Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.2016, Blaðsíða 29

Menning 21Vikublað 12.–14. janúar 2016
JEPPADEKK
fyrir íslenskar aðstæður
Kletthálsi 3 | 110 Reykjavík | 540 4900 | www.arctictrucks.is
1 Þýska húsiðArnaldur Indriðason –
Forlagið, Vaka Helgafell
2 SogiðYrsa Sigurðardóttir – Veröld
3 Mamma klikk! Gunnar Helgason –
Forlagið, Mál og menning
4 Stóri skjálftiAuður Jónsdóttir – Forlagið,
Mál og menning
5 Þín eigin goðsagaÆvar Þór Benediktsson –
Forlagið, Mál og menning
6 Útkall í hamfarasjóÓttar Sveinsson – Útkall
7 Stríðsárin 1938 – 1945 Páll Baldvin
Baldvinsson – Forlagið, JPV
8 NautiðStefán Máni – Sögur útgáfa
9 LeynigarðurJohanna Basford – Bjartur
10 Eitthvað á stærð við alheiminn
Jón Kalman Stefánsson – Bjartur
Mest seldu
bækur ársins
Metsölulisti Félags
íslenskra bókaútgefenda
fyrir árið 2015Bókabúðin sem listaverk
n Listamennirnir og bóksalarnir Rúna Þorkelsdóttir og Jan Voss ræddu við DV
Rúna tekur undir. „Við neituðum
til dæmis að taka við bók sem átti að
kosta 900 evrur [127 þúsund krónur]
og mátti ekki snerta nema með
hönskum. Ef þú ert með þannig bók
ættir þú kannski að fara með hana
eitthvert annað,“ segir hún. „Það er
heimur þarna úti þar sem bækur
eru álitnar heilagar kýr sem má bara
snerta með hvítum hönskum. Það er
sami heimur og harmar hversu bók-
sala hefur minnkað og kvartar yfir
því á hvaða leið menningin er – en
það er ekki okkar heimur,“ segir Jan.
„Þvert á móti finnst okkur bókaút-
gáfa aldrei hafa verið jafn lífleg og
ævintýragjörn. Þróun er frábær. Nú
hafa allir tölvu og prentara heima
hjá sér og geta sent frá sér harð-
kópíu. Nú þarf maður ekki að taka
áhættu með því prenta mörg eintök
hjá prentara – sem seljast svo ekki.“
Boekie Woekie hefur alla tíð stað-
ið fyrir utan listastofnunina. Aldrei
reitt sig á styrki frá hinu opinbera
eða stórfyrirtækjum. Jan segir sögu
af því þegar frægur safnstjóri frá
Groeningen í Hollandi steig inn í
búðina árið 1988 og lýsti því yfir að
listaverkabókin væri dauður miðill
og gekk því næst út. En Jan segir að
þá hafi listaverkabókin verið hugsuð
sem hliðarafurð og viðbót við lista-
verk eins og þau eru sýnd og sett
fram í listasafninu. „Enginn safn-
stjóri myndi segja neitt þessu líkt í
dag, því nú er bókin samþykkt sem
sitt eigið rými utan listasafnsins. En
það er líklega ekkert safn sem reynir
að fylgjast með því sem er að gerast í
þessum kima listsköpunar,“ segir Jan
og talar um hvernig þróunin sé góð
þar sem hver sem er geti skapað sitt
eigið listaverk. Þau tala gegn hinum
hefðbundna peningadrifna listheimi
þar sem á launaskrá eru „fimm skrif-
stofumenn fyrir hvern listamann“ og
tala fyrir almennari og lýðræðislegri
listheimi – og í þessu felst pólitískur
möguleiki bókverksins. „Sjálfstæði
búðarinnar þykir mjög óvenjulegt í
dag. Við höfum náð að færa það inn
í framtíð sem þekkir varla slíkt fyrir-
bæri,“ segir Jan Voss.
