Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.2010, Qupperneq 24

24 8. desember 2010 miðvikudagur
Jólabókaútgáfan á þessu hausti ber
það ótvírætt með sér, að bankahrun-
ið haustið 2008 og allur sá djöful-
skapur sem því fylgdi, er enn ofar-
lega í hugum fólks. Allmargar bækur
hafa að undanförnu komið út, sem
snúast með einum eða öðrum hætti
um hrunið: skáldverk, ádeilurit, rétt-
lætingarbækur og sumir hafa skrif-
að eða látið skrifa endurminningar
frá haustinu 2008 og árunum þar á
undan. Í þessum bókum eru þeir tíð-
um háværastir og dómharðastir sem
ekki fengu að vera með eða nudduðu
sér ákafast utan í „furstana“ á meðan
allt var talið leika í lyndi og okkur var
sagt að smjör drypi af hverju strái.
Á kreditsíðu þessarar nýju skáld-
sögu Bjarna Harðarsonar segir, að
hún sé endurgerð samnefndrar ridd-
arasögu frá 15. öld. Ekki get ég dregið
þá staðhæfingu í efa, en hitt getur
engum dulist sem bókina les, að sag-
an snýst öðru fremur um þá brjál-
semi sem tröllriðið hefur íslensku
viðskipta- og fjármálalífi undanfar-
in ár. Hún hefst með því að bændur
í fallegum dal selja peningamönnum
að sunnan laxveiðijarðir og veiði-
réttindi, og verða margir að bregða
búi, svo liggur við landauðn í sveit-
inni. Þetta er að vísu gamalkunnugt
og næsta sígilt stef sem lesendur geta
skilið og túlkað með ýmsum hætti. Sá
sem hér stýrir penna kýs að skilja það
sem ádeilu á kvótabrask og afleiðing-
ar þess fyrir byggð í landinu. Sá skiln-
ingur er þó engan veginn einhlítur.
Sigurðar saga fóts er ádeilusaga
og það er óneitanlega býsna snjallt
hjá Bjarna að tengja hana riddara-
sögum miðalda. Eins og höfund-
ar þeirra hagnýtir hann sögulegan
kjarna en bætir við, ýkir, spinnur og
lagar efnið og söguþráðinn eftir þörf-
um. Lesendur munu vafalaust telja
sig þekkja ýmsa samtímamenn í Sig-
urði og öðrum persónum sögunnar,
en hér er sem oft endranær, að eng-
inn einn maður er augljós fyrirmynd
helstu sögupersónanna. Þær eiga sér
flestar margar fyrirmyndir, sem er
steypt saman. Engu að síður eru þær
flestar harla trúverðugar.
Frásagnarmáti höfundar er lipur
og myndrænn, á köflum bráðfynd-
inn og margar persónulýsingar eink-
ar skemmtilegar. Þó er þetta engin
skemmtisaga, miklu frekar hárbeitt
háðsádeila á íslenskt samfélag und-
anfarna tvo áratugi eða svo.
En engin bók er gallalaus og þessi
er engin undantekning. Að mínu
áliti er sá ljóður mestur á ráði Bjarna
Harðarsonar að hann er á köflum of
margorður, teygir lopann og gleym-
ir sér í frásagnargleðinni. Þá trosnar
söguþráðurinn og ýmsar lýsingar á
brennivínsdrykkju, kynsvalli og öðru
í þeim dúr verða tíðum langdregn-
ar og hálfleiðinlegar. Þær mega að
vísu sumar kallast nauðsynlegar til
að lýsa einstökum sögupersónum og
eðli þeirra, en hefðu gert sama gagn
eða betra í færri orðum. Líku máli
gegnir um síðustu kafla bókarinnar,
sem eru nánast úr takti við meginstef
sögunnar.
Jón Þ. Þór
Nútíma-riddarasa a
Sigurðar Saga fótS „Sigurðar saga fóts er
ádeilusaga og það er óneitanlega býsna snjallt hjá
Bjarna að tengja hana riddarasögum miðalda.“
mynd Sigtryggur ari
Sigurðar saga fóts
Íslensk riddarasaga
Bjarni Harðarson
Útgefandi: Sæmundur.
256 blaðsíður
Skáldsaga
Lífsreynslubók bandaríska rithöf-
undarins Williams Styrons, Sýnilegt
myrkur: Frásögn um vitfirringu, gef-
ur afar óþægilega innsýn inn í huga
þunglynds manns. Bókin er sú fyrsta
eftir Styron sem gefin er út í íslenskri
þýðingu en það er Hið íslenska bók-
menntafélag sem sendir hana frá
sér í Lærdómsritaröðinni. Þýðingin
er eftir Ugga Jónsson og er hún mjög
meitluð og sterk.
Frásögn um vitfirringu lætur ekki
mikið yfir sér. Hún er rétt rúmar 100
blaðsíður með inngangi og eftir-
málum. Einar Már Guðmundsson
rithöfundur skrifar innganginn og
er það vel við hæfi sökum þess að
hann skrifaði eina bestu íslensku
lýsingu á tilveru geðveiks manns
sem komið hefur út, skáldsöguna
Englar alheimsins. Bók Einars Más
er svo dapurleg og er skrifuð af svo
miklu næmi og tilfinningu fyrir við-
fangsefninu að hennar verður lengi
minnst — þótt Einar hefði ekki skrif-
að neitt nema þessa litlu bók hefði
orðspor hans sem höfundar örugg-
lega verið tryggt. Munurinn á veik-
indum Styrons og Páls í Englunum
er mikill, sá fyrrnefndi var þung-
lyndur en sá síðarnefndi með geð-
klofa, en báðum höfundunum tekst
afar vel að gefa innsýn inn í sjúkan
huga og óhjákvæmilega kalla fram
samúð hjá lesandanum yfir hugar-
vílinu.
