Feykir - 25.02.1987, Qupperneq 4

4 FEYKIR 4/1987
„Minkurinn borgar þá vi
Sigurður Hansen minkabóndi
tekinn tali
Á miðju sumri 1985 fluttust að
Kringiumýri í Blönduhlíð, hjónin
Sigurður Hansen og María
Guðmundsdóttir. Áður höfðu þau
búið á Sauðárkróki þar sem
Sigurður starfaði sem lögreglu-
þjónn og María rak hárgreiðslu-
stofu.
Raunar þykir það ekki tiltöku-
mál að jafnaði þó fólk flytji
búferlum, en nokkur ævintýra-
bragur þótti á í þetta skipti.
Orsakaðist það af því að
húsakostur var sem enginn á
jörðinni utan sumarhús sem flutt
var í til að byrja með. Á því eina
og hálfa ári sem síðan er liðið
hafa risið tvö minkahús sem hafa
að geyma bú sem er að komast í
fullan rekstur.
Nú á dögunum tók blaðamaður
Feykis spjall við Sigurð um
þennan búrekstur hans og málefni
minkaræktarinnar í heild. Eðlilega
varð fyrst fyrir að spyrja um hvað
hafi ráðið þegar farið var af
mölinni í minkinn.
„Það er viss aðdragandi að
flutningunum hingað frameftir.
Ég á minn uppruna að rekja
hingað og hafði m.a. sumarhús
hér, sem við dvöldum í þegar
tóm gafst til. Maður var því
„Þess er að geta að enn hef ég
ekki byggt upp allt það sem ég
ætla mér, og er ekki enn kominn
með fullan rekstur á búið. Það
verður ekki fyrr en næsta haust
sem fullar afurðir nást af þeim
600 læðum sem bústærðin
kemur til með að markast af.
Samkvæmt dönskum staðli er
talið hæfilegt fyrir eina fjölskyldu
að hafa um 600 læður, þannig að
hún geti sinnt búinu án utan að
komandi vinnuafls nema á
mestu álags punktum miðað við
góðar aðstæður”.
Hvað kostar að koma upp búi
sem þessu?
„Um það er mjög erfitt að
segja nákvæmlega. Hús eins og
ég byggði hér kosta sennilega
um 1,7 milljónir króna hvortum
sig að frátöldum innréttingum,
sem kosta nær jafn mikið. Því er
tala uppá rúmar þrjár milljónir
alls ekki fráleit. Þessar tölur
miðast við hús þar sem
burðargrindin er byggð úr
timbri, sem er mun ódýrara en
stálgrindahúsin.
Ég réðst í að hanna og teikna
þessi hús sjálfur, og tel að
nokkuð vel hafi til tekist, og
margir hafa lýst áhuga sínum á
farinn að hugsa til þess í alvöru
að finna sér einhver verkefni
sem gæfu möguleika á að flytja
hingað. Loks varð minkabúskapur-
inn ofan á. Af honum hafði ég
haft nokkur kynni, þar sem ég
hafði verið í Loðfeldi hf. á
Sauðárkróki frá upphafi. Þó ég
ynni aldrei beint við þetta, þá
fylgdist maður með. Þau kynni
af greininni voru þó varla til að
vekja áhuga, því verið var að
berjast við sýktan stofn og
afkoman eftir því. En eftir að
nýr og heilbrigður stofn kom til
sögunnar, var ég ekki í nokkrum
vafa um að hægt væri að reka
minkabú. Þetta varð til að ég
ákvað að láta reyna á hvort
dæmið gengi upp. Vissulega var
um nokkuð ævintýralegt stökk
að ræða og áhætta tekin. Það er
töluvert átak að byggja þetta allt
upp frá grunni og hafa ekki einu
sinni íbúðarhús þegar byrjað
var. Þetta hefur kostað mikla
vinnu, en verið að sama skapi
skemmtilegt og ég sé ekkert eftir
að hafa tekist þetta á hendur.”
Hvaða bústærð þarftu þér til
viðurværis?
að byggja eftir þessum teikningum.
Nú er ég búinn að fá í lið með
mér Benedikt Bjömsson arkitekt
til að fullvinna teikningarnar
ætli menn að ráðast í að byggja
þessa húsagerð. Nokkrar breyt-
ingar hafa verið gerðar frá
upphaflegu gerðinni, sem fellst í
aukinni nýtingu á plássi. Auk
þess miða ég við notkun
kraftsperra sem burðarstoða í
hliðarveggjum í stað símastaura
áður. Kemur það til af því að
hvorki er skemmtilegt að vinna
með símastaurana né auðvelt að
nálgast þá”.
Hver er megin munurinn á
þinni húsagerð og þeirri sem mest
hefur verið byggt af hingað til?
„Mest hefur verið notað af
stálgrindahúsum, en þau eru
dýrari, þó ekki sé nema fyrir þær
sakir einar að munur á
timburmagni sem í þau fer og
mín hús er ekki verulegur. Síðast
en ekki síst nýtast allar stoðir
tvívirkt í timburhúsunum, bæði
sem uppihald fyrir húsið og
innréttingarnar, og sparast því
öll aukavirki til þeirra nota.
Með þvi sparast miKiii Kosmaour
Myndir og texti: Ingi V. Jónasson
og vinna. Þessi húsagerð er að
svo mörgu leyti þægilegri en
stálgrindahúsin að ég vildi hana
frekar, þó á sama verði væri. Eitt
er vert að nefna að í þessum
húsum sem ég byggði er hver
spýta hefluð, en það leiðir af sér
auðveldari þrif og minni
sýkingarhættu. Kostnaðaraukinn
við heflunina er ekki það mikill
að ástæða sé til að horfa í hann”.
