Vísbending - 06.01.2014, Blaðsíða 3

V Í S B E N D I N G 1 . T B L . 2 0 1 4 3
Robert Shiller
stóð hlutabréfasafnið undir væntingum
fjárfesta. Arðsemi þeirra var í takt við
S&P500­vísitöluna þegar litið er á 30
ára tímabil. „Bob [Shiller] vinur minn
skrifar eins og engin þekking sé fyrir
hendi á markaðinum“ segir Siegel. „Það
er næstum eins og við ættum að setja öll
hlutabréf á eitt verð vegna þess, sjáið til,
að við getum alls ekki spáð fyrir um neitt.
Þessu er ég ósammála.“
Þessum orðum Siegels má finna stað
í upphafs orðum Shillers í áttunda kafla
Irrational Exuberance. „Við höfum séð að
grunn greining skilar engu á Wall Street.
Fólk veit ekki með neinni nákvæmni
hvert hið „raunveru lega verðmæti“
hlutabréfa er.“ Þessi fullyrðing Shillers
sýnir hve gjáin milli skoðana prófessor­
anna er djúp. Hún sýnir einnig viðhorf
Shillers til reynslu og þekkingar á Wall
Street þar sem meiri eignir fjölskyldna og
fagfjárfesta hafa byggst upp í 200 ár en
nokkurs staðar í veröldinni.
Kólnandi vinátta?
Í þakkarformála þriðju útgáfu Stocks for
the Long Run árið 2002 ritar Siegel: “Aftur
langar mig að þakka sérstaklega nánum
vini mínum til 35 ára, Robert Shiller
hagfræði prófessor við Yale. Frá því að
hann ritaði Irrational Exuberance... höfum
við komið fram víða og tekist á um
ágæti hlutabréfa. Þrátt fyrir mismunandi
áherslur okkar ... erum við á einu máli
um að aðferðum hagfræðinnar megi beita
til að meta verð á hlutabréfum. Þó að
sálfræðilegir þættir kunni að valda því að
verð á markaði víki frá innra verðmæti til
skamms tíma, mun verðmæti hlutabréfa
til langs tíma ráðast af arðsemi í rekstri
fyrirtækja og þjóðhagslegum aðstæðum.“
Þessa grein þakkar formálans er ekki að
finna í fjórðu útgáfu Stocks for the Long
Run og vekur spurningu um hvað breyst
hafi á milli prófessoranna tveggja.
Alla 19. og 20. öldina hafa verið stór­
felldar tækniframfarir. Gufuvélin kom
til sögunnar eftir árið 1830, járnbrautir
borga og stranda á milli, ritsíminn,
síminn, bifreiðar, útvarp, sjónvarp, tölvur
og internet, og stórstígar framfarir á sviði
lækna vísinda. Tækni nýjungar og framleiðni­
aukning í áratuganna rás leiða af sér hærra
verð á hlutabréfum sem er upp spretta auðs
fyrir almenning og undirstaða velmegunar
og hagsældar. Á máli Irrational Exuberance
Shillers eru hér á ferðinni sálfræðilegir þættir
og menningar legir sem leiða til uppspenntrar
verð hækkunar og bólu sem síðan springur.
Í kenningum Siegels gætir þolinmæði og
þar er rúm fyrir sveiflur til hækkunar eða
lækkunar á innra verðmæti markaðsins.
Rannsóknir og skrif hafa áunnið
Robert Shiller heimsathygli og þær styrkja
atferlis lega þætti fjármálafræðinnar.
Hið byltingar kennda rit hans, Irrational
Exuberance, frá árinu 2000 er klassískt
verk á sviði fjárfestingar. „Góður skammt­
ur af raunveruleikanum sem fjár festar
dirfast ekki að leiða hjá sér“ eins og sagði
í Wall Street Journal um bókina. Í niður­
stöðum Shillers er þó ekki mikið um
aðferðir eða kenningar sem koma fjár­
festum, fjármálafyrirtækjum eða stofn­
unum hins opinbera að notum.

Gömlu meistararnir
Haldgóða leiðsögn um sífelldar sveiflur
markaðsins er að finna í aldargömlum og
þrautreyndum leiðum gömlu meistaranna
á Wall Street, svo sem Charles H. Dow
og Richards D. Wyckoffs. Dow Theory
var mótuð um aldamótin 1900 eftir
reynslu stofnanda og fyrsta ritstjóra Wall
Street Journal sem jafnframt var fengsæll
fjár festir. Fjárfestingarhugsun hans
og kenningar mótuðust af reynslu frá
árunum 1870 til dauðadags 1902, eins
erfið asta tímabils sögunnar á Wall Street.
Wyckoff sem einnig var farsæll fjárfestir og
ritstjóri The Magazine of Wall Street þróaði
kenningar hans áfram. Í upphafi 21. aldar
eru þær stór hluti fjármálafræðinnar.
Braut ryðjanda starf Williams J. O’Neill
sem hóf útgáfu dagblaðsins Investor’s
Business Daily í Los Angeles (sjá www.
investors.com) byggir á þeim grunni.
Hann hefur fært bandarískum fjárfestum
meiri stuðning og fræðslu um haldgóðar
leiðir á Wall Street til uppbyggingar eigna
en dæmi eru um. Vörn vegna bjarnarlægða
vegur þar þungt.
Þegar grannt er skoðað er Jeremy
Siegel ekki fjarri kenningum öldnu
meistaranna á Wall Street. Siegel ritar
„skammtímasveiflur í verði hlutabréfa sem
oft vega svo þungt í huga fjárfesta þegar
þær ganga yfir, eru óverulegar í saman­
burði við virðisaukningu hlutabréfa til
langs tíma litið.“ Þetta á við um mjög löng
tímabil og einnig þegar mikil verðhækkun
gengur yfir um margra ára skeið.
Dæmi eru árin 1942 til 1964 og árin
1982 til 2000. Á milli koma bjarnar­
lægðir frá 1964 til 1982 og aftur frá 2000
til 2013. Þá skilar „kaupa­til­að­eiga“
aðferðin fjárfestum engu. Á löngum
hækkunarskeiðum mættu varnaðar­
orð Shillers vera fjárfestum efst í huga.
Á slíkum tímum (1925 til 1929, 1942
til 1964, 1982 til 2000) taka óreyndir
fjárfestar að berast fyrir straumi, gleyma
skynseminni og „tapa glórunni“.
Hækkun hlutabréfa getur stafað af
útfellingarþáttum af sálfræði legum eða
menningarlegum toga (Shiller) eða af
síhækkandi innra verðmæti hlutabréfa
vegna tækniframfara og framleiðni­
aukningar sem bera uppi sívaxandi
arðsemi fyrirtækja (Siegel). Við upp­
byggingu eigna á hlutabréfamarkaði
gildir einu hvor skýringin er hin
rétta: Mikilvægast er að gæta sín í
bjarnarlægðum. Þar eru efasemdir Shillers
og viðvaranir hans þörf áminning til
fjárfesta um að gleyma sér ekki.