Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.01.1977, Blaðsíða 8

6
hagsreikningum kaupstaðanna, eins og þeir eru jeerðir, og á þetta raunar einnig við um hreppsreikn-
inga. Þar er blandað saman nettótölum, og brúttótölum, sams konar eignir eru metnar á mismun-
andi hátt meira eða minna af handahófi, utgjöld til gatna, holræsa, bamaleikvalla o. s. frv. eru
ýmist færð til eignar eða á rekstrarreikning, og fleira mætti telja. Þá er mikið ósamræmi f færslu
a reikningum eigin fyrirtækja og tengslum þeirra við aðalreikning. Her er spurningin bæðium það,
hver fyrirtæki skuli færð sem eigin fyrirtæki f reikninga kaupstaðarins, og hvernig tengslum reikn-
inga þeirra og kaupstaðarins skuli fyrir komið. Hjá kaupstöðunum og nokkrum stærrihreppumer um
að ræða tiltölulega umfangsmikinn rekstur fyrirtækja,^ og þvf er hið mikla ósamræmi fþessum efn-
um mjög bagalegt við almenna skýrslugerð um fjármál þessara aðila. Eins og ljóst má vera af fram-
an sögðu, er samræming Hagstofunnar a reikningum kaupstaða og sumra storra hreppa til skýrslu-
gerðar miklum annmörkum háð.
Frá^og með reikningsárinu 1963 var tekið f notkun nýtt reikningseyðublað undir ársreikninga
sveitarfélaga.^sem Hagstofan gaf út í samráði við félagsmálaráðuneytið. Allar töflurf sveitarsjóða-
reikningum frá 1963 fylgja ramma þessa nýja eyðublaðs. Er það að mörgu leyti frábrugðið hinum
eldri eyðublöðum Hagstofunnar til þessara nota. Þau voru öll við það miðuð, að ársreikningar væru
færðir með eins konar sjóðsreikningsfyrirkomulagi. f tekjuhlið var fyrsta færslan "sjóður"f ársbyrj-
un, og sfðan voru taldar til tekna allar innborganiqársins, hvort sem __ þær voru rekstrartekjur eða
eignabreytingar. Á eyðublaðinu, sem notað er frá og með reikningsárinu 1963, eru rekstrarreikn-
ingur og eignabreytingareikningur algerlegaaðskildir. Það form hefur marga kosti fram yfir það
eldra, ekki sfst þann, að rekstramiðurstaða ársins kemur nú fram f sérstökum lið.sem ekki var áð-
ur. — Þá er 1963-eyðublaðið frábrugðið hinum eldri f flokkun tekna og þó sérstaklega útgjalda.
Við þa flokkun var stuðst við norsk og dönsk eyðublöð og við alþjóðlegar venjur-. Að lokum má
nefna, að á eyðublaðinu er gert ráð fyrir, að allir liðir a rekstrarreikningi sýni nettóupphæðir, þ. e.
endurgreiðslur koma til frádráttar viðkomandi liðum. Þannig koma endurgreiðslur á utgjöldum til
fradrattar viðkomandi útgjaldalið, en ekki ftekjuhlið rekstrarreiknings. i kaflaBhér áeftir er nán-
ari grein gerð fyrir einstökum liðum eyðublaðsins.
Reikningseyðublaðið er f 9 aðalköflum. Fyrstu 3 kaflarnir eru rekstrarreikningur, eignabreyt-
ingareikningur og efnahagsreikningur. Töflur í þessu hefti sýna niðuystöðutölur úr þeim reikningim.
