Feykir - 22.02.1995, Blaðsíða 5

8/1995 FEYKIR5
„Árið hefur verið, lof sé
guði, hagstætt
u
13. janúar sl. voru 100 ár
liðin frá vígslu gömlu
kirkjunnar á Blönduósi. I
Húnvetningi, ársriti Hún-
vetningafélagins, nýjasta
heíti, er að finna skemmti-
lega grein eftir Jón Torfa-
son sagnífæðing ffá Torfa-
læk, þar sem hann segir
byggingarsögu gömlu
kirkjunnar á Blönduósi.
Feykir tekur sér hér það
bessaleyfi að birta smá-
glefsu úr þessum ffásögu-
þætti úr Húnvetningi.
Vissulega eru Húnvetningar
þrætugjamir ef góð færi gefast,
en þeir geta líka tekið höndum
saman ef þeir vilja. Bygging
kirkjunnar á Blönduósi er ágætt
dæmi um það, því henni var að
mestu lokið á tæpu ári. Strax og
landshöfðingjaleyfið var fengið
var hafist handa með að útvega
efnivið frá Danmörku og vildi
svo vel til að Jóhann kaupmaður
Möller var að búa sig til siglingar
um veturinn. Mun hann hafa séð
um efnisútvegun að mestu ásamt
Pétri Sæmundsen og gáfu þeir
reyndar báðir kirkjunni stórgjafir
og lánuðu henni fyrir eíhiskosm-
aði. Þeir völdu einnig lóðarstæð-
ið undir brekkunni.
I sóknarnefnd voru þegar
kirkjan var byggð, Pétur Sæ-
mundsen og Kristján Halldórs-
son á Blönduósi og Guðmundur
Guðmundsson á Torfalæk, sem
vildi árið áður gefa mikið fé ef
kirkjan yrði áfram á Hjaltabakka.
Kirkjusmiður frá
Sauðárkróki
Nú var ráðinn yfirsmiður að
byggingunni, Þorsteinn Sigurðs-
son frá Sauðárkróki, og útvegað
1000 króna lán úr landssjóði til
28 ára. Þá var slík lántaka flókn-
ari en nú á dögum því sóknar-
nefndin varð að fá sér umboðs-
mann í Reykjavík. Sigurður
Kristjánsson bóksali tók að sér
að sækja peningana og koma
þeim norður. Lánið var til 28 ára
með 6% vöxtum. Þeir Pétur Sæ-
mundsen, Jóhann Möller, Krist-
ján Halldórsson á Blönduósi,
Bjöm Kristófersson í Holti og
Guðmundur Guðmundsson á
Torfalæk gengu í ábyrgð fyrir
endurgreiðslu skuldarinnar.
Framkvæmdir hóíúst svo um
sumarið með því að grunnur var
grafinn niður á fasta möl og
hlaðinn grundvöllur undir húsið.
Til hleðslunnar var fenginn
steinsmiðurinn Albert Jónsson,
Eyfirðingur að uppruna. Hann
var skráður heimilisfastur á
Blönduósi næstu tvö árin og hef-
ur líklega haft lítið að gera við
steinhögg því Blönduósingar
héldu lengi enn áfram að byggja
sér hús úr torfi og timbri.
Þegar grundvöllurinn var til-
búinn mætti Þorsteinn smiður
með sína menn. Þorsteinn var
Skagfirðingur í ættir fram. Hann
nam smíðar í Kaupmannahöfn
en settist að á Sauðárkróki 1882
og bjó þar um aldarfjórðungs
skeið. Þorsteinn hafði mikil um-
svif við smíðar um tíma, byggði
bæði hús og brýr og rak trésmíða-
verkstæði. Hann þótti hygginn
verkstjóri og góður smiður. A
efri árum fór hann til Vestur-
heims og bar þar beinin.
Þorsteinn hafði með sér ann-
an Skagfirðing, Eirík Jónsson.
