Aldan - 20.10.2015, Side 17

20. Október 2015 ALDAN 17
Lifnar yfir humarveiðum Hornafjarðarbáta
- Ný mið fundin út af Reykjanestánni
Hornafjarðarbátarnir Skinney og
Þórir hafa verið á humarveiðum í
sumar en landað oftast í Þorláks-
höfn eða Grindavík, enda hefur verið
styst að fara þangað til löndunar
frá bleyðunni sem humarbátarnir
hafa skarkað á út af Eldey. Nýlega
fundust ný mið um 60 mílur út af
Reykjanestánni og hefur veiðin verið
nokkuð góð þar, svo brúnin hefur
heldur betur lyfst á sjómönnunum.
Humarinn er venju fremur stór sem
ætti að vera gott, en Torfi Þór Frið-
finnsson hafnarvörður á Hornafirði
segir það eiga sína kosti og galla því
stóri humarinn tímgist ekki eins hratt
og sá smærri.
Sjávarútvegsfyrirtækið Skinney-
-Þinganes á Höfn í Hornafirði rekur
saltfiskverkun árið um kring auk þess
að frysta í stórum stíl humar, loðnu,
makríl og síld. Þá er ótalin hrogna-
vinnsla, sundmagaverkun og vinnsla
á fleiri aukaafurðum. Við þessa starf-
semi vinna 150–170 manns í landi.
Fyrirtækið gerir út sjö fiskiskip með
90 manna áhöfn alls. Heildarfjöldi
starfsmanna er því á bilinu 240–260
manns. Fyrirtækið er því burðarásinn
í atvinnulífinu á Hornafirði.
Skinney-Þinganes rekur því marg-
þætta landvinnslu sem tryggir að sá
fjölbreytti afli sem skip fyrirtækisins
bera að landi sé unninn í gæðaafurðir
fyrir alþjóðlegan markað. Þrátt fyrir að
landvinnsla félagsins byggi á áratuga
hefðum og traustum grunni hefur
stöðug nýsköpun og tækniþróun
tryggt félaginu sess sem leiðandi fram-
leiðandi fjölbreyttra sjávarafurða. Með
því að vinna fjölbreyttar og árstíða-
bundnar afurðir er hægt að halda uppi
jafnri starfsemi allt árið um kring, auk
þess sem fjölbreytt vinnsla dregur úr
rekstraráhættu. Allar vinnslulínur eru
í húsnæði fyrirtækisins í Krossey að
undanskilinni fiskimjölsverksmiðj-
unni sem staðsett er í Óslandi. Flestar
vinnslulínurnar eru sérsmíðaðar fyrir
fyrirtækið í nánu samstarfi við leiðandi
aðila á því sviði.
Humarhátíð
Árlega hefur verið haldin humarhátíð
á Hornafirði sem fjöldi manns sæki.
Hátíð var lengst af haldin byrjun júlí-
mánaðar en einhverjir sérfræðingar
fundu það út að þá væri alltaf rigning
á Hornafirði og jafnvel einnig rok svo
ákveðið var að færa hátíðina til síðustu
helgar júnímánaðar. En viti menn, þá
var einnig leiðindaveður í sumar. Það
er því úr vöndu að ráða þegar ákveða
skal dagsetningu fyrir humarhátíðina
2016. Á humarhátíð er ekki bara étinn
humar. Boðið er upp á ýmis menn-
ingaratriði ens og kórsöng, kennslu í
poker, sjóminjasýningu, barnadagskrá
kúadellulottó og kassabílarallí en auð-
vitað skipar humarsúpan heiðursess.
Til gamans má geta þess að SASS,
samband sveitarfélaga á Suðurlandi,
úthlutaði nýlega 42 milljónum króna
úr Uppbyggingasjóði Suðurlands.10
verkefni á Hornafirði fengu samtals
6,2 milljónir króna. M.a. fékk Skinn-
ey-Þinganes styrk til tímabundinnar
ráðningar sérfræðings til að hefja
tilraunaframleiðslu á humarkjöti úr
humarklóm og lítið hátækni málm-
smiðjuverkefni í Suðursveit fékk styrk
en því stýrir Bjarni Malmquist og Ingi-
björg Lilja Pálmadóttir fékk styrk til að
hanna nytjagripi úr náttúru Horna-
fjarðar.
