Heima og erlendis - 01.05.1951, Page 1

4. árg.
2. tbl.
Heima og erlendis
Um Island og Islendinga erlendis
Mní 1951
SKILNAÐARGREIN
HIN FyRSTA OG RIRTIST í HÖFN
I fjórða blaði „Heima og erlendis“ fyrra
^rs var sagt frá Islendingafélagi árin 1905—
06 og birtir tveir greinarstúfar úr jólanúmeri
»AJcademisk Foreningsblad“ (14. des. 1905),
sem Islendingafélag samkvæmt áskorun tók
Pátt í. I þessu blaÖi var, sem sagt, fyrst
°pinberlega slegiÖ til hljóÖs í alvöru fyrir
skilnaÖi Islands og Danmerkur í grein, sem
kom af staÖ miklum blaöaskrifum í Dan-
oiörku um þessa nýju og fjarstæÖu bugmynd.
Var þetta um sama leyti og FriÖrik 8. kom
bl ríkis. Ut af tilraunum lians til aÖ styrkja
sambandiÖ milli landanna, kom alþingis-
tQanna heimboÖiÖ til Danmerkur sama áriÖ.
Og af því fæddist svo millilandanefndin, sem
samdi sambandslagauppkastiö, er fellt var
1908, en hefÓi eflaust veriÖ samþykkt, ef
skilnaÖarstefnan befÖi þá ekki veriÖ farin
aö breiÖast ÚL Er nánar frá þessu sagt í
greininni „SkilnaÖarstefnan 40 ára“ í „Eim-
reiöinni“ 1946, 2. hefti bls. 101.
þessi fyrsta grein skilnaöarbreyfíngarinnar
var birt á dönsku í áÖurnefndu jólablaÖi og
vakti ekki síÖur athygli fyrir þaÖ, aÖ ætlaÖ
var aö Islendingafélagiö stæói á bak viÖ
hana, sem þó ekki var, þótt hún væri eftir
báverandi formann þess Halldór Jónasson,
slnd. mag. Á árinu 1906 komu svo út skiln-
aðargreinir GuÖm. Hannessonar í „NorÖur-
landi“ og rit hans „í afturelding“. — Ekkert
Islenzkt blaÖ liefur enn birt þessa grein,
enda er hún ekki í margra höndum. Eg hef
nú fengið leyfi höfundar til aÖ birta greinina í
l'ýöingu hans sjálfs, og fer bún hér á eftir.
^lann nefnir liana FramtfÖ íslands.
Þegar óvenjuleg hugmynd kemur fram,
verðUr hún venjulega lengi aÖ bíöa fylgis.
Sama er aÖ segja um fyrirætlanir, sem gerÖ-
ar eru viÖ erfiðar aðstæður, að menn efast
um aÖ nokkuÖ verði úr þeim. — Ef einhver
dirfist aö halda því fram, að Island eigi sér
framtíð — já, bjarta framtíð líka þeirri er
menn vænta í betur stæðum löndum, þá er
alltaf spurt, hvernig hugsanlegt sé aÖ svo
fámenn þjóð geti staóið ein og komist af í
svo stóru, ófrjósömu og einangruóu landi.
þaÖ er einkum hér í Danmörku, sem þessi
athugasemd heyrist, en aftur sjaldnar í öðr-
um löndum eins og t. d. í Bretlandi og
Noregi. Ef til vill stafar þetta af þekkingar-
skorli Dana á íslenzkum efnum og lífsskil-
yröum, eÖa að það er því að kenna, hvað
staöhættir landanna eru ólíkir og sömuleiÖis
lunderni þjóðanna. En nú ætia eg ekki að
fjölyrða um innri samskilning Islendinga og
Dana, beldur einmitt leggja áberzlu á þetta
sem fyrir mér vakir, aö ef vér ekki getum
staöið óstuddir, sem frjáls þjóð, þá eigum
vér ekki mikilla framfara von. þjóÖ sem
alltaf þarf aÓ mæna út fyrir landamæri sín
eftir hjálp og aðstoÓ — land, sem ekki getur
lialdiÖ sinni eigin þungamiÖju innan land-
steinanna — það á enga framtíð.
Og þegar því þeirri spurningu er hreyft,
hvort vér getum staðiÓ óstuddir og lifaÖ af
því sem viÖ öflum sjálfir, þá efumst vér ekki
um að vér getum það, og vel þaö. þegar
vér heyrum niðinn í fossum Islands og
athugum alla þá orkukjmgi er úr þeim
má vinna, — þegar vér lítum yfir grænar
grundirnar og hafiö blátt, er úr má nema
gnótt auðæfa, þá er fjærri oss að hugsa til
að leggja hendur í skaut.
Náttúra landsins er svo auðug að orku-
lindum, að vér þurfum ekki einu sinni aö
bjóða út helmingi vorra eigin líkamskrafta
til aÖ framkvæma hinar djörfustu fyrirætl-
anir. Nei — þaö sem helzt mundi viö þurfa,