Feykir - 21.09.2005, Page 3

35/2005 Feykir 3
Róbert Ragnarsson skrifar um sameiningu sveitarfélaga
Hver er framtíðarsýn íbúa í
fámennum dreifbýfishreppum?
Síðastliöin tvo ar hef ég, sem starfsmaður félags-
málaráðuneytisins og Sambands íslenskra sveitar-
félaga, unnið að verkefni sem hefur verið kallað efling
sveitarstjórnarstigsins. Verkefnið er samstarfsverkefni
ríkis og sveitarfélaga sem miðar að því að leita leiða til
að efla sveitarstjórnarstigið á íslandi svo sveitarfélög
geti tekið að sér fleiri verkefni og boðið upp á meiri
þjónustu fyrir íbúana. Markmiðið er með öðrum orðum
að gera sveitarfélögin betur í stakk búin að vera sjálf
gerendur í því að grípa tækifæri og efla sitt samfélag til
framtíðar.
Viðamesti liður þessa verk-
efnis er sameining sveitarfélaga
í heildstæð atvinnu- og
þjónustusvæði, en íbúar í 61
sveitarfélagi fáeinmitttækifæri
til að greiða atkvæði um
sameininguþeirrasveitarfélags
við önnur þann 8. október
næstkomandi.
Verkefnið hefur verið
unnið í mikilli samvinnu við
sveitarstjórnarmenn og hef ég
setið tugi funda um
santeiningu sveitarfélaga urn
allt land síðustu tvö árin.
Almennt er fólk ánægt með að
þetta verkefni hafi farið af stað
og vill leita leiða til að efla sitt
sveitarfélag og sveitarstjórn-
arstigið í heild sinni til
framtíðar. Þeir sveitarstjórn-
arntenn sem hafa einna helst
verið andvígir því að þeirra
sveitarfélag sameinist öðrum,
eru sveitarstjórnarmenn í fá-
mennum dreifbýlishreppunt.
Þeirra rök fyrir því að
sameinast ekki öðrum sveit-
arfélögum eru fýrst og frernst
þrenn:
1. Fjárhagsstaða þeirra sveit-
arfélags er oft betri en
nágrannasveitarfélaga með
þéttbýli.
2. Þeir telja að íbúalýðrœði
muni minnka.
3. Þeir óttast að skólanum
verði lokað.
Hvað varðar fýrsta liðinn, þá
er það í mörgum tilvikum rétt
að fámennir sveitarhreppar
standa betur fjárhagslega en
þéttbýl sveitarfélög hvað
varðar skuldir á íbúa. Það á sér
fýrst og fremst þær skýringar
að þéttbýlissveitarfélögin hafa
fjárfest mikið í uppbyggingu
gatna, veitna og holræsa, auk
þess að stækka og byggja
grunn- og leikskóla, og
íþróttamannvirki. Þessi upp-
bygging nýtist oftar en ekki
líka íbúum fámennari ná-
grannasveitarfélaga. Fjöl-
ntennari sveitarfélögin standa
hins vegar oft betur að vígi
þegar fjármálin eru metin út
frá framkvæmdagetu. Stærri
sveitarfélög hafa meiri rnögu-
leika á að fjármagna fram-
kvæmdir og aðrar breytingar
sem nauðsynlegar geta verið
til að grípa tækifæri.
Sveitahreppar hafa í fæst-
um tilvikum þurft að takast á
við slík verkefni og hefðu að
líkindum ekki bolmagn til
þess. Auk þess bera mörg
þéttbýlissveitarfélög, sérstak-
lega á landsbyggðinni, nokkrar
byrðar frá þátttöku sinni í
uppbyggingu atvinnulífsins.
Oft hafa sveitarfélög neyðst til
að taka áhættu við
uppbyggingu atvinnulífs,
stundum hefur það endað illa,
en stundum vel.
Hvað varðar annan liðinn, þá
er það rétt að bein áhrif íbúa á
kjörna fulltrúa minnka í stærra
sveitarfélagi. Þó ber að hafa í
huga að sveitarstjórnarmenn í
fámennum sveitarfélögum
hafa yfirleitt ekki mikil áhrif á
framkvæmd stefnu í þeim
málaflokkum sem skipta
íbúana mestu máli. Flest
verkefni fámennari sveitar-
félaga, s.s. fræðslu- og félags-
þjónusta, eru unnin í
samvinnu við önnur sveitar-
félög og ákvarðanir því teknar
af öðrurn en hreppsnefnd-
armönnum. Yfirleitt vita íbúar
í sveitarfélaginu ekki hverjir
það eru sem takaákvarðanirnar
og bera ábyrgðina. Auk þess
benda rannsóknir til þess að
þátttaka í sveitarstjórnar-
kosningum sé einna minnst í
fámennustu sveitarfélögunum
og möguleikar kvenna til að
komast til áhrifa minnstir.
