Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.01.1977, Síða 16

14
26. Afborgun og en d u r gre i ðs 1 a lána. Sjá skýringar við 23. lið hér á undan.
27. Aukning bókfærðra eigna. Her koma þessar færslur: Kaup á fasteignum og eign-
færðum lausafjármunum, nýbyggingar, lagt f eigin sjóði, ný útlán^á árinu, keypt hlutabref eða
önnur verðbréf, önnur aukning eigna. Stærsti hluti þessa liðs eru nýbyggingar, þ. e. kostnaður við
byggingar og^aðra mannvirkjagerð. Æskilegt hefði verið að sundurgreina þennan lið f undirliði f
töflunum. Frá þvf var horfið, vegna þess að hann var illa færður f mörgum hreppsreikningum, og f
mörgum prentuðum eða fjölrituðum kaupstaðareikningum var ekki um að ræða sundurliðun hans.
Eins og áður segir, gildir það um margaýiði f töflunum, að ýtarlegri sundurliðun þeirra var tæpast
möguleg sökum þess, að nægilegar upplýsingar voru ekki fyrir henai f þeim reikningum.sem Hag-
stofan varð að nota við skýrslugerðina.
28. Flutt til næsta árs. Þessi liður er sundurgreindur f30.lið.og vfsasttilskýringavið
hann.
29-. Annað (le iðré 11 in ga r ^o. f I. ). Hér er mestmegnis um leiðréttingar að ræða.
30. Eftirstöðvar o.fl. Skýringar við lið 21 eiga að öllu leyti við um þennan lið, enda
er hann hinn sami og liður 21 f reikningum næsta árs á eftir (þ. e. liður 30 f 1972-töflu = liður 21
f 1973-töflu), sjá þo skýringu fremstp inngangi (bls. 5).
31. Útlan . Þarfnast ekki skýringa, sja þó skyringar við lið 21.
32. Hlutabré_f, s t o fn s j ó ðs h lu t i r o. þ. h. Þarfnast ekki skýringa.
33. Eigin sjóðir. Hér er færðir eiginlegir sjóðir, þ.e. fé, sem lagt hefur verið til hlið-
ar f ákveðnum tilgangi. Fyrirtæki,^ sem bera sjóðaheiti.^svo sem velasjóður og hafnarsjóður, eru
ekki færð hér, en t%d. fjaílskilasjóðir falla hins vegar hér undir,
34. Lausafé. Hér er um að ræða lausafé, sem ekki er bókað með fasteignum.og er lang-
stærsti hluti þess bifreiðar og alls konar vélar. f ársreikningum margra kaupstaða og stærri hreppa
eru lausafjármunir færðir með fasteignum f einstökum málaflokkum, og er aðgreining illaeða ekki
framkvæmanleg. Hafa þá verið settir 3 punktar f lfnuna, en fjárhæð lausafjármuna talin með f
35. lið, fasteignir.
35. Fasteignir. Hér eru f einum lið allar fasteimirjveitarfélaganna ásamt þeim lausa-
fjármunum, sem fylgja þeim (sbr._skýringu við 34. lið), sja þó liði 36 og 37.Niðurstöðutölurfþess-
um lið hafa mjög takmarkað ujjplýsingargildi, og hið sama er að segja um liði 36 og 37vMateigna
á efnahagsreikningum sveitarfelaga er mjög mismunandi og breytist jafnvel frá ári til árs f sama
sveitarfélagi. Fasteignir eru ýmist taldar á fasteignamatsverði, kostnaðarverði eða_ einhverju öðru
verði, sem oft virðist ákveðið án þess að nokkurri reglu sé fylgt. Hér skal og bent á annað atriði.
Eignir f 35; lið (einnig f 34. og 36. lið), eru f litlum tengsíum við færslur á eignabreytingareikn-
ingi hjá stórum hluta sveiyarfélaganna. Hjá þessum sveitarfélögum er efnahagsreikningur ekki
gerður eftir venjulegum bókhaldsreglum, heldur er hann fremur skrá um eignir, sem getur tekið
breytingum eftir mati skrásetjara eða viðkomandipveitarstjórnar hverju sinni.
