Bóndinn - 19.05.1944, Qupperneq 4

4
BÓNDINN

1
4
Kjartan Jóhannesson frá Herjólfsstöðum:
Of margar tölur og annað
verra. Niðurlag.
Hve langan tíma útreikning-
ur skattanna tekur hvern ein-
stakling nú (ef hann þá reynir
til að reikna þá út), er auð-
vitað ómögulegt að gizka á,
en varlega mun áætlað, þótt
gert sé ráð fyrir, að þeir, sem
vinna á Skattstofu Reykjavík-
ur verji meir en helmingi starfs-
tíma síns í að lesa og skrifa,
reikna út og leggja saman tölur,
sem alls ekki þyrfti að nota við
álagningu skattanna. Og síðan
eiga aðrir að taka við hinni
óþörfu skriffinnsku, þegar til
innheimtu’ skattanna kemin'.
En þótt mikilli vinnu og mikl-
um tíma sé vegna þessara talna
varið til einskis, þá er eins og
skattskráin ber með sér, annað,
sem er verra. Það er ósamræmi
skattanna. Margan mun undra,
að nágranni hans, sem hærri
tekjur hafði, skuli samt greiða
lægri skatta. 1 þeim tilfellum
munu vafalaust margir líta svo
á, að annað hvort sé um skatt-
svik að ræða af nágrannans
hálfu, eða að skattur þeirra
sjálfra sé hærri en lög mæla
fyrir. En þótt oft sé um annað
tveggja að ræða, þá þarf þó
hvorugt að vera ástæðan. Henn-
ar getur verið að leita í skatta-
lögunum sjálfum, sem vegna
ýmissa einstakra ákvæða þeirra
eru sem heild í andstöðu við
réttarvitund almennings.
Þau ákvæði, sem þar valda
mestu um nú*) eru: í fyrsta
lagi of lágur persónufrádráttur.
Hann er nú í Reykjavík 900 kr.
fyrir skattskylda einstaklinga
og 700 kr. fyrir ómaga. Vegna
vísitölufyrirkomulagsins við út-
reikning skattanna hefur hann
þó áhrif líkt og um væri að ræða
1854 kr. í stað 900 kr. og 1442
kr. í stað 700 kr. Að þessu sinni
ætti persónufrádráttur að vera
a. m. k. 3000 kr. og jafn fyrir
alla.**)
1 öðru lagi eru ákvæðin um
skattgreiðslu félaga (bæði sam-
lagsfélaga og þó sérstaklega
hlutafélaga). 1 gegnum þau á-
kvæði liggur leiðin fyrir sjálf-
stæða atvinnurekendur að lækka
skattana, sem þeim er gert að
greiða, að verulegu leyti og í
sumum tilfellum næstum ótak-
*) Meðan leyft var að draga frá
tekjunum greidda skatta og útsvör,
þá gat afleiðing þess ákvæðis t. d.
orðið sú, að manni með 30 þús. króna
árstekjur væri gert að greiða aðeins
2.400 kr. í skatta og útsvar á sama
árinu og öðrum með 10 þús. króna
árstekjur var gert að greiða 4.500
kr. eða nær tvöfalt meir en þeim,
sem hafði þrisvar sinnum hærri
tekjur.
**) Nú í ár 1944 koma 2304 kr. í
stað 1854 kr. i fyrra og 1792 kr. i
stað 1442 kr., en persónufrádráttur í
ár ætti varla að vera lægri en 4000
kr.
markað. Sem dæmi þess má
nefna: Maður, sem rekur verzl-
'un í eigin húsi, myndi, ef hann
teldi fram tekjur sínar í einu
lagi, greiða af þeim 110 þús. í
skatta (tekju-, verðlækkunar-
og stríðsgróðaskatt). Ef hann
stofnaði hlutafélag um fyrir-
tæki sitt, þá gæti hann lækkað
skattana um 50 þús. kr. eða nær
helming. Með því að gera húsið
að sérstöku hlutafélagi gæti
hann lækkað skattana enn meir.
