Kjósum konur - 03.12.1982, Page 10

KVENNAHORNIÐ
Konur, eflaust eigið þið eitthvað ípokahorninu sem ykkur langar að KONUR
deila með öðrum. Eitthvað skrifað, eitthvað teiknað, hugsanir, tilfinn-
ingar sem þið viljið leyfa öðrum að eiga hlutdeild í.
Þetta er ykkar staður, sendið okkur efni!
Misréttið svart á hvítu
Nýlega kom út ritið „Jafnréttiskönnun í Reykjavík 1980-
1981“. Það fjallar um niðurstöður könnunar sem
Kristinn Karlsson gerði að tilhlutan Jafnréttisnefndar
Reykjavíkur.
Ritið skiptist í 6 kafla og segja heiti þeirra allnokkuð
um þá efnisþætti sem kannaðir voru:
1. Framkvæmd könnunar og heimtur.
2. Húsnæði, fjölskyldugerð og heimili.
3. Menntun svarenda, atvinnuþátttaka og störf.
4. Vinnutími á heimili og utan heimilis, ferðir á vinnu-
stað og verkaskipting á heimili.
5. Daggæsla barna. Ástand og viðhorf.
6. Nokkur viðhorf til jafnréttismála, félagaþátttaka og
fleira.
Við lestur ritsins kemur margt athyglisvert í Ijós. Þarna
má augljóslega sjá hversu atvinnuþátttakagiftra kvenna
utan heimilis er orðin mikil. Einnig má sjá hversu lítið
framlag eiginmanna er til heimilisstarfa. Athyglisvert er
hve litlu munar á þessu framlagi karla hvort sem
eiginkonan vinnur utan heimilis eða ekki.
Heimilisstörf eiginkonu klst. á viku Heimilisstörf eiginmanns klst. á viku
Eiginkona ekki í vinnu utan heimilis 51 5
Eiginkona í hlutastarfi utan heimilis 34 6
Eiginkona í fullu starfi utan heimilis 22 7
í formála segir orðrétt: „Skemmst er frá því að segja
að hefðbundin verkaskiptin kynjanna reynist eiga ákaf-
lega rík ítök í Reykvíkingum. „Veldi“ kvenna (þótt slíkt
öfugmæli sé naumast við hæfi) stendur einna traust-
ustum fótum í fataþvotti, en matargerð fylgir fast á eftir
(tafla 4.13). Karlar eru reyndar allhlutgengir við matar-
innkaup og kann þaðað vera sannurvotturvaxandijafn-
réttis, en ságrunur læðistað rannsakandanum að hérsé
frekar um að ræða fastheldni hins'sterka kyns á farar-
tæki heimilisinssem er mörgum heimilum ómissandi við
matarinnkaupin. Ekki bendir neitt til þess heldur að
reynsluheimur karla sé að hruni komin (tafla 4.15).“
Hér hefur aðeins verið tekið lítið sýnishorn af þeim
fróðleik sem finna má í ritinu. Þessi könnun var gerð með
hliðsjón af svipuðum könnunum sem gerðar voru í
Neskaupstað, Kópavogi, Garðabæ og Hafnarfirði 5
árum áður. Nú höfum við Akureyringarfengiðjafnréttis-
nefnd og vonandi megum við eiga von á að myndarleg
jafnréttiskönnun af þessu tagi verði framkvæmd hér í
bæ. Við erum ekkert smeyk við niðurstöðurnar eða
hvað? Vaigerður Magnúsdóttir.
„Að verða að manni"
Þakklæti til L. A. fyrir stórkostlega uppfærslu á Atómstöðinni
Mér finnst ég ekki geta látið hjá
líða að segja í örfáum orðum hér
í Kvennahorni frá hrifningu
minni átúlkun Leikfélags Akur-
eyrar á Atómstöðinni eftir Hall-
dór Laxness.
