Neytendablaðið - 01.03.2012, Blaðsíða 14

kláðanum. G. Asokan læknir þekkir vandamálið vel því hann fær til
sín marga sjúklinga á viku sem vinna í sútunarstöðvum og þjást af
ofnæmi og öndunarfærasjúkdómum. Hann álítur að 40% af öllu
starfsfólki sútunarstöðva í Vaniyambadi eigi við einhvern heilsu­
brest að etja. Það er hins vegar ekki gott að meta hversu útbreitt
vandamálið er á Indlandi því lítið er um töluleg gögn. Prófessor
nokkur útskýrir að hann hafi þurft að hætta við rannsókn á sjúk­
dómum tengdum krómsöltum meðal starfsfólks sútunarstöðva eftir
þrýsting frá iðnaðinum.
Lífshættuleg vinna
Það er ekki nóg með að efnakokteillinn sem er notaður geti valdið
heilsuskaða, starfið getur beinlínis verið lífshættulegt. Subra­
minayan vann ásamt sex mönnum við að hreinsa sútunartanka í
Vaniyambadi. Mennirnir skiptust á að fara niður í sútunartank með
fötur og þegar leið yfir einn þeirra fór annar niður til að bjarga
félaga sínum. Það leið einnig yfir hann og á endanum höfðu fimm
manns farið niður í tankinn og allir létust þeir af völdum eiturgufa.
Þetta slys varð til þess að 200 stafsmenn og ættingjar hinna látnu
fóru í mótmælagöngu og kröfðust úrbóta. Ári síðar létust tveir
menn við sömu aðstæður í Dindigul og þá lögðu starfsmenn 45
sútun arstöðva niður vinnu og 2.500 verkamenn mótmæltu á götum
úti.
Mengun
Víða í nágrenni sútunarstöðva er mikil mengun í jarðvegi þannig
að ekki er óhætt að rækta þar matvæli. Nú hafa flestar sútun ar stöð­
var verið skyldaðar til að taka upp hreinsikerfi, þ.e. þær mega ekki
veita frárennslinu beint út úr verksmiðjunum á nærliggjandi svæði.
Til eru umhverfisvænni aðferðir við sútun, svo sem með jurtalitum,
en kostnaðurinn er margfalt hærri.
Samtökin LWG (the Leather Working Group) eru hagsmuna­
samtök leðurkaupenda, seljenda, framleiðenda, félagasamtaka
og notenda og hafa þau sett ákveðin viðmið til að meta
hversu vel sútunarstöðvar standa sig í umhverfismálum.
Sútunar stöðv um er síðan gefin einkunn; gull, silfur eða
brons, eftir því hvernig þær standa sig. Sumir framleiðendur
kaupa einungis leður af sútunarstöðvum sem hafa verið
teknar út af LWG. Þá hafa margir stórir leðurkaupendur
samþykkt að nota ekki leður í framleiðslu sína nema sannað
sé að nautgriparæktin hafi ekki leitt til eyðingar skóga og að
rekjanleiki leðursins sé tryggður.
Framleiðsla á neysluvörum hefur margvísleg neikvæð um hverfis­
áhrif í för með sér auk þess sem aðstæður verkafólks eru oft ekki
ásættanlegar. Framleiðsla á leðurskóm er þar engin undantekning.
Vinnutími er gjarnan langur og vinnuöryggi ábótavant en við
fram leiðsluna eru notuð ýmis skaðleg efni auk þess sem leðurryk
getur leitt til heilsutjóns séu starfsmenn ekki með öryggisgrímur.
Barnaþrælkun í skóframleiðslu virðist á undanhaldi en viðgengst
einna helst á Indlandi og í Bangladess og Pakistan, og þá hjá litlum
innlendum framleiðendum
Aðstæður kannaðar
Víða má bæta ástandið í verksmiðjum, en það eru þó fyrst og fremst
aðstæður þeirra sem vinna við hráefnisframleiðsluna, þ.e. við naut­
griparækt, slátrun og leðursútun, sem valda áhyggjum. ICRT (Inter­
national Research and Testing) hefur kannað frammistöðu nokkurra
skóframleiðenda með tilliti til samfélagslegrar ábyrgðar, en þeir eru
stórir leðurkaupendur. Einnig fóru blaðamenn í vettvangskönnun til
Brasilíu og Indlands þar sem aðstæður í leðuriðnaði og naut­
griparækt voru skoðaðar.