Á þessum tiltölulega fáu síðum
fylgjumst með því hvernig Styron,
sem þá var kominn á sjötugsaldur,
hrundi niður í slíkt þunglyndi og ör-
væntingu á níunda áratug síðustu
aldar að hann íhugaði að svipta sig
lífi. Örmögnun eftir svefnlitlar næt-
ur þar sem Styron gat aðeins kom-
ið nokkurra stunda dúr á auga með
því að taka inn sterk svefnlyf er lýst
þannig að ómögulegt er að finna
ekki til með honum. Afleiðingin af
þessu ástandi hans er sú að hann
nálgast stöðugt botninn: „Ég er
nokkuð viss um að það var í svona
svefnleysismóki sem að mér læddist
sú vitneskja — annarleg og sláandi
hugljómun, eins og yfirnáttúruleg-
ur sannleikur sem hefur lengi ver-
ið hulinn — að þetta ástand myndi
kosta mig lífið ef það héldist á svip-
uðum nótum,“ segir í þýðingu Ugga.
Öfugt við marga aðra tekst Styron
hins vegar að sigrast á veikindum
sínum eftir að hafa leitað sér aðstoð-
ar á sjúkrahúsi. Í lok bókarinnar líkir
hann vegferð sinni og hvernig hann
nær tökum á eigin lífi aftur við ferð
Dantes til helvítis í Gleðileiknum
guðdómlega. Ekki er erfitt að sjá þau
líkindi við lestur bókarinnar.
Þessi bók Styrons er klassísk
á þessu sviði og er gjarnan vitn-
að til hennar þegar reynt er að lýsa
þunglyndi og hugarvíli. Ástæðan er
sú hversu vel Styron tekst til við að
lýsa eigin líðan. Flestir þeir sem hafa
kynnst þunglyndi, og þó ekki væri
nema votti af því, munu örugglega
finna hugrenningar í bókinni sem
þeir geta sjálfir tengt við eigin van-
líðan. Þetta er ákaflega mannleg
bók, skýr, óþægileg en jafnframt fal-
leg því hún lýsir miklum erfiðleikum
sem Styron nær að sigrast á. Bókin
getur án efa höfðað til mjög breiðs
hóps fólks á öllum aldri enda mun
lesendahópur Styrons hafa stækkað
mjög þegar bókin kom út í Banda-
ríkjunum árið 1990. Gott er að fá
þessa bók í svo vandaðri íslenskri
þýðingu og er óhætt að mæla með
henni. Einnig verður að geta þess
hvað það er aðdáunarvert að geta
komið svo djúpum kjarna til skila á
svo fáum blaðsíðum, það er hvorki
of né van. Ingi F. Vilhjálmsson
Sýnilegt myrkur: Frá-
sögn um vitfirringu
William Styron
Þýðing: Uggi Jónsson.
inngangur: Einar Már
Guðmundsson.
Útgefandi: Hið íslenska
bókmenntafélag.
256 blaðsíður
Skáldsaga
Innsýn í þunglyndi
unga fólkið og
eldhússtörfin
Bók fyrir þá sem vilja læra að gera
heimilismat að hætti mömmu;
lauksúpu, fiskibollur, fiskiflök með
eplum og karrí, kótelettur og kakós-
úpu, sítrónubúðing, rjómatertur og
kanilsnúða. Bókin inniheldur einnig
leiðbeiningar um hagkvæm inn-
kaup, geymslu matvæla, þvottaað-
ferðir og fleira. Þær Vilborg Björns-
dóttir og Þorgerður Þorgeirsdóttir
kenndu ungu fólki heimilsfræði um
langt árabil. Þær gáfu svo út þessa
bók árið 1967 og hún var endurút-
gefin reglulega í mörg ár en hefur
ekki verið til í þónokkurn tíma fyrr
en núna.
Eldað um
veröld víða
Gordon Ramsey er heimsþekktur
sjónvarpskokkur sem hefur fengið
13 Michelin-stjörnur á ferli sínum
sem veitingahúsaeigandi í London
og New York. Nú fer hann með les-
endur í ferðalag um heiminn með
því að kynna þá fyrir sínum uppá-
haldsréttum héðan og þaðan. Hver
kafli tekur ákveðna þjóð fyrir og
fjallar um matarmenningu hennar,
lykiluppskriftir, algengar aðferð-
ir og helstu hráefni og krydd sem
einkenna viðkomandi land. Þar á
meðal eru Mið-Austurlönd, Taíland,
Bandaríkin, Kína, Indland, Spánn,
Frakkland, Grikkland og heimahag-
ar hans, Bretland.
Þú getur eldað!
Er fyrir yngstu matargerðarmenn-
ina þótt allir byrjendur geti auðvitað
stuðst við hana. Farið er yfir nokkur
grundvallaratriði í eldamennsku og
uppskriftirnar eru bæði fjölbreyttar
og girnilegar. Sumir réttirnir virðast
ansi metnaðarfullir fyrir byrjendur
en eru þó settir fram með skýrum
og einföldum hætti þannig að all-
ir ættu að ráða við þá. Eggjabrauð
með hjarta í miðjunni, marokkóskur
pottréttur, fiskinaggar og innbakað-
ur lax, pastadeig, gulrótarkaka og
pavlova eru á meðal þess sem þarna
er að finna.
Bækur
fyrir fróð-
leiksfúsa