Fullyrðingar um mikið lýðræði
í fámennum dreifbýlishrepp-
um standast því illa skoðun.
Hvað varðar þriðja liðinn, þá
er það rétt að fámennum
sveitaskólum hefur oft verið
lokað í kjölfar santeiningar
sveitarfélaga. Fámennum
sveitaskólum hefur líka verið
lokað í sveitarfélögum sem eru
ekki sameinuð. Meginástæða
þess að sveitaskólum er lokað
er fækkun barna á skólaaldri
til sveita og samhliða þeirri
þróun, hækkandi rekstrar-
kostnaður. Lokun skóla er
alltaf erfið ákvörðun og
ólíklegtaðsveitarstjórnarmenn
taki slíkar ákvarðanir að illa
ígrunduðu máli. Þær eru
einfaldlega oft illnauðsynlegar
sökunt neikvæðrar íbúa-
þróunar og íjárhagsstöðu.
Ég hef oft spurt sveitar-
stjórnarmenn úr smáum
dreifbýlishreppum hvaða
framtíðarsýn þeir hafi fýrir sitt
samfélag. Flestir bera þá
framtíðarsýn að þar verði
áfrarn blómlegur landbúnaður
og að skólinn verði áfrarn
miðdepill samfélagsins. Því
miður er þróunin sú að fólki
til sveita fækkar á flestum
stöðum, störfum í landbúnaði
fækkar en búin stækka. Því er
nauðsynlegt fýrir menn að
reyna að sjá fyrir sér aðra
framtíðarsýn fýrir sitt svæði,
framtíðarsýn sem miðar þá að
því að þar fjölgi fólki svo hægt
sé að halda lífi í skólanum og
því menningarlífi sem er á
svæðinu. Getur verið að
sameining hreppsins við
önnur sveitarfélög geti orðið
til þess að auka kraft og
bolmagn til að auka þjónustu
og gera hinar dreifðu byggðir
ákjósanlegri til búsetu fýrir
ungt fólk með börn?
Kjósendur ættu að spyrja sig
eftirfarandi spurninga:
- Er sveitarfélagið mitt nógu
öflugt til að sinna mínum
framtíðaróskum og þeirri sýn
sem ég hef um framtíð
barnanna minna á þessurn
stað?
- Getur verið að stærra
sveitarfélag geti betur uppfýllt
þessar óskir?
- Hvort er betra að hafa hlutina
eins og þeir eru og bíða eftir
framtíðinni, eða taka á móti
framtíðinni og reyna að hafa
áhrif á hana?
Róbert Ragnarsson,
höfundur er
stjórnmálafrœðingur
molar
Heiisugæslustöð á
Skagaströnd í útboð
Nú er komið að því að byggð
verði ný heilsugæslustöð á
Skagaströnd. Framkvæmda-
sýsla ríkisins f.h. heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytis-
ins hefúr auglýst útboð í
framkvæmdir við nýbyggingu
heilsugæslustöðvar við Ægis-
grund 14 á Skagaströnd.
Heilsugæslustöðin verður
250 ftn með 17 fm tengigangi
sem tengir hana dvalarheimili
aldraðra á sömu lóð.
Æfingar hefjast hjá
Leikfélagi Blönduóss
Leikfélag Blönduóss er að fara
af stað með æfingar á leikriti nú
í haust.
Sagt er frá því á Húnahorninu
að ætlunin er að vera
með barnaleikrit í þetta
skipti, en á síðasta leikári
setti félagið upp leikritið
„Smáborgarbrúðkaup".
Búið er að ráða leikstjórann
Guðjón Sig\'aldason, en hann
er mörgum áhugaleikfélögum
að góðu kunnur.
Stefnt er að frumsýningu
í kringum mánaðarmótin
október - nóvember.
Undirbúningur húsa-
könnunargengurvel
I sumar hefur verið unnið að
undirbúningi húsakönnunar
í Skagafirði í samstarfi Hér-
aðsskjalasafns, Byggðasafns
Skagfirðinga og embættis
byggingarfulltrúa.
Hlaut verkefnið myndarlegan
styrk frá Húsafriðunarnefnd
ríkisins sem gerði kleift að
vinna verkið.
í gagnagrunninn eru nú
komnar upplýsingar um u.þ.b.
300 byggingar í Skagafirði 70
ára og eldri, sem auðvelda
það verk að velja merkilegar
byggingar til að skoða nánar og
jafnvel mæla upp áður en þær
hverfa á vit sögunnar.
Áfram verður unnið að því
fram á haustið, en vonir standa
einnig til að hægt verði að halda
vinnunni áfram á næsta ári.
Geirlaugur látinn
Geirlaugur Magnússon, kenn-
ari og rithöfundur, lést að-
faranótt föstudagsins 16. sept-
ember. Geirlaugur kenndi við
FNV í 23 ár. Hann var einnig
í fremstu röð nútímaljóðskálda
á Islandi og sendi frá sér frum-
ort og þýdd ljóð.