Skessuhorn - 15.10.2008, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÓBER
Orri Harð ar son, Ak ur nes ing­
ur, tón list ar mað ur, þýð andi og
nú rit höf und ur, gaf ný ver ið út sitt
fyrsta höf und ar verk, bók sem nefn­
ist Alka sam fé lag ið. Þessi frumraun
Orra fjall ar á gagn rýn inn hátt um
AA­sam tök in og þau með ferð ar úr­
ræði sem standa ís lensk um fíkl um
til boða. Þar tal ar Orri af reynslu
því hann lagð ist 15 sinn um inn á
stofn un vegna alkó hól isma á 13
árum. Hann seg ir ó trú legt að enn
í dag sé lit ið á 12 spora kerfi AA­
sam tak anna sem einu lausn vand­
ans. Úr ræði sem skili hverf andi ár­
angri og hafi ekki þró ast í 70 ár.
„Ég reyndi mjög lengi og mjög
oft að hætta að drekka. Það gekk
loks ins í maí á síð asta ári. Þá rann
mér blóð ið til skyld unn ar. Ég hef
lent í þessu sjálf ur og horft upp
á þetta hræði lega ár ang urs leysi í
með ferð ar brans an um,“ seg ir Orri
um á stæð ur þess að hann sett­
ist nið ur og skrif aði Alka sam fé lag­
ið. Verk ið tók hann að eins sex vik­
ur enda seg ist hann hafa eytt mörg­
um árum í að hugsa um það sem í
bók inni stend ur. „Í sjálfu sér var ég
ekki í að stöðu til að segja neitt um
þessi mál fyrr. Þá hefði ég bara get­
að gagn rýnt án þess að koma með
neitt upp byggi legt á móti,“ seg ir
Orri. „Sam heng is ins vegna fannst
mér rétt að hlaupa yfir mína sögu
í bók inni, en þetta er ekki ævi­
saga. Ég fjalla um bæði með ferð ar­
batt er í ið hér heima og AA­fræð in.
Ég greini frá því sem ég sé í þessu
tvennu, bæði góðu og slæmu.“
Lyf hafa skil að ár angri
Þótt Orri fjalli bæði um já kvæð­
ar og nei kvæð ar hlið ar í bók inni
leyn ir það sér ekki að hann er eng­
inn að dá andi AA­sam tak anna sem
slíkra. Hann seg ir ó trú legt að í dag
sé enn lit ið svo á að hið svo kall aða
12 spora kerfi sam tak anna sé eina
„ lausn vand ans“. Kerfi sem hafi lít­
ið sem ekk ert breyst á 70 árum.
„Alkó hól ismi er í dag skil greind ur
sem krónísk ur sjúk dóm ur sem get­
ur ver ið ban vænn og það er fjall­
að um hann sem slík an inn an lækn­
is fræð inn ar. Engu að síð ur hafa
menn hjá AA og SÁÁ sleg ið hug­
mynd ir um lyf út af borð inu, jafn­
vel þótt þau hafi ver ið reynd á sjúk­
ling um úti í heimi með á gæt um ár­
angri. Það er eins og menn tali um
þetta sem sjúk dóm en trúi því innst
inni að þetta sé bara hegð un ar­
vanda mál.“
Sama úr ræð ið
dug ir ekki öll um
Á þriðja tug þús unda Ís lend inga
hafa far ið í með ferð hjá SÁÁ. Orri
bend ir á að á stæð ur þess að fólk
leiti sér hjálp ar séu afar mis jafn­
ar. Svo mis jafn ar að sama úr ræð­
ið geti ekki dug að öll um. „Sum­
ir eru fíkl ar, eins og til dæm is ég.
Svo eru aðr ir sem hafa ver ið kall­
að ir „ problem drin kers“. Fólk sem
Orri Harð ar son skrif aði bók um með ferð ar úr ræði á Ís landi:
Alkó hól ismi er ekki hegð un ar vanda mál
Meiri hluti fólks sem fer í AA
verð ur ekki edrú. Brott fall ið
úr sam tök un um í Banda ríkj un um
er 95%. Svar fræð anna er að þessu
fólki sé ó kleift að vera heið ar legt
og senni lega ami eitt hvað sér stakt
geð rænt að því. Þetta er of boðs leg
mann fyr ir litn ing.