36. Ýmsar eignir. f þennan lið koma ýmsar eignir,^ sem varla er hægt aðteljafasteignir
fvenjulegum skilningi. Aðallega er hér um að ræða eignfærð útgjöld til gatna og holræsa, einnig
eignfærðar hitaveituframkvæmdir o.fl. þvf lfkt.
37. Hrein eign^eýgin fyrirtækja með sjálfstætt r e i kn in gsh a ld. Sjá skýr-
ingar við lið G, H og I_hér á eftir.
F. Skuldir í árslok. Sjá almennar skýringar framar f þessum kafla og skýringar við lið
21 og 30.
G, H o_g I. Hafnarsjóður, vatnsveita og rafveita. Það, sern veldur ef til vill
einna mestu osamræmi f reikningum sveitarfélaga (aðallega kaupstaða) er færsla á reikningum eig-
in fyrirtækja og annarra rekstrarheilda vHér er spurningin bæði um það, hver fyrirtæki skuli færð
sem eigin fyrirtæki f reikninga sveitarfélagsins, og áýivem hátt tengsl reikninga þeirra og sveitar-
felagsins skuli vera. Hér skulu tekin dæmi, er sýna ýmsa tilhögun a færslu reikninga eigin fyrir-
tækja f aðalreikningum sveitarfélaga:
1) Brúttótekjur og -útgjöld fyrirtækisins koma ftekjuhlið og gjaldahliðá aðalreikningi sveitarfé-
lagsins, eignir þess með eignum og skuldir þess með skuldum á^ aðalreikningi.
2) Rekstrarafgangur/rekstrarhalli kemur f tekjuhlið/útgjaldahlið á aðalreikningi, og hrein eign,
þ.e. eignir að frádregnum skuldum, f eignahlið á aðalreikningi. Þetta er sá færslumáti, sem
eyðublað Hagstofunnar gerir ráð fyrir.
3) Tekjur fyrirtækis og útgjöld (rekstrarafgangur/rekstrarhalli) eru ekki heldur færð til eigna á að-
alreikningi, og hrein eign þess er ekki heldur færð til eigna á aðalreikningi sveitarfelagsins.
Reikningar slrkra fyrirtækja eru hins vegar oft gefnir út með aðalreikningum sveitarfélagsins.
Raunar er um að ræða fleiri_tilvik hvað þetta snertir f reikningum sveýtarfélaganna. Hagstofan
hefur ekki samræmt þessi atriði f þeim skýrslum, sem hér birtast, heldur látið við það sitja, sem
var_f reikningum viðkomandi sveitarfélags. Samræming var illmöguleg eftir þeim gögnurn^em fyr-
ir lágu, sérstaklega á þetta við um reikninga kaupstaða og stærri hreppa^ Að sjálfsögðu ryrirþetta
ósamræmi gildi skýrslnanna, en við þvfverðurekkigert að svo komnu máli.
Til þess að bæta að einhverju leyti úr jDessum vanköntum á skýrslunum, eru birtar f töflum II
og V helstu niðurstöður úr reikningum stærstu og algengustu fyrirtækja sveitarfélaganna, þ.e. hafn-
arsjóða, vatnsveitna og rafveitna, hvort sem þessi fyrirtæki eru f aðalreikningi sem eign viðkom-
andi sveitarfélags eða ekki. Þvf miður em fiessar upplýsingar ekki tæmandi, aðallega vegna þess að
ekki reyndist unnt að afla reikninga allra slíkra fyrirtækja. Þegar vitað er, að um fyrirtæki með
sjálfstætt reikningshald er að ræða, en ekki hefur reynst unnt að afla reikninga jDess, er þetta gefið
til kynna með 3 púnktum ( = upplýsingar ekki fyrir hendi) f viðkomandi talnalfnu. f öllum öðrurri