f 4. kafla eyðublaðsins skal látið í té yfirlit um skatttekjur sveitarfélagsins.meðýtarlegrisundurlið-
un þeirra og upplýsingum um innheimtu, eftirgjöf, afslætti o. fl. Ekki reyndýst unnt að gera yfirlit
til birtingaqum niðurstöður þessa kafla, vegna þess að hann var mjög illa úr garði gerður af mörg-
um sveitarfélögum. Sama er að segja um 5. kaflann, sem fjallár um framfærsluútgjöld,sundurliðun
þeirra, endurgreiðslu o.fl. Næsti kafli er unqhelstu niðurstöður á rekstrar- og efnahagsreikningum
eigin jyrirtækja sveitarfélagsins, sem hafa sjálfstætt reikningshald. Útfyllingu þessa kafla hefur vei-
ið ábótavant. Þrátt fyrir það gerði Hagstofan yfirlit um rekstur og efnahag hafnarsjóða, vatnsveitna
og rafveitna sveitarfelaga (sja töflur II og V). Yfirlit þessi eru ófullkomin ogánefa vantarþarnokk-
ur fyrirtæki. Yfirlit um önnur fyrirtæki var ekki unnt að gera. — Þá er á eyðublaðinu form undir
sjtra um skuldir, undir yfirlit um viðskiptareikninga og loks almennar skýringarogleiðbeiningar um
útfyllingu eyðublaðsins.
B. SKÝRINGAR VIÐ TÖFLURNAR.
Explanatory notes to the tables.
Eins og áður segir fylgja__töflur þessa rits ramma þess reikningseyðublaðs, sem Hagstofan tók f
notkun frá og með reikningsárinu 1963. Form þeirra er hið sama og er á Sveitarsjóðareikningum
1963-65, 1966-68 og 1969-71, en t ýmsu breytt frá því, sem er fSveitarsjóðareikningum 1953-62.
ÞÓ er f meginatriðum um að ræða sömu upplýsingar r öllum ritunum.
f inngangi fyrri rita um sama efni er gerð grein fyrir ýmsu, sem hafa verður fhuga.þegar gerðq
ur er samanburður við tölulegar niðurstöður fyrriýra, bæði vegna breytinga á^reikningsformi frá
1963 og vegna breytinga á tekjustofnum sveitarfélaga 1962. Vfsast til þess. Hér á eftir skal f stuttu
máli gerð grein fyrir þeim breytingum, sem urðu á tekjustofnlögum sveitarfélaga og verkefnaskipt-
ingu milli sveitarfélaga og rfkisins með verkun frá ársbyijun 1972. Þessar breytingar skipta^ miklu
mali, þegar tölulegar niðurstöður f þessari skýrslu eru bomar saman viðniðurstöður f fyrri skýrslum.
Með lögum nr. 8 22. mars 1972 voru gerðar grundvallarbreytingar á tekjystofnum sveitarfé-
laga ogvoru þær helstu þessar: Öll eignaútsvör voru felld niður og einnigtekjuútsvör félaga. JTekju-
útsvari einstaklinga var breytt úr stighækkandi skatti á nettótekjur samkvæmt lögboðnum útsvars-
stiga f fastan hlutfallsskatt af brúttótekjum að frádreginni eigin húsaleigu ogskyldusparnaði.Hundi-
aðshluti útsvars af tety'um mátti jiæst vera 107», þó^með heimild til hækkunar f II70 að fengnu
samþykki félagsmálaraðherra. Frá þannig reiknuðu útsvari skyldi dreginn tiltekinn persónufrádratt-
ur. Fasteignaskattur varð fastur hundraðshluti af nýju fasteignamati, sem tók gildi31.desemberl97I
l/27o af matsverði fasteigna til fbúðar en algengasjl V’jo af matsverði fasteigna til atvinnurekstrar,
hvort tveggja^með heimild til 507o álags. Þa var álagning aðstöðugjalds takmörkuðviðlægrihundr-
aðshluta1 en áður giltu. Þessar breytingar leiddu til verulegrar lækltunar áútsvars-ogaðstöðugjalds-
tekjum, en til hækkunar á tekjum af fasteignaskatti. f heild þýddi þetta nokkra lækkun á skatt-
tekjum sveitarfélaga frá þvf, sem þæqhefðu orðið, ef eldra kerfið^hefði gilt áfram.Til þess aðvega
þetta upp var eftirtöldum útgjöldum létt af sveitarfélögunum og tók ríkið þau á sfnar herðar: Hlut-