum“ að þykja komið óþarf-
lega nærri daglegu brauði. I
stjómmálaherbúðum í höfuð-
staðnum voru haldnir fundir til
að ræða um vonzku og spillingu
Brynjólfs og félaga hans, en slík
mál höfðu ekki verið þar til um-
ræðu um tveggja ára skeið. Hið
nýja viðhorf fór eins og farald-
ur flokk úr flokki og kom til
leiðar illu umtáli um kommún-
ista í blöðum, sem áður höfðu
sótt fast eftir vinfengi þeirra.
Var leiðtogum kommúnista nú
líkt við verstu stórglæpamenn,
sem sögur fara af í milljóna-
löndum. Eftir þeim lýsingum að
dæma, hefur það ekki verið
nægilega grundað að sækjast
eftir mönnum til forráða í land-
inu, sem búa yfir skapferli á
borð við frægasta glæpahyski
samtíðarinnar.
Lítill vafi er á, að forkólfar
kommúnista hafa ekki í þetta
sinn gætt að því, að þeir hlutu
að afla sér mikillar óvildar frá
öllum tilvonandi frambjóðend-
um borgaraflokkanna með kröf-
unni um að allir, sem stunda
vegavinnu í sveit gefi sig undir
yfirstjórn kommúnista. Ef
vegamenn í Norður-Múlasýslu, í
Norður-ísaf jarðarsýslu og Snæ-
fellsnessýslu, til að nefna aðeihs
þrjú dæmi, væru komnir undir
húsbóndavald Brynjólfs og Ein-
ars um leið og þeir stinga spaða
í jörð fyrir kaup úr ríkissjóði,
þá getur framboðsgrundvöllur-
inn farið að verða ótraustur
fyrir áhugasama ,,bændavini“
eins og Gunnar Thoroddsen, Sig-
urð frá Vigur og Pál Zophónías-
son. Sama hætta nær til allra
borgaralegra frambjóðenda, ef
þetta síðasta herbragð komm-
únista nær fram að ganga.
Ég hygg að tæplega verði um
það deilt, að pólitískri sjón all-
margra, dugandi stjórnmála-
manna sé að fara fram. Sjónin
er að skerpast, án þess að lækn-
ar hafi komið til skjalanna.
,,Gistivinir“ kommúnista hér á
landi eru að byrja að sjá í
óljósri skímu það, sem allir
sæmilega menntir menn í sæmi-
lega menntuðum löndum hafa
séð frá upphafi, að það er
óframkvæmanlegt að stjórna
með þingskipulagi og þegnfrelsi
í félagsskap við bolsévika. önn-
ur hvor stefnan verður að ráða
og fylgja sínu eðli.
Frægasta og átakanlegasta
dæmið um sjónskekkju í sam-
bandi við borgaralega tiltrú
gagnvart byltingarsinnum er
að finna í annálum Alþýðu-
flokksins. Þar voru í flokksfor-
ustu tveir vel greindir og vel
menntaðir menn, Jón Baldvins-
son og Héðinn Valdemarsson.
Þeir höfðu í langan tíma barizt
með dugnaði móti upplausn
kommúnista. En skyndilega
varð Héðinn sleginn með al-
gerðri sálublindu um þetta at-
riði. Hann var eins og bergnum-
inn af tiltrú til byltingarmanna.
Honum kom þá, um stund, að
engu haldi góð greind, yfirgrips-
mikil hagfræðimenntun og löng
reynsla af viðskiptum við
kommúnista. Hann trúði á það,
sem ekki mátti trúa á og gekk
út í opinn, pólitískan dauða.
Jón Baldvinsson, félagi hans,
bjó yfir minni bókþekkingu í
hagfræði en Héðinn, en hafði til
brunns að bera meira af heil-
brigðri skynsemi. Engum tókst
að draga hulu fyrir augu hans.
Hann varaði samherja sína við
hættunni. Meiri hluti þeirra
hlýddi ráðum hans og komust
lífs af, en sumir bárust í kaf og
fórust, af því að rauðálfar upp-
lausnarinnar bentu þeim leiðina
— fram af eyraroddanum, und-
an svarta bakkanum. —
Fordæmi Héðins Valdemars-
sonar er þýðingarmikið í þessu
sambandi. Hann stóð að gáfum,
menntun og félagsmálaæfingu
framar þeim mönnum úr ýms-
um flokkum, sem hafa reikað
um völl þjóðmálanna um nokk-
ur undangengin ár með for-
myrkvunarblæju fyrir andlitinu.
Sú vök, sem gleypti vaskasta
manninn af þeim, sem villtust af
réttri leið, mun reynast hættu-
leg þeim, sem síðar koma, ef
kraftaverk bætir ekki sjón
þeirra.
garðmetið og ætijurtirnar. Aft-
ur á móti eru gæði og hollusta
kjötmetisins dregið í efa af
ýmsum. Sannleikurinn er þó sá,
að af þessum nefndu matvæla-
tegundum er kjötmetið ljúffeng-
ast og fullkomnast. Sannast
það á því, að af kjötmetinu
einu saman (kjötfeitin meðtal-
in) má lifa heilsusamlega, en
það verður vart gjört af hinum
tegundunum einum sér.
Ágæti kjötmetisins er stað-
fest af reynzlu heilla þjóða og
þjóðflokka, með vísindalegum
tilraunum og með órækri
reynzlu í einstökum tilfellum.