Ég fór með manni mínum og
10 ára syni á sýningu eitt laugar-
dagskvöld nú fyrir skömmu. Ég
vissi svo sem ekkert við hverju
ég bjóst en var þó áður búin að
rifja upp með syni mínum
höfuðefni bókarinnar, sem mér
fannst mjög góð, þegar ég las
hana hér á árunum. En þarna á
sviðinu öðlaðist verkið nýjar
víddir. Frábær leikstjórn, leikur
og sviðssetning gæddu verkið
þvílíku lífi og krafti að ég sat
sem bergnumin. Atómstöðin
var þarna allt í einu fyrir mér
ekki bara góð bók heldur snilld-
arverk, sem endurspeglar í
öllum sínum margbreytileika
einmitt þá baráttu sem við
konur og mæður stöndum í fyrir
réttinum til að „verða að
manni“, og að geta skapað
börnum okkar lífvænlega fram-
tíð. Hliðstæðurnar; heimur Uglu
í sveit og í borg og heimur
kvenna á heimilum og úti í þjóð-
félaginu, urðu mér skyndilega
ljósar og lifandi. Annar heimur-
inn ósýnilegur hinum og um leið
lítilsvirtur, hinn harður og
óvæginn þar sem konur verða að
berjast fyrir sjálfstæðri tilveru.
- Olíkt verðmætamat og þanka-
gangur, aðrir siðir og reglur.
ÓNNUR MENNING.
Hamingja Uglu eins og ann-
arra einstaklinga er í því fólgin
að fá að verða að manni. En það
er erfið barátta að vilja veiða
sjálfstæð kona og móðir í san;-
félagi, sem lítilsvirðir reynslu og
menningu kvenna og ýtir allri
uppeldislegri ábyrgð yfirá mæð-
urnar. Hvað verður um lífs-
blómið og kærleikann í heimi
þar sem stríðsóttinn vofir yfir og
allt stjórnast af hagvaxtar-
valda- og peningasjónarmiði.
En - meðan slík verk eins og
Atómstöðin lifa á méðal okkar
er von til að hamingjublómin
spretti aftur næsta vor og friður
og jafnrétti verði einhvern tím-
ann veruleiki mannanna barna.
Bríet, Guðbjörg og þið öll hin,
TAKK.
RABB.....................
Nú er liðið langt á annað ár
síðan nokkrar konur fengu þá
hugmynd að ástæða væri til að
konur færu að taka meiri þátt í
stjórnun bæjarins okkar. Þeim
fannst að stjórnun bæjarins
hlyti að varða alla íbúana og að
ein kona og tíu karlmenn væru
ekki rétt hlutiall, þar sem annar
hvor bæjarbúi er kona.
Er skemmst frá því að segja
að farið var að ræða málin, fyrst
í fámennum hópi, en hann dró æ
fleiri með sér og stækkaði og
eldmóður greip um sig svo að
jafnvel nokkrir af sterkara kyn-
inu hrifust með. (Karlmenn á
undan sinni samtíð).
Almennir fundir voru haldn-
ir, sumir þeirra fjölsóttir, málin
voru skeggrædd í smáhópum
um „hugmyndafræði“ og
„reynsluheim" kvenna og stöðu
þeirra í nútíma velferðar þjóð-
félagi. Eftir því sem umræðan
varð meiri og kafað var dýpra
fundum við öll, að ekki væri allt
sem skyldi um jafnrétti kynjanna
og þarna undanskil ég ekki þá
karla sem með okkur störfuðu,
þeirra hlutur var að mínum
dómi góður. Niðurstaðan varð
að sérstakur kvennalisti skyldi
borinn fram við bæjarstjórnar-
kosningarnar.
Síðan hófst starfið, sjálf
kosningabaráttan, sem var í
raun miklu meira og marg-
slungnara en okkur hafði órað
fyrir, en það óx okkur þó ekki
yfir höfuð, bjartsýni og vinnu-
gleði ríkti. Arangurinn lét held-
ur ekki á sér standa. Við eigum
nú tvo bæjarfulltrúa á Akureyri
og konum í sveitarstjórnum
hefir stór fjölgað um allt land.
En hvað hefir svo áunnist
spyrja menn. Hefir eitthvað
breyst?
„Þessu viljum við breyta“
hvað oft við í Kvennarisi í fyrra
ER JÖLABÚK
KVENNA IÁR
(§) Skjaldborg
bæði í gamni og alvöru, en ekki
held ég að nokkrum úr hópnum
hafi dottið í hug að við gætum
gjörbreytt öllu stjórnkerfi bæj-
arins okkar til hins betra eins og
veifað væri hendi, jafnvel þótt
við hefðum fengið hreinan
kvennameirihluta. En ég full-
yrði að ýmislegt hefir breyst og
er að breytast í bæjarmálum, en
það sem mér finnst mestu varða
er kannske það að viðhorf
almennings, kvenna og karla
eru að breytast. Augu fólks eru
hægt og hægt að opnast fyrir því
að konur, sem óumdeilanlega
eru helmingur þjóðarinnar eru
hæfar til að starfa að opinber-
um málum og að þeim er bein-
línis skylt að vera ábyrgar og
virkar um þjóðmál. Ég held að
breytingin verði farsælust ef
hún gæti komið þannig inn í
vitund okkar allra, ég held að
það sé heppilegra heldur en að
samtök kvenna gerðu einhverja
leiftursókn í því augnamiði að
hrifsa til sín völdin.