Búðin sem listaverk
Það er engin tilviljun að Ný-
listasafnið vilji fagna þrítugsafmæli
Boekie Woekie því nokkrir aðstand-
endur búðarinnar komu einnig að
stofnun safnsins og í safneign þess
eru tugir bókverka sem gefin eru út
af hópnum. Búðin hefur enn fremur
verið heimavöllur og vettvangur ís-
lenskra listamanna í Amsterdam um
áratugaskeið – og sífellt nýjar kyn-
slóðir listamanna uppgötva búðina
og gera að öðru heimili. Um þessar
mundir eru systkinin Hrafnhildur
og Brynjar Helgabörn til að mynda
virkir þátttakendur í starfi búðarinn-
ar og taka þátt í sýningunni í Nýló.
Verkin í Nýló fást mörg hver við
bókina sem rými fyrir hugmyndir og
tjáningu, gera tilraunir með og spyrja
spurninga um eðli þessa rýmis: hvað
er bók og er sjálfgefið að hún sé
sett upp á þann hátt sem hefð hef-
ur skapast fyrir? Þurfa síðurnar að
vera fastar milli tveggja harðspjalda?
Þau leika sér með tæknina sem not-
uð hefur verið við prentun og bóka-
útgáfu í að skapa ný myndlistarverk.
Tví- og þrívíðu listaverkin í safn-
inu byggja enn fremur á hinu ein-
staka rými og félagslegu tengsl-
um sem búðin sjálf hefur skapað
og hýst. Eins og áður sagði er fyrsta
heimili Boekie Woekie endurgert í
raunstærð í safninu – hvítt bókalaust
rými á miðju gólfinu. Þá eru glasam-
ottur sem gestir og aðstandendur
búðarinnar hafa párað lítil listaverk
á í gegnum tíðina stækkuð og sýnd
á veggjum. Gæði slíkra listaverka
felast ekki endilega í færni teiknar-
ans (sem er líklega yfirleitt létt
slompaður og með bjórinn í annarri
hendinni) heldur í því hvernig vina-
legt andrúmsloft er fangað með
afslöppuðu og alvörulausu kroti.
Á tímum þegar listamenn eru
sendir á alþjóðlegar listahátíðir til
að setja upp rými sem listaverk, eins
og Moskan í Feneyjum, má spyrja sig
hvort það rými sem listamennirnir
hafa skapað undir heitinu Boekie
Woekie sé ekki í sjálfu sér eins konar
listaverk – samfélagsverk, þátttöku-
og venslalistaverk.
„Rými getur verið eins og efna-
hvati, efni sem flýtir fyrir hvörfum
annarra efna,“ segir Jan. „Ég held
að þetta sé skilgreining á því sem
góð bók gerir í huga þér – og það er
það sem þessi staður getur líka gert.
Listaverkin sem standa hér í safn-
inu eru bara hliðarafurðir af þeim
mannlegu samskiptum sem hafa átt
sér stað í þessu rými.“ n
„Við höfum
möguleikann
á að minna á fólk á
ákveðna hluti og beina
hugsunum þeirra í
ákveðnar áttir. Þetta
skiptir okkur meira máli
en að teikna einhverja
línu fullkomlega á blað.
Glasamottur Fjöldinn allur af glasamottum sem aðstandendur og gestir Boekie Woekie
hafa teiknað á undanfarin þrjátíu ár eru meðal efnis sem sýnt er í Nýlistasafninu.
Jan Voss Þýski listamaðurinn og bóksalinn
er Íslendingum góðkunnur enda hefur hann
kennt, sýnt og skapað á Íslandi frá því á
áttunda áratugnum. Mynd ÞorMar ViGnir Gunnarsson
Davíð hinna síðari daga heilögu
þeir fyrri og var hann með eina
af sínum albestu hljómsveitum í
gegnum tíðina. Vissulega svindl-
aði hann og spilaði gömul og góð
lög á borð við Diamond Dogs og
Heroes, en í nýstárlegum og kraft-
miklum útgáfum. Nýju lögin voru
ekki síðri. Ég sá hann aftur í Nor-
egi árið eftir, en hann var aldrei
betri en í Höllinni. „Bowie er
dáinn,“ segir í fyrirsögn allra blaða
heims einn dimman janúar dag
árið 2016. En lögin munu áfram
óma, svo lengi sem einhver hefur
eyru til að heyra með. n
valurgunnars@gmail.com
Mynd 1977 Keystone-France