Síð ast lið inn sunnu dag fagn aði
skóg rækt ar fólk í Borg ar firði 70
ára af mæli greni reits ins á Háa­
felli í Skorra dal. Fyrst var gróð­
ur sett í reit inn þann 15. maí 1938
og sáu fé lag ar úr Umf. Dag renn­
ingu um fram kvæmd ir. Mark aði
þetta upp haf skóg rækt ar í Skorra­
dal og jafn framt rækt un ar barr­
skóga í Borg ar firði. Nú eru elstu
sitka greni trén í reitn um orð in 20
metra há.
Eig end ur Háa fells og Skóg­
rækt ar fé lag Borg ar fjarð ar hafa
með stuðn ingi Poka sjóðs versl­
un ar inn ar lagt stíg um reit inn og
unn ið er að nauð syn legri grisj un
í hon um. Í af mæl is veisl unni voru
þær fram kvæmd ir kynnt ar og af­
hjúpað skilti við inn gang inn í reit­
inn, þar sem sagt er frá reitn um
og til urð hans.
Sig ríð ur Skarp héð ins dótt ir frá
Dag verð ar nesi er ein fjög urra fé­
laga úr Dag renn ingu, sem þátt
tóku í fyrstu gróð ur setn ing unni
og enn lifa. Hin eru Anna Magn­
ús dótt ir frá Múla koti, Krist­
ján Dav íðs son frá Odds stöð um
og Ed varð Torfa son frá Braut ar­
tungu. Á með fylgj andi mynd er
Sig ríð ur við skilti sem skóg rækt­
ar fólk af hjúpaði á sunnu dag inn.
fa
Háa fells reit ur
opn að ur al menn ingi
Ljós mynd/Ragn hild ur Frey steins dótt ir.
drekk ur ekki oft, en lend ir í ó skap­
leg um vand ræð um þeg ar það ger ir
það. Þótt ég tali ekki mik ið um það í
bók inni set ég spurn ing ar merki við
að setja þessa hópa und ir sama hatt.
Fólk sem hef ur ekki glímt við fíkn,
held ur bara drukk ið og orð ið sér til
skamm ar, hrist ir haus inn yfir svona
ein tök um eins og mér sem á erfitt
með að ná þessu. All ir sem fara á
færi bandi í gegn um með ferð hjá
SÁÁ fá sömu grein ing una, ó lækn­
andi sjúk dóm inn alkó hól isma. Svo
ligg ur leið in út í AA­sam tök in þar
sem mönn um er upp álagt að stunda
fundi fyr ir lífs tíð. Skila boð in eru
þau að ef þú ger ir það ekki end ar
það með geð veiki eða dauða. Þú ert
orð inn háð ur sam tök um í stað efn­
is. Er yf ir færsla á fíkn lækn ing?“
Þú ert gall að ur - ekki
fræð in
Það sem fór einna mest fyr­
ir brjóst ið á Orra inn an AA­sam­
tak anna var á hersla á trú mál. Sjálf­
ur er hann trú leys ingi. „AA bygg­
ir fyrst og fremst á guð fræði. Þetta
var upp haf lega evang el ísk ur söfn­
uð ur í Banda ríkj un um. Þeir hafa
reynt að ná fólki inn á þeim for­
send um að Guð sé hug tak ­ þú ráð­
ir því hvað þú kall ir Guð og hver
sé þinn æðri mátt ur. Mark mið ið er
þó alltaf að fólk trúi á Guð sem al­
heims anda og yf ir nátt úru lega veru.
Öll AA­fræð in eru löðr andi í því
og hverj um ein asta fundi er slit ið
með kristi legri bæn. Það er á byggi­
lega fínt fyr ir ó virka alka sem trúa
á Guð að vera í þess um sam tök um.
Ég furða mig meira á þeim sem eru
þar en trúa ekki á Guð.“
Þeg ar Orri er innt ur eft ir því
hvort ekki sé ein fald lega um að
ræða fal leg an boð skap sem á er indi
við alla seg ist hann setja spurn ing­
ar merki við það. „ Hversu fal leg ur
er boð skap ur inn þeg ar fólki er lof að
að ef það gangi þessa leið verði það
and lega heil brigt og edrú að nýju?
Meiri hluti fólks sem fer í AA verð­
ur ekki edrú. Brott fall ið úr sam tök­
un um í Banda ríkj un um er 95%.