Og ef hann stofnaði sérstakt
firma um heildsölu sína og ann-
að um smásöluna, þá fengi hann
rétt til hærri verzlunarálagning-
ar og samt gætu skattar hans
lækkað við það. Þó á hann enn-
þá opnar leiðir til þess; sam-
kvæmt lögum, að lækka skatt-
ana enn meir.
Vegna þessa verða að engu
ákvæði skattalaganna um stig-
hækkandi álagningu, sem nái
hámarki sínu með 90% á tekj-
ur umfram 200 þús. kr. Að vísu
eru þess dæmi, að hinn hái
skattstigi hafi komið til fram-
kvæmda, en þau eru svo fá, að
fyrir heildina skipta þau svo
að segja engu máli. Frá hag-
rænu sjónarmiði séð er hinu
hái skattstigi (90%) aðeins
dauður bókstafur, sem hvergi
er notaður, nema á hinum póli-
tíska vettvangi, af sumum til
að stæra sig af, en öðrum til
að skammast yfir.*)
Auk þessa tveggja má enn-
fremur nefna það, að líftrygg-
ingariðgjöld allt að 100 kr. og
stéttafélagsgjöld allt að 5% af
nettó tekjum skuli leyfð til frá-
dráttar. Það eru hlunnindi,
sem tiltölulega fáir hafa efni á
*) Hliðstætt dæmi í íslenzkum
lögum er 17. grein jarðræktarlag-
anna. Um hana er deilt, enda þótt
hún sé áhrifalaus, þar sem við samn-
ingu hennar hefur gleymzt að taka
tillit til viðskiptalögmálsins.
V. G. er farfugl eins og ló-
an. Hann fer á vorin upp í Borg-
arfjörð. Þar er hann friðaður,
og bændur fagna komu hans,
því hún veit á sól og sumar,
gróður og gróða. Hann syngur
fyrir fólkið — dírrin-dí — og
ungar út mörgum krónum.
Á haustin fer hann með ló-
unni til suðlægari heimkynna,
þó ekki eins langt og lóan, því
hann stanzar í Reykjavík. En
hið nýja umhverfi og loftslag
hefur slæm áhrif á Borgarf jarð-
ar-lóuna, þvi þá vill hún verða
stór fugl og „veifa vængjum
að notfæra sér. Þá ber þess
að geta að frádráttur vegna
viðgerðarkostnaðar (og fyrn-
ingar?) íbúðarhúsa veldur í
mjög mörgum tilfellum ósam-
ræmi skattanna. Að vísu er
ýmislegt athugavert við að
hætta að leyfa þann frádrátt, en
þó myndi sköttunum yfirleitt
verða réttar skipt, ef gert væri.
Ennfremur veldur það ósam-
ræmi skattanna, að í allmörg-
um tilfellum, er skattlagður
hinn svo nefndi „sölugróði“ án
tillits til þess, hvort um er að
ræða raunveiulegan gróða eða
jafnvel tap.
Skattsvikin sjálf eiga einnig
að ýmsu leyti rætur sínar að
rekja til skattalaganna og þá
fyrst og fremst þess ákvæðis
þeirra, sem skyidar skatta-
nefndina að gera aðvart, áður
en skattur er álagður, ef fram-
tali er í einhverju ábótavant.
1 skjóli þess ákvæðis leyfa
margir sér að vantelja tekjur
og eignir, enda eiga þeir raun-
verulega ekkert á hættu þótt
upp komist.
Stórfelldasta orsök skattsvik-
anna er þó sú, að skattanefnd-
ir geta af ýmsum ástæðum ekki
afiað sér upplýsinga um eigend-
ur verðbréfa og innstæðna, enda
þótt heimilt sé samkvæmt lög-
um. Af þeim sökum má segja,
að endurskoðun framtala, a. m.
k. allra þeirra, sem ekki taka
laun hjá öðrum, sé óframkvæm-
anleg svo í lagi sé. Ef þess a
nokkur von að verða, að hægt
sé að koma í veg fyrir skatt-
svik í stórum stíl, þá verður að
koma í veg fyr‘ir, að verðbréf
og innstæður séu sviknar und-
an skatti. Þótt hægt sé með
vissri tegund rökfærslu (hálf-
sannleika) að sýna fram á
ýmsa annmarka í sambandi við
það, þá eru þeir raunverulega
engir til. Aðeins eitt þarf að
varast í þeim efnum, og það er
hálfkákið. Af því einu getur
þjóðinni stafað nokkur hætta.
En vegna þess hve margir eru
samsekir, ríkir sem fátækir,
verkamenn sem atvinnurekend-
ur, þá má ekki láta koma til
framkvæmda ákvæði skatta-
breiðum". En það er bezt fyrir
lóurnar að fara ekki í ham
ófriðaðra fugla.
í Tímanum þ. 6. maí kvaddi
Borgarfjarðar-lóan mig með
nokkrum orðum og kallar mig
þar „hestskónagla". Af því að
V. G. er nú horfinn í friðhelga
umhverfið sitt, ætla ég ekki að
hlaða byssu mína, aðeins að
benda honum á, ef hann ein-
hvern tíma síðar skyldi bregða
sér í of stóran ham, að það, sem
hann kallar „hestskónagla“,
heitir hóffjöður á íslenzku.
G. B.
laganna um skattsektir í fyrsta
sinn og séð verðu um, að öll
verðbréf og innstæður séu
fram taldar, enda er skattstig-
inn nú í sjálfu sér nægileg
refsing öllum, sem ekki tekst
að komast framhjá honum.
Með hæfilegri hækkun per-
sónufrádráttar þarf að fella
niður skattgreiðslur þeirra, sem
lægstar hafa tekjurnar og þá
sérstaklega fjölskyldumanna,
en um leið er rétt að hækka
nokkuð skattgreiðslur af lægstu
tekjum, sem þá verða eftir.
Einnig þarf að afnema hlunn-
indin, sem ákvæðin um skatta-
greiðslur félaga veita þeim, sem
mestar tekjur hafa. En jafn-
framt þarf að koma í veg fyrir
skattsvikin og um leið að lækka
skattstigann yfirleitt, svo að
heilbrigt fjármálalíf geti þró-
ast í landinu.
Því miður eru litlar líkur til,
að á næstunni verði nokkrar
lagfæringar gerðar á skattalög-
unum. Þvert á móti virðist sem
enn eigi að auka við óskapnað-
inn með hinum svonefnda
„eignaraukaskatti", sem af
mörgum ástæðum yrði í framkv.
miklum mun meira hálfkák en
álagning skatanna er nú. Auk
þess sem langur vegur er frá, að
sá skattur yrði til að jafna
eignamismun meðal einstak-
linga þjóðarinnar.
Það er alkunnugt, að núgild-
andi skattalög eru fyrst og
fremst afleiðing flokkspólitískra
yfirboða. Þar var byrjað með
hátekjuskatti, síðan lífeyris-
sjóðsgjaldi, stríðsgróðaskatti,
verðlækkunarskatti og síðasta
boðið „eignaraukaiskattinn“ er
aðeins eftir að samþykkja.
Samt er vart ástæða til að á-
mæla íslenzkum stjórnmála-
mönnum yfirleitt, enda hefur
þeim sízt mistekist meir en
stjórnmálamönnum þeirra þjóða,
sem stofnað hafa til innanlands-
styrjalda og heimsófriðar. Hitt
er annað mál, að þeim hefur
skjátlast og eru skattalögin eitt
dæmi um það. Mín skoðun er sú,
að alþingismenn og raunar öll
þjóðin hefði gott af, ef þeir lag-
færðu skattalögin og mér skilst,
að fleiri séu á sama máli.
Svefnpokar
í grasaferðir og göngur,
ásamt tjöldum frá Magna
er það, sem heimili yðar
þarf að eignast.
Sendum gegn póstkröfu
um allt land.
Jóhann Karlsson & Co.
Pósthólf 434.
Sími 1707.
Snemma Ióan litla í
lofti bláu — dírrin-dí —
Steindórsprent h.f.