Eskimóar lifðu á einum saman
fiski og kjötmeti við „hesta-
heilsu“ þangað til þeir fengu
iðn- og gervimatvæli menning-
arþjóðanna. — Vilhjálmur Stef-
ánsson og félagi hans, Anderson,
voru við betri líkamsþrif og
heilsu að loknu árinu, sem þeir
undir strangvísindalegu eftir-
liti Russel-Saga stofnunarinnar
lifðu á kjötmeti einvörðungu,
heldur en í byrjun kjötátsins.
Höfðu þeir félagar á margra
ára reynzlu að byggja um al-
hæfi kjötmetisins og gengu því
öruggir að tilrauninni. —
Shackleton og fylgjendur
hans, sem voru lítt útbúnir með
matvælabirgðir í leiðangrinum
til Suðurpólsins, og neyddust
þess vegna til að lifa að miklum
hluta á mörgæsa- og selakjöti,
komust klakklaust af með
heilsufar, en tveir leiðangrar
Scotts, þar sem farið var með
gnægðir af sítrónsafa, ávöxtum
og grænmeti eftir fyrirsögn
læknavísinda þeirra tíma, mis-
tókust báðir vegna veikinda
leiðangursmanna af skyrbjúgi,
sem kostaði Scott sjálfan lífið
á heimleiðinni, eftir að hann
hafði náð því takmarki leiðang-
ursins að komast til Suðurpóls-
ins.
Hinn fyrr um getni andróður
gegn gildi kjötsins og gæðum
er einkum tvíþættur: Annars
vegar er því haldið fram, að öll
kjötneyzla (og jafnvel fisk-
neyzla) spilli mjög almennu
heilsufari. Þeir eru að vísu ekki
margir, sem þessu halda fram.
Það eru aðeins þeir, sem tekið
hafa trú á kenningar hinna svo-
nefndu „jurtaæta“. Meginrökin
eru þau, að „forfeður mann-
kynsins", aparnir, séu og hafi
verið .iurtaætur (!!)
Ef kenningar „jurtaætanna"
hefðu við gild rök að styðjast,
þá hefði mannkynið verið bund-
ið við löndin í hitabeltinu og
heit-tempraða beltinu, og væri
sennilega apar eða „frummenn“,
enn í dag.
„Sæll er hver í sinni trú —
En það má harma, að hlutskipti
þessara manna skyldi vera það,
að hafa fæðst og ahzt í þessu
kalda landi og fáskrúðuga um
manneldisgróður. En bót er það
í máli, að þeim ætti ekki að vera
ókleift að komast til annara
matjurtaríkari landa.
Frá annari hlið — einnig
fárra manna að ætla má — er
því haldið fram, að íslenzkt
kindakjöt sé rýrara og verra til
manneldis en allt annað kjöt,
jafnvel, að það sé algert ómeti,
óböðlegt og óhæft til manneldis.
Gild rök fyrir þessari skoðun
eru engin. Hún hefur það sam-
eiginlegt við trú jurtaætanna
að stangast á við óræka reynzlu.
Landhreinsun mætti það telj-
ast, ef þessir menn tækju sig
upp og hæfu landnám í öðrum
löndum; væri enda nokkuð til
þess kostandi að hreinsa óværð
þeirra úr landi.
Ofan á þennan umgetna, tví-
hliða áróður um gæði kjötmet-
isins og gildi, bætist svo þriðji
áróðurinn, þessum óskildur. —
Hann er um það, að verð á kjöti
(og öðrum landbúnaðarafurð-
um) sé hér á landi óhæfilega
hátt. Þessi áróður er eink-
um frá hendi þeirra manna,
sem viðurkenna gæði og gildi
kjötmetisins, eða a. m. k. vilja
ekki án þess vera, en vilja hins
vegar fá að ráða verðinu á því
án nokkurs tillits til kostnaðar
við framleiðslu þess.
Þessum mönnum væri bezt
svarað með því að gera þá
sjálfa að framleiðendum kjöts;
láta þá sýna það, að þeir gætu
framleitt kjöt á lægra verði, en
þeir, sem kjötframleiðsluna ann-
ast nú.
Það ætti að vera augljóst mál
öllum hugsandi mönnum, að
verð kjöts verður að ákveðast
af framleiðslukostnaðinum, hver
sem framleiðandinn er. Þeir
sem ekki skilja það hljóta að
vera undirmálsmenn að greind
og skilningi. Mun þá með öllu
árangurslaust að reyna að beita
við þá rökfærslum. En eins og
fyrr segir, væri reynandi að
setja undir þá bújörð og láta
þá reyna sig í samkeppni við
bændurna. Reynslan er góður
og réttlátur kennari, og ekki
sízt þeirra, sem óhæfir eru að
beita rökréttri hugsun.
Saltkjöt
Ákveðið hefur verið að
selja innan lands nokkuð
af stórhöggnu dilkakjöti
fyrir aðeins kr. 462,00 heil-
tunnuna. Það af kjötinu,
sem ekki selst fljótlega
verður flutt út, og verða
því þeir, sem ætla að
kaupa kjöt til sumarsins
að gera pantanir sem fyrst
hjá kaupfélögum eða Sam-
bandinu, og verður kjötið
þá sent á allar hafnir með
fyrstu ferð, sem fellur.