Svar fræð anna er að þessu fólki sé
ó kleift að vera heið ar legt og senni­
lega ami eitt hvað sér stakt geð rænt
að því. Þetta er of boðs leg mann­
fyr ir litn ing. Og þú mátt ekki gagn­
rýna. Ef þér mis tekst, þá þýð ir það
að þú ert gall að ur ­ ekki fræð in.“
Hænu fet frek ar en spor
Sem fyrr seg ir fór Orri í 15 á feng­
is með ferð ir. Þá fyrstu árið 1994, þá
hand hafi Ís lensku tón list ar verð­
laun anna sem bjartasta von in. En
hvað varð til þess að Orri náði að
snúa við blað inu fyr ir 16 mán uð­
um? „Ætli ég hafi ekki bara loks ins
þor að að standa al veg með sjálf um
mér. Ég trúði því lengi að það væri
eitt hvað sér stakt að mér. Ég trúði
þeim sem sögðu mér að ég yrði bara
að reyna að til einka mér þessa AA­
leið og gerði það lengi gegn betri
vit und. Ég var með vax andi kjána­
hroll og fannst þetta erfitt. Á stund­
um gerði ég allt sem mér var sagt.
Ég reyndi meira að segja að fara á
hnén og biðja. Fyr ir nokkrum árum
byrj aði ég að kynna mér önn ur
fræði og skoða hvern ig ýms ir aðr ir
geð ræn ir kvill ar eru með höndl að ir.
Smám sam an kynnt ist ég nokkrum
sem höfðu náð þessu með stóískri
ró og sjálfs þekk ingu. En þetta er
langt ferli. Ég ætl aði alltaf að redda
öll um mál um strax um leið og ég
var hætt ur að drekka. Fór að vinna
mik ið og of keyrði mig. Mað ur þarf
hins veg ar að fara sér hægt og gefa
sér tíma í að jafna sig ­ eins og fólk
sem kem ur af geð deild. Taka hænu­
fet frek ar en spor.“
Já kvæð við brögð
Þótt þjóð mála um ræð an sé held­
ur eins leit nú um stund ir seg ist
Orri hafa feng ið tölu verð við brögð
við bók inni. „Það er allt að kýl­
ast í gang. Auð vit að var ég ó hepp­
inn eins og aðr ir sem eru að reyna
að vekja at hygli á ein hverju núna.
Bók in kom út á sama augna bliki og
krepp an skall á. Þetta er bók um
sam fé lags mein og henni var ætl að
að skapa um ræðu. Menn eru eðli­
lega upp tekn ir af stærri hlut um í
augna blik inu en ég hef samt feng ið
tals verð við brögð. Það kom mér á
ó vart að þau eru meira á já kvæð um
nót um en nei kvæð um. AA­sam­
tök in eru stór og það hafa fáir þor­
að að gagn rýna þau. Marg ir þakka
mér fyr ir, segj ast lengi hafa hugs­
að þetta en ekk ert þor að að segja.
En ég fagna allri um ræðu. Það er
fínt ef fólk er ó sam mála og set ur
skoð an ir sín ar sæmi lega skyn sam­
lega fram.“
Ný gift ur á Ak ur eyri
Það er ó hætt að segja að það sé
bjart framund an hjá Orra. Hann
býr á Ak ur eyri þar sem hann hef­
ur að gang að hljóð veri og vinn ur að
ýms um verk efn um. Þess á milli sit­
ur hann heima við tölv una við rit­
störf. „Ég flutti norð ur í á gúst en
hef búið hér nokkrum sinn um og
kann vel við mig,“ seg ir Orri. Hann
býr í svoköll uð um inn bæ á Ak ur­
eyri, í gömlu húsi á samt eig in konu
sinni Ingu El ísa betu Vé steins dótt­
ur land fræð ingi en hún er úr Eyja­
fjarð ar sveit. Orri og hún gengu í
það heilaga í byrj un mán að ar ins.
Eins og við var að bú ast fór brúð­
kaup ið ekki fram í kirkju. „Hilm­
ar Örn Hilm ars son alls herj ar goði
og góð vin ur minn kom norð ur og
gaf okk ur sam an í garð in um hjá
tengda for eldr un um hér á Ak ur eyri.
Ég hef lengi stað ið utan við þjóð­
kirkj una eðli máls ins sam kvæmt og
við Inga Lísa erum bæði í Ása trú ar­
fé lag inu. Hvor ugt okk ar er þó ása­
trú ar. Þetta er móralsk ur stuðn ing­
ur við Hilm ar auk þess sem þessi
trú ar brögð eru á kveð inn part ur af
menn ing ar sög unni sem mað ur vill
síð ur að falli í gleymsku. Þetta er
svona krútt legt Harry Pott er.“
sók