Hagskýrslur um kosningar - 01.01.1945, Page 7

Inngangur.
Introduction.
1. Fyrirmæli um atkvæðagreiðsluna.
Prescriptions relatives au plébiscile.
Hinn 25. febrúar 1944 var samþykkt á alþingi svo h!jóðandi þings-
ályktun um niðurfelling dansk-íslenzka sambandslagasamningsins frá
1918:
„Alþingi á'lyktar að lýsa yfir því, að niður sé fallinn dansk-
íslenzki sambandslagasamningurinn frá 1918.
Alyktun þessa skal leggja undir atkvæði allrá alþingiskjósenda
lil samþykktar eða synjunar, og skal atkvæðagreiðslan vera leyni-
leg. Nái ályktunin samþykki, tekur hún gildi, er Alþingi hefur sam-
þvkkt hana að nýju að aflokinni þessari atkvæðagreiðslu.“
Með lögum nr. 17, frá 24. marz 1944 var svo ákveðið, að atkvæða-
greiðsla þessi slcyldi fara fram dagana 20.—23. maí 1944 og jafnframt
því atkvæðagreiðsla um stjórnarskrá lýðveldisins íslands, sem sam-
þykkt var á Alþingi 1944. Þessi tvöfalda atkvæðagreiðsla fór fram eftir
kjörskrám um alþingiskjósendur, er gérðar voru í febrúar 1944. Vfir-
ieitt giltu um hana sömu reglur sem um alþingiskosningar. Þó voru gerð-
ar þar á nókkrar hreytingar. Hin helzta þeirra var sú, að þeim leyfðist
að greiða atkvæði heima hjá sér eða á dvalarstað sínum, er sakir sjúk-
dóms, ellihrörnunar eða óhjákvæmilegra heimilisanna ekki gátu farið
til atkvæðagreiðslu, og skyldi sú atkvæðagreiðsla fara fram síðustu viku
fyrir kjördag eða á kjördegi, og áttu menn að gefa drengskaparyfirlýs-
ingu um, hver ástæðan væri. Þá var ennfremur islenzkum alþingiskjós-
endum, er dvöldu erlendis, heimilað að neyta atkvæðisréttar sins hjá
sendiherra íslands eða ræðismanni erlendis. Loks var svo ákveðið, að
atkvæðabréf, sem ekki kæmu til skila fyrr en eftir kjördag eða atkvæða-
talning í kjördæmi, skyldu þó ekki teljast ógild, ef þau kæmu fram fyrir
gildistöku þingsályktunarinnar og stjórnarskrárinnar, heldur skyldi yfir-
kjörstjórn opna þau og telja þau með, er hún liefði sannfærzt um kosn-
ingarrétt aðilja.