Þarna er mikið verk óunnið.
Við megum hvergi láta deigan
síga í áróðri fyrir okkar mál-
stað.
Konur, látum í okkur heyra á
opinberum vettvangi. Við höf-
um sama lagalegan rétt til mennt-
unar og embætta. Reynum að
nýta hann. Látum okkur ekki
endalaust lynda að raða okkur í
allra lægstu launaflokkana og
síðast en ekki síst, líðum hvorki
okkur sjálfum eða öðrum að
vanmeta ogjnisvirða móður-
hlutverkið og húsmóður störf-
in eins og þjóðfélagið gerir
reyndar sjálft eins og málum er
háttað.
Hólmfríður Jónsdóttir.
Höfundurlnn, Lucienne Lanson, lauk prófl meö hæstu einkunn frá lækna-
háskólanum i Pennsylvaniu i Bandarikjunum og sérhæföi sig siðan I kven-
lækningum. Hún hefur hlotiö viöurkenningu frá mörgum virtustu heil-
brlgölsstofnunum Bandarikjanna, einkum fyrir framlag hennar til kven-
sjúkdómalækninga.
Frá því bókin From Woman to Woman var fyrst gefin útáriö 1975hefurhún
unniö sér sivaxandi vinsældir í mörgum löndum sem fræðslu- og heimild-
arrit vegna hinnar skýru og nærfærnu framsetningarfróðleiksum kvenlegt
eöli og kvenlega sjúkdóma. Kona sem er sérfræöingur í kvensjúkdómum
miðlar kynsystrum sinum af reynslu sinni og þekkingu á alþýölegan hátt -
líkt og viömælandinn sæti í stól fyrir framan hana og þær ræöi saman eins
og maöur viö mann -eöa kona viökonu. Bókin hefurveriöendurskoöuöog
aukin næstum þvi um helming síöan hún kom fyrst út 1975 og inn í hana
bætt nýrri vitneskju og nýjum uppgötvunum sem síðan háfa komið fram,
svo aö næstum því þriöji hluti hennar er nýtt efni sem ekki var í frumútgáf-
unni. Meðal hinna fjölmörgu atriöa sem svarað er í þessari bók má nefna:
• Er nokkur aöferö tll sem gætl haft áhrlf á kyn bams vlö getnaö?
• Hvernlg er hægt aö gera nákvæma brjóstaskoöun á sjálfrl sér?
• Er nokkuö hægt aö gera vlö fyrlrtiöastreitu?
• Er brottnám legs alitaf nauösynlegt i sambandl vlö aögerö vlð legháls-
krabba á byrjunarstlgi?
• Er hugsanlegt aö kona veröl þunguö ef hún hefur bam á brjóstl og hefur
ekkl haft á klæðum?
• Hvernlg er hægt aö vlta aö tlöahvörf séu I nánd?
• Geta getnaðarvarnaplllur valdlö blóösega og hjartaáföllum?
• Er nokkurt samband á mllli getnaöarvarnalyfja og krabbamelns?
• Hvenær er kona oröln of gömul tll aö eignast fyrsta bamiö?
• Hvaöa þættlr ráöa lifslfkum vlö brjóstkrabba?
• Hversu öruggar eru getnaöarvarnir þfnar? (Plllur? Lykkja? Hetta? Ófrjó-
semlstimabil? o.s.frv.)
• Er endurbyggjandl aögerö hugsanleg á konu sem brjóst hefur verlö
teklö af?
• Er hugsanlegt aö hormónalyf getl valdlö legkrabbamelni?
• Hversu mörgum klukkustundum eftlr getnaö getur læknlr úrkuröaö aö
kona sé þunguð?
Þetta eru einungis fáar þeirra mjög svo skýrt afmörkuöu spurninga sem dr.
Lanson svarar - skýrt, nákvæmlega, nærfærnislega - og byggir svörin á
allra nýjustu læknisfræöilegum uppgötvunum.
Þessi bók svlptlr hlnum uggvænlega dularhjúp af öllu þvf sem kvenlækn-
Ingar varöar.
10 - KJÚSUM KONUR
Karólína Stefánsd.