Eiríkur lærði hjá Þorsteini og
þótti bæði mikilvirkur og vand-
virkur. Hann bjó á föðurleifð
sinni í Djúpadal í Blönduhlíð til
dauðadags 1948. Þriöji smiður-
inn var Hjálmar Gíslason sem þá
var um tvítugt, fæddur á Æsu-
stöðum en bjó lengi á Sauðár-
króki og síðar á Húsavík þar sem
hann andaðist 1959, ágætur
smiður og söngmaður.
Unnið fram á
aðfangadag
Aðrir sem unnu að smíðinni
vom Guðmundur Pétur Bjöms-
son frá Brandsstöðum, fæddur
1870, og giftist dóttur Áma Gísla-
sonar verts á Sauðáikróki en fór
síðar til Ameríku. Þá var Friðrik
Magnússon frá Stóru-Borg sem
síðar bjó á Bjarghúsum, kvæntur
Ingibjörgu Vigfúsdóttur frá
Fallandastöðum. Loks voru tveir
Blönduósingar, þeir Kristján
Halldórsson veitingamaður á
Blönduósi, sem lengi setti sinn
svip á kauptúnið, og Benedikt
Pétursson, afi Jóns Eyþórssonar
veðurfræðings, en hann annaðist
alla jámsmíði við kirkjuna.
Þetta ár var ágætt árferði. Séra
Bjami í Steinnesi segir í dagbók
sinni um árið 1894: „Arið hefur
verið - lof sé guði - hagstætt.
Svo ákjósanleg sumar- og haust-
tíð, sem best mátti verða. Hey-
skapur ágætur, en fjénaðarhöld
eigi góð. Drapst víða mjög úr
pesti. Næstl. vetur ffá nýári góð-
ur eins og fyrr hefur getið verið,
og það sem af er vetri besta tíð“.
Smíði við bol kirkjunnar hófst
á laugardegi, þann 8. september
1984. Var unnið alla daga nema
sunnudaga og féllu fáir dagar úr
enda tíðin góð. Unnið var alveg
fram á aðfangadag jóla en þá
fóru flestir heim. Þeir Kristján
Halldórsson og Friðrik brugðu
sér samt í kirkjuna á þriðja í jól-
um til að ganga frá einhverju
lauslegu. Af vinnuskýrslum
smiðanna má ráða að til aó koma
húsinu upp hafi farió tæplega
500 vinnudagar. Er þá ekki
reiknað með jámsmíðavinnu,
málningu og grunnmúrhleðslu
en samt er hér rösklega aó verkið
verið.
Byggingin var að mestu snið-
in eftir Sauðárkrókskirkju, sem
Þorsteinn hafði smíðað á sínum
tíma og Undirfellskirkju sem
reist var árið áður en brann 1913.
Miðkirkjan var þó hálfri alin
mjórri en sú á Undirfelli, var og
einni alin styttri og nokkru færri
bekkir fyrir kirkjugesti. Einnig
var klæöningu háttað á annan
veg. Kirkjunni skal ekki lýst hér
frekar enda stendur hún enn.
Þess ber að geta að kaup-
mennimir stóðu við fyrirheit sín
frá því á sóknarfúndunum 1893,
að gefa ofn í kirkjuna. Blönduós-
kirkja var þar með fyrsta kirkjan
í prófastsdæminu sem var búin
ofni en á því var mikil nauðsyn í
vetrarkuldum. Séra Bjami Páls-
son getur þess í eitt skipti í dag-
bók sinni að ofúinn ylli óþæg-
indum, í febrúar 1898: „Ofninn
fyllti kirkjuna af reyk svo ekki
var messandi í henni“.
Gamla kirkjan á Blönduósi. Mynd/Sigurður Kr. Jónsson.
í "
Ertu í sambandi
við þína heimabyggð?
yiltu íylgjast með því sem er að gerast á
Norðurlandi vestra?
gýrð þú eða einhver náinn vinur þinn
fjarri heimabyggð?
Askrift að Feyki tryggir að engar stærri
fregnir fari fram hjá þér, og samband
þitt við heimahagana helst
Feykir óháð fréttablað á
Norðurlandi vestra
Sími (95)35757
Ferskt fréttablað !
Augljós auglýsingamiðill!