Vestfirska fréttablaðið - 08.03.1990, Qupperneq 4

vÉiiiÍíski I
rRETTABLADID
VESTFIRSKA FRETTABLAÐIÐ SÍMI4011
ÞJONUSTA
Get bætt við mig bókhaldsverkefnum
fyrir einstaklinga og fyrirtæki.
Sé um reglubundin skil á skýrslum fyrir
virðisaukaskatt, launaskatt, staðgreiðslu o.fl.
Tölvuvinnsla
og eigin útprentun bókhaldsgagna.
Guðm. H. Ingólfsson
Holti, Hnífsdal S 3633.
OKKAR SIMI ER 688888
t/ut/tö/um' iKvtt/oA/.
AEYCID Ðflateiga
VE I ðl R Car rental
^ SUÐURLANDS8RAUT16 (Vsgfnúlaniegin), REYKJAVlK. SÍMI 91 688888.
ÞÚ TEKUR VIÐ BlLNUM Á FLUGVELLINUM ÞEGAR ÞÚ KEMUR OG
SKILUR HANN EFTIR Á SAMA STAÐ ÞEGAR ÞÚ FERÐ.
Eldri borgarar
athugið
Fundur í Hlíf, íbúðum aldraðra, annarri hæð
þriðjudaginn 13. mars, kl. 18:00. Rætt um
ný lög um málefni aldraðra og framtíðartil-
högun á öldrunarþjónustu ísafjarðar.
Guðmunda Birgisdóttir, forstöðumaður
öldrunarmála og Guðjón Brjánsson, félags-
málastjóri kynna greinargerð um öldrunar-
þjónustu og svara fyrirspurnum.
Mætum öll og hjálpumst að við að móta
öfluga öldrunarþjónustu í bænum.
Forstöðum. öldrunarmála.
SNJÓTENNUR
Framleiðum vökva-
stýrðar snjótennur
fyrir veghefla, Cater-
pillar, Champion,
Komatzu o.fl.
Ein til afgreiðslu strax.
Vinsamlega leitið upplýsinga
um verð og greiðslukjör.
Stuttur afgreiðslufrestur.
Vélaverkstæði S 97-11600 og 11601
Gunnars & Kjartans 700 EgHsstaðir
Sjávarútvegur
Hér birtir YF hið margrómaða framsöguerindi
Einars Hreinssonar sjávarútvegsfræðings, sem hann flutti
á fundi um mótun atvinnustefnu,
sem haldinn var á Isafirði 20. febrúar
Einar Hreinsson.
Góöir fundarmenn.
Þegar ég var beðinn að halda hér
framsöguerindi um sjávarútveg
var ég óvenju fljótur að fallast á
þá beiðni. Ekki vegna þess að ég
telji mig öllum öðrum fremri hér
um slóðir til að fjalla um þann
málaflokk, heldur hitt, að mér er
lífsins ómögulegt að þegja af mér
þá þróun sem nú blasir við í at-
vinnumálum þessa byggðarlags og
raunar alls landsins.
Áður en lengra er haldið, vil ég
taka það fram, að ég stend ekki
hér sem bjartsýnn maður á besta
aldri, reiðubúinn til þess að þylja
upp fjölda möguleika til ný-
sköpunar og eflingar atvinnulífs
hér í sveit. Ég var aftur á móti
bjartsýnn ungur maður með mikla
trú á framtíð þessarar þjóðar, og
minnar heimabyggðar sérstaklega,
þegar síðast mótaði fyrir atvinnu-
stefnu í þessu landi upp úr 1970.
Núna árið 1990 hafa þau viðhorf
að mörgu leyti snúist upp í and-
hverfu sína. En þrátt fyrir vissa
svartsýni, þá byrgir hún mér ekki
sýn til bjartari framtíðar. En yfir
okkur er nú samt sá skuggi sem
óneitanlega veldur því að við þurf-
um að endurskoða ýmis atriði
varðandi þessa atvinnugrein. Mér
og ykkur til huggunar, get ég þó
sagt það, að við eigum vissulega
mikið af ónýttum möguleikum til
frekari nýtingar sjávarafla hér á
Vestfjörðum sem og annars staðar
á landinu, möguleikum sem koma
til með að efla hér atvinnulíf og
gera það fjölbreyttara. En það er
ekki hægt að ræða slík atriði án
þess að gera sér ljósa grein fyrir
því ástandi sem nú ríkir, og þeirri
þróun sem líkleg er til að verða í
náinni framtíð. Það er fyllilega
tímabært að ræða mótun nýrrar at-
vinnustefnu, og er þá rétt að hverfa
um stund 20 ár aftur í tímann.
Og hvernig var ástandið þá? Það
var í stuttu máli þetta: Síldin
horfin, síldarflotinn orðinn að
tappatogurum, nýsköpunartogar-
arnir á hraðleið í brotajárn, og
frystiiðnaðurinn orðinn megin-
undirstöðugrein sjávarútvegsins.
Á þessum árum ákváðum við að
reka endanlega af okkur erlendar
veiðiþjóðir, og að sitja einir að
auðlindum hafsins. Það tókst, og
hafði byltingarkennd áhrif á
skipan fiskveiðimála um heim
allan. Við sigruðum, vorum bjart-
sýnir og kappsfullir og ákváðum
að byggja upp veiðar og vinnslu til
þess að geta nýtt okkur hinn mikla
feng. Það gerðum við líka svika-
laust. Ég þarf ekki að rekja þá
þróun fyrir ykkur í smáatriðum. 1
einni setningu má segja að sú at-
vinnustefna hafi verið rekin undir
kjörorðinu: Byggðastefna með
skuttogurum og uppbyggingu
frystihúsa. Um þessar aðgerðir
ríkti í raun samstaða meðal þjóð-
arinnar, og þær ollu straumhvörf-
um í afkomu
okkar og velferð allri, og að mörgu
leyti erum við ennþá á þeirri fram-
farabraut. En á þessari stefnu var
geigvænlegur galli, sem enn þann
dag í dag hefur ekki verið lagfærð-
ur að neinu marki. Það var nefni-
lega aldrei hugsað fyrir endanum.
Ég minnist þess, að eina sól-
bjarta sumarnótt árið 1972 var
verið að ræða landhelgisbaráttuna
um borð í Guðnýju ÍS 266. Við
vorum búnir að láta niður afla
dagsins, og menn voru að fá sér
bita undir svefninn. Það hafði
mikið gengið á umhverfis okkur á
miðunum þennan dag, herskip,
dráttarbátar og flugvélar höfðu
farið hjá í miklum vígamóð.
Mönnum var heitt í hamsi, og létu
stór orð falla um ofbeldi Bretans.
Mér varð það á, hálfdrættingnum,
að lýsa því yfir að þetta væri nú allt
í raun eðlilegt, því þessi barátta
væri auðvitað ekkert annað en
landvinningar. Og þó erfitt væri að
koma Bretanum af sér, þá myndi
reyna ennþá meira á okkur þegar
við þyrftum að fara að verja þetta
landgrunn fyrir okkur sjálfum.
Þeir virtu mig ekki svars skips-
félagar mínir, en augnaráðið tók
af öll tvímæli um það hversu vitur-
legur þeim þótti þessi spádómur.
Ég mun alltaf telja mér það til
tekna, hversu réttur hann hefur
þó reynst, og tel núverandi ástand
bera þess ótvírætt vitni.
Nú er hinn sameiginlegi óvinur
löngu horfinn, við búnir að berjast
lengi innbyrðis um þessa sameigin-
legu auðlind, og ráðum illa við það
verkefni að hafa stjórn á nýtingu
hennar. Nú er það ckki svo, að
menn hafi ekki gert sér grein fyrir
því, að auðlindin er takmörkuð,
það voru m.a. helstu rökin fyrir
því að nauðsynlegt væri að sitja
einir að hagnýtingu hennar á sín-
urn tíma. Hins vegar hefur það
aldrei verið rætt af nægilegri ein-
urð, hversu miklu þarf til að kosta
til að nýting þessarar auðlindar
verði sem hagkvæmust. Hingað til
hefur mestu púðrinu verið varið í
að ræða hversu stórir fiskistofnarn-
ir eru, án þess þó að viðhlítandi
ráðstafanir hafi verið gerðar til að
vita það með þeirri vissu sem nauð-
synleg er til að byggja mikilvægar
efnahagslegar ákvarðanir.
Hvers vegna þurfum við svotil,
að standa á rústum íslensks sjávar-
útvegs til þess að gera okkur grein
fyrir þeirri staðreynd, að ferill upp-
byggingarinnar hlaut að hafa óum-
flýjanlegan endi. Þann endi, að
einhverntímann yrði veiðigetan og
vinnslugetan orðin nægjanleg.
Þann jafnvægispunkt hittum við
aldrei á, enda aldrei á hann miðað.
Og öll sú fjárfesting sem umfram
er í þessari atvinnugrein, er í raun
ekkert annað en skemmdarverk,
og sú skemmdarverkastarfsemi
heldur enn áfram. Að mínu mati
höfum við haft rúman áratug til
þess að koma okkur saman um
þetta jafnvægi milli afrakstursgetu
fiskistofnanna og þeirrar fjárfest-
ingar sem nauðsynleg er til að ná
hámarksnýtingu. Hins vegar er
það fyrst núna að menn þora að
segja það upphátt, að flotinn sé of
stór og að 'vinnslustöðvar séu of
margar. Sá sem lét slíkt út úr sér
fyrir 10 árum var talinn fara með
gaspur eitt. Þó ber enn töluvert á
þeirri skoðun, að fiskistofnarnir
séu af meira og minna óþekktum
ástæðum dálítið slappir í augna-
blikinu, og að við þurfum bara að
halda í við okkur með veiðiskap-
inn um stundarsakir. Þegar svo
Eyjólfur hressist, þá verði engin
þörf á kvótakerfum. í þessu sam-
bandi bendi ég á, að menn tala í
alvöru um möguleikann á því að
þorskaflinn til langs tíma litið geti
legið milli 400 og 500 þús. lestir á
ári, og að þá verði enginn vandi að
lifa hér. Þrátt fyrir það, þá hafa
aðstæður nú neytt okkur til að tak-
marka verulega aðgang landsins
þegna að þessari auðlind. Og það
er eins gott að okkur takist að finna
viðunandi leiðir til þess. Það breyt-
ir nefnilega engu hvort jafnstöðu-
aflinn er 250þúsund tonn, 350 þús-
undtonneða450þúsundtonn. Við
munum alltaf standa frammi fyrir
endamörkunum hvort sem er.
Þau mörk verðum við að
viðurkenna, og við skulum líka
viðurkenna, að sú staða er okkur í
raun svo framandi, að við eigum
fullt í fangi með að átta okkur á
þeim vandamálum sem upp koma
í þjóðfélaginu, þegar við verðum
að hverfa frá frjálsum fiskveiðum,
án þess að eiga þangað aftur-
kvæmt. Við skulum líka gera
okkur grein fyrir því, að við förum
ekki í smiðju til annarra þjóða við
lausn þessa verkefnis. Ég veit ekki
til þess að nokkurs staðar í veröld-
inni hafi verið tekið upp það kerfi
við stjórnun fiskveiða sem talist
geti viðunandi lausn. Og það er af
og frá, að við getum notast við
lausnir sem þær þjóðir nota sem
reka sinn sjávarútveg sem auka-
búgrein í þeim tilgangi að halda
uppi atvinnu á jaðarsvæðum, eins
og það heitir á fínu máli. Kvóta-
kerfi nágrannaþjóða okkar hafa
nú skilað þeim árangri, að engin
þeirra á lengur í soðið, ef undan-
skilið er eitthvað af síld, og það
„Og þó erfitt væri að koma Bretanum af sér, þá myndi
reyna enn meira á okkur þegar við þyrftum að fara að
verja landgrunnið fyrir okkur sjálfum.“