Grynnslin grynnast lítt
„Það var dælt úr rennunni í Grynnsl-
unum í ágústmánuði sl. en við Horn-
firðingar höfum lengi bent á að sigl-
ingar um Hornafjarðarósinn gegnum
Gynnslin geta verið varasamar enda
taka stærri fiskiskipin stundum niðri
þegar þau koma fulllestuð til löndunar.
Það þarf að gera miklu betur en gert var
í sumar ef ekki á hreinlega illa að fara.
Það er langt síðan okkur tókst að fara
og dýptarmæla þarna en síðustu daga
hefur ölduhæðin verið um 3 metrar í
Grynnslunum og suðvestan fræsingur.
Yfirvöld á höfuðborgarsvæðinu sem
stjórna þessu verða að átta sig á í hvað
óefni stefnir hér óðfluga í útgerðarbæ
sem þarf nauðsynlega að hafa örugga
höfn,“ segir Torfi Þór Friðfinnsson
hafnarvörður.
Sæmilegur síldarafli í
Kolluál
Uppsjávarveiðiskip Skinneyjar-
-Þinganes, Jóna Eðvalds og Ásgrímur
Halldórsson hafa verið á síldveiðum,
nú síðast í Kolluál. Jóna Eðvalds
landaði 850 tonn fyrir skömmu og
Ásgrímur Halldórsson 250 tonnum.
Þangað hafa verið að sækja fleiri
síldveiðiskip, m.a. Aðalsteinn Jónsson
SU, skip Eskju á Eskifirði. Kolluáll er
fyrir fyrir utan utanvert Snæfells-
nesið (þ. á. m. Dritvík). Állinn heitir
svo vegna þess að í álnum miðjum er
klettur sem heitir Kolla og er þetta
tröllið sem ætlaði að vaða fjörðinn en
það var of djúpt fyrir hana þannig að
síðan hefur hún verið þarna.
Minnisvarði á Hornafirði um drukknaða og horfna sjómenn.
Horft til Hornafjarðarhafnar.
Skinney-Þinganes er lang stærsti atvinnurekandinn á Hornafirði.
Þorir ríkisstjórnin ekki í Svalbarðamálinu?
Norðmenn hafa íhugað um margra
ára skeið að lýsa yfir 200 sjómílna
efnahagslögsögu umhverfis Sval-
barða eyjaklasann, og þannig gera
tilkall til yfirráða allra náttúruauð-
linda þar. Hér eru því miklir hags-
munir í húfi, en ein ríkustu fiskimið í
Norður-Atlantshafi eru á Svalbarða-
svæðinu og þar er einnig sennilega
einnig að finna olíu og gas. Íslensk
stjórnvöld viðurkenna ekki meint
yfirráð Norðmanna á Svalbarða-
svæðinu, og hafa um árabil skoðað
möguleika á því að skjóta málinu
til úrskurðar við alþjóðadómstól.
Magnús Þór Hafsteinsson, sem sat
á Alþingi fyrir nokkrum árum fyrir
Frjálslynda flokkinn, telur að hér sé
á ferðinni stærsta og mikilvægasta
utanríkismál líðandi stundar fyrir
okkur Íslendinga. Því undraðist
hann seinagang ríkisstjórnar Geirs
Waage í málinu en hvorki ríkis-
stjórnir Jóhönnu Sigurðardóttur
eða ríkisstjórn Sigmundar Davíðs
Gunnlaugssonar hafa aðhafst neitt
í málinu.
Gömul deila
Í nær 25 ár hafa Íslendingar og Norð-
menn deilt um hafsvæðið umhverfis
Svalbarða. Hæst risu deilurnar fyrir
rúmum tveimur áratugum síðan
þegar íslenskir togarar við veiðar í
Smugunni voru herteknir af norsku
strandgæslunni og færðir til hafnar í
Norður-Noregi. Réttað var yfir skip-
stjórum og útgerðum sem þar færu
ótíndir veiðiþjófar. Dómar féllu í sam-
ræmi við það. Ekki var meir aðhafst í
málinu af hálfu Íslendinga, og deilan
um Svalbarðasvæðið er enn óleyst.
Síðar hafa Norðmenn lent í skærum
við Spánverja og Rússa vegna þessara
mála. Þetta hefur orðið til þess að
Norðmenn tala opinskátt um að stofna
200 sjómílna efnahagslögsögu um-
hverfis Svalbarða, og þannig krefjast
óskoraðra réttinda yfir svæðinu og
auðlindum þess. Það er löngu tíma-
bært að skýr niðurstaða fáist í þessari
hafréttardeilu.
Sérstakur samningur
Svalbarði er gríðarstór eyjaklasi í Ís-
hafinu um 700 sjómílur norðaustur
af Íslandi og um 500 sjómílur norður
af Noregi. Þessar eyjar voru lengst af
nokkurs konar einskis manns land.
Í framhaldi af friðarviðræðum eftir
lok fyrri heimsstyrjaldar komust níu
þjóðir að samkomulagi um að Sval-
barðaeyjaklasinn skyldi fá sérstaka
skilgreiningu þar sem hann tilheyrði
í raun engu ríki. Þessi samningur var
gerður árið 1920 og hafði að markmiði
að eyjarnar skyldu nýttar með frið-
samlegum hætti án hernaðaríhlutunar
og að allar þjóðir sem gerðust aðilar að
samningnum skyldu njóta jafnræðis í
auðlindanýtingu á eyjaklasanum. Nor-
egi var falið vald til að fylgjast með
því að ákvæðum samningsins væri
framfylgt á eyjunum. Á nær 100 árum
sem liðin eru frá því Svalbarðasamn-
ingurinn leit dagsins ljós hafa æ fleiri
þjóðir gerst aðilar að honum. Ísland
bættist í hópinn 1994.
Friðnum spillt
Gott samkomulag hefur ríkt um
þennan samning alla tíð ef undan er
skilið eitt atriði. Norðmenn féllu í þá
freistni að misnota í eigin þágu að-
stöðu sína sem gæsluaðili Svalbarða-
samningsins en það gerðist árið 1977.
Þá gáfu þeir allt í einu út konunglega
tilskipun þar sem þeir lýstu því yfir
að þeir ættu 200 sjómílna svokallaða
„fiskverndarlögsögu“ umhverfis Sval-
barða. Þeir áskildu sér einhliða fullan
rétt til að stjórna fiskveiðum á þessu
gríðarstóra hafsvæði sem er 830.000
ferkílómetrar. Til samanburðar er
200 sjómílna efnahagslögsaga Íslands
758.000 ferkílómetrar. Hér var því á
ferðinni frekleg tilraun eins ríkis til
að ræna undir sig gríðarlegum haf-
svæðum umhverfis eyjaklasa sem
þetta ríki átti ekkert í umfram aðrar
þjóðir. Til marks um það hve ósvífin
þessi aðgerð var má benda á að flat-
armál 200 mílna efnahagslögsögu
Noregs er 876.000 ferkílómetrar.
Mörk hennar voru sett með lögum
norska Stórþingsins árið 1976, réttu
ári eftir að við Íslendingar höfðu einir
og óstuddir með hetjulegri landhelgis-
baráttu okkar náð alþjóða viðurkenn-
ingu á því að strandríki ættu rétt á 200
sjómílna efnahagslögsögu. Í kjölfar
lokasigurs okkar í landhelgismálinu
gegnu Norðmenn sem sagt á lagið og
lögðu undir sig 1.600.000 ferkílómetra
hafsvæði. Síðan bættu þeir um betur
þegar þeir náðu yfirráðum á hafsvæð-
inu umhverfis hina óbyggilegu eld-
fjallaeyju Jan Mayen sem er norður
af Íslandi. Í dag telja Norðmenn sig
ráða yfir rúmlega tveggja milljóna
ferkílómetra hafsvæðum í Norður
Atlantshafi!
Undirlægjuháttur?
Í málaferlum við Noreg um Svalbarða-
svæðis höfum við allt að vinna og engu
að tapa, því Norðmenn hafa ekki látið
okkur hafa neitt á Svalbarðasvæðinu
sem býr yfir stórkostlegum náttúru-
auðæfum. Þeir hafa ítrekað lagt steina
í götu okkar þegar fiskveiðar á svæð-
inu eru annars vegar. Norsk stjórn-
völd hafa ávallt verið mjög dugleg að
verja hagsmuni Norðmanna í Norð-
urhöfum. Það er meira en hægt er að
segja um íslensk stjórnvöld, eða hvað?