Sútun – mengandi iðnaður
Nautgripaleður er langalgengasta leðrið í skóm en áður en naut­
gripahúð verður að fullunnu leðri þarf að vinna hana með marg vís­
legum hætti. Sútun er aðferð sem notuð er til að breyta skinni eða
húð í leður. Markmiðið er að koma í veg fyrir rotnun og gera leðrið
vatnshelt, endingargott og mjúkt. Ýmsum aðferðum hefur verið
beitt við sútun í gegnum tíðina en í dag er algengast að notuð séu
krómsölt. Sútunin er mjög mengandi og gætir áhrifanna sérstaklega
á Indlandi og í Nepal og Bangladess þar sem frárennsli mengar ár
og vötn. Indland er einn stærsti framleiðandi sútunarefna í heim­
inum og í landinu eru fjölmargar sútunarstöðvar. Efnanotkunin þar
er því gríðarleg og samkvæmt könnun frá árinu 2005 voru árlega
notuð 69.000 tonn af krómsöltum í alls 1.600 indverskum sút un ar­
stöðvum. Auk krómsins er notað mikið magn af natríum, sýrum og
ammóníumsalti við framleiðsluna.
Öryggisútbúnaði ábótavant
Í fylkinu Tamil Nadu, í suðurhluta Indlands, eru 60% af öllum
sútunarstöðvum landsins staðsettar og er borgin Vaniyambadi
miðstöð leðuriðnaðarins. Aðstæður voru skoðaðar í sex sútunar­
stöðvum af mismunandi stærð. Í Hamara Leather sútunarstöðinni
vinna 120 verkamenn sem framleiða daglega 6000 leðurskinn. Við
skoðun kemur í ljós að flestir starfsmenn sem vinna við efnablöndur
eru með plasthanska og í stígvélum en ekki allir. Eigandinn segist
vinna að því hörðum höndum að fræða starfsfólkið og auka notkun
öryggisbúnaðar. Í annarri sútunarstöð, Abdul Hai, norður af
Vaniyam badi, notar starfsfólk hanska og stígvél þegar skinnin eru
böðuð í kalklausn, en það er gert til að losa hár af skinnum. Þeir
sem hins vegar vinna við sútunartankana hafa engan öryggisbúnað.
Hrært er í efnablöndunni með priki eða með höndunum og verka­
fólkið stendur berfætt í frárennslinu.
Heilsubrestur afleiðing
Venkatesh, 51 árs, hefur unnið við sútunarstörf allt sitt líf og ber
þess merki því að brúnir handleggirnir eru þaktir hvítum blettum
eftir skaðlegar efnablöndur. Krem og smyrsl hjálpa lítið gegn
Á hverjum
traðkar þú?
Nauðungarvinna, slæm meðferð dýra og umhverfispjöll.
Leðrið í skónum okkar á sér sögu sem vert er að skoða.
Subraminayan var sá eini sem komst lífs af en hann missti tengdason sinn í slysinu.
Sjálfur missti hann sjónina tímabundið.
Starfið á sútunarstöðvum getur verið hættulegt enda mikið notað af skaðlegum
efnum. Starfs fólk fær ekki alltaf viðhlítandi öryggisbúnað eða starfsþjálfun
Dýraverndunarlög í Indlandi eru talin mjög góð en eftirfylgnin er lítil sem engin. Reglur um flutning á dýrum eru iðulega þverbrotnar. Nautgripir eru jafnvel fluttir um 800
kílómetra leið í sláturhús á flutningabílum sem flytja mun fleiri dýr en leyfilegt er. Stundum líður yfir dýrin af völdum vökvaskorts og troðnings.
15 NEYTENDABLAÐIÐ 1. TBL. 201214 NEYTENDABLAÐIÐ 1. TBL. 2012