Gekk greiðlega að fá sam-
þykkta þessa breytingu frá
staðlinum?
þessir kassar eru heldur minni
en aðrir. Ef kassarnir eru of
stórir er hætta á að dýrin skíti í
eitt hornið og liggi í öðru.
Lækningin við slíku hefur verið
að þrengja að þeim með kubbum
eða slíku. Með þessum nýju
kössum gæti verið fundin
heppileg lausn fyrir íslenskar
aðstæður, en endanleg reynsla
ætti að fást í sumar, því ráðgert
er að framleiða töluvert af þeim
og taka í notkun.
Fleiri þætti má nefna sem
Danska meðaltalið var 4,6.
Vegna þessara breytilegu talna
tökum við fjóra hvolpa sem
viðmiðun í eftirfarandi útreikn-
ingum. I desember var meðal
verð hjá mér á hvert skinn 1600
krónur, sem gerir heildartekjur
eftir læðuna 6400 krónur.
Stærsti frádráttarliðurinn er
fóðurkostnaður sem nemur um
2000 krónum á læðuna, eftir eru
4400 krónur. Loks kemur til
skinnaverkunarkostnaður, sjóða-
gjöld og kostnaður við uppboðið,
, Já, það gekk mjög auðveldlega
fyrir sig. Til að byrja með gerði
ég skissu af því sem ég hafði í
huga, og fékk samþykki. Síðan
teiknaði ég húsið á þeim grunni.
Það sem við verðum að leggja
megin áherslu á, er að fá sem
mesta nýtingu út úr húsunum.
Loðdýrahús hér á íslandi eru
miklu dýrari en á hinum
Norðurlöndunum vegna þess
veðurfars sem hér er ríkjandi.
Þar eru hús þessi vart annað en
skýli, sem ekki eru gerð til að
standast stórhríðar og rok á
íslenskan mælikvarða.
Hvað innréttingarnar varðar,
þá er ég með búr samkvæmt
fmnskum staðli, en þau eru 13
tommu breið. Reyndar eru 11
tommu búr í hluta af öðru
húsinu. Þó svo að með því fáist
eitthvað betri nýting, þá er varla
ráðlegt að fara neðar, ekki það
að illa fari um dýrin heldur
verður að taka mið af þeim
mörkum sem dýraverndunar-
samtök setja. Það verður
sennilega ofan á að hér verði
farið eftir danska staðlinum sem
er 12 tommu breið búr, en út úr
því fæst ágætis nýting.
Á síðasta hausti hannaði ég
kassa sem sameina kosti dönsku
og finnsku kassanna. Þeir eru
djúpir og því nægilega hlýir, en
dýrin þrífa þá mun betur en aðra
kassa. Þann tíma sem ég hef
notað þá, eða síðan í nóvember í
fyrra, þá hefur ekki þurft að
verka úr þeim skít eða þrífa að
öðru leyti. Dýrin hafa sjálf tekið
hey sem liggur ofan á kössunum
niður í þá og hirt að öðru leyti.
Kannski kemur það til af því að
æskilegt er að séu sem best úr
garði gerðir. Að mínu viti er t.d.
nauðsynlegt að hafa flórrennur,
sjálfbrynningu og fóðurvél eigi
að sinna fullri bústærð af viti.
Eftir því sem minni tími er
lagður í að sinna þáttum eins og
skítverkun og fóðrun, því meiri
tími vinnst til að nostra við
dýrin. Danir sem eru hvað
fremstir í loðdýraræktun eiga
sér kjörorð tengd þessu sem hafa
ber í huga: „Minkurinn borgar
þá vinnu sem lögð er í hann”.
sem nemur um 600 krónum,
þannig að eftir eru 3800 krónur
á læðu. Sú upphæð fer til
borgunar launa og afskrifta af
byggingum og bústofni. Ég veit
ekki hvemig skipting milli
afskrifta og launa er nákvæmlega,
þó sé ég ekki annað en dæmið
gangi upp”.
Telur þú að loðdýraræktin geti
orðið bjargvættur sveitanna á
tímum samdráttar í hefðbundnum
búgreinum?
„Þegar verið er að ræða um
Ein stór spurning. Hvað gefur
hver læða af sér í krónum talið?
„Fyrir það fyrsta liggur mikill
peningur í lífdýrunum, hvertum
sig kostaði á síðasta hausti um
2500 krónur. Þegar dæmi sem
þetta er sett upp, þá er reiknað
með fjórum hvolpum á hverja
læðu, en það er í lægri kantinum
og nálgast núllpunkt. Á pelsunar-
tíma í haust hafði ég að
meðaltali 4,8 hvolpa á hverja
læðu, meðan landsmeðaltalið
var 4,2 hvolpar á læðu og
loðdýraræktina í heild þá er það
mitt persónulega álit að minkur-
inn sé öruggari en refurinn.
Danskir loðdýraræktendur segja
minkapels miklu frekar neyslu-
vöru en refapelsinn. Kemur þar
ýmislegt til, s.s. að lágvaxnar og
þreknar konur bera illa ref
vegna þess hve loðinn hann
er.Verð á refaskinnum er miklu
háðara tísku og því sveiflu-
kenndara en verð á minka-
skinnum. En auðvitað verður að
gera ráð